8 thập kỷ Bưu chính Viễn thông, Khoa học và Công nghệ phụng sự đất nước

(Dân trí) - Đóng góp của ngành BCVT và KH&CN không chỉ giúp hình thành nền móng của một Việt Nam độc lập, tự cường, mà còn gieo hạt giống tri thức, lan tỏa đến các thế hệ tương lai.

Phát biểu tại buổi Lễ kỷ niệm 80 năm ngành Bưu chính và Viễn thông (BCVT), 66 năm ngành Khoa học và Công nghệ và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh:

"Suốt 8 thập kỷ qua, ngành BCVT và KH&CN không chỉ góp phần xây dựng nền móng của một đất nước độc lập, tự cường mà còn gieo hạt giống tri thức và tinh thần đổi mới sáng tạo không ngừng cho các thế hệ mai sau".

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại sự kiện (Ảnh: Mạnh Quân).

Bộ trưởng Hùng cũng điểm lại những giai đoạn lịch sử của ngành BCVT và ngành KH&CN.

Giai đoạn 1945-1954: Kháng chiến và kiến quốc

Trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến, Ban Giao thông chuyên môn được thành lập tại Tân Trào, đảm bảo thông tin liên lạc xuyên suốt các chiến dịch.

Người giao liên, tín hiệu moóc-xơ đã trở thành mạch máu kết nối tiền tuyến và hậu phương.

"Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, gần 1.200km đường dây hữu tuyến được dựng nên, góp phần quan trọng vào thắng lợi.

Ngành KH&CN và BCVT có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước (Ảnh: Minh Nhật).

Cũng trong thời kỳ này, GS Trần Đại Nghĩa chế tạo súng Bazooka, SKZ; GS Đặng Văn Ngữ sản xuất Penicillin trong điều kiện thiếu thốn, cứu sống hàng vạn thương binh", Bộ trưởng Hùng chia sẻ.

Súng Bazooka do GS Trần Đại Nghĩa chế tạo (Ảnh: Minh Nhật).

Giai đoạn 1954-1975: Giải phóng miền Nam, thống nhất Đất nước và xây dựng CNXH ở miền Bắc

Năm 1959, sự ra đời của Ủy ban Khoa học Nhà nước đã mở đường để khoa học trở thành vũ khí quan trọng của kháng chiến và kiến thiết.

Trên bầu trời, các kỹ sư cải tiến tên lửa SAM-2 thành “Rồng lửa Thăng Long”, góp phần làm nên thắng lợi trong trận “Điện Biên Phủ trên không”. Dưới mặt nước, đội đặc nhiệm GK1 xử lý thành công thủy lôi từ tính, bảo đảm huyết mạch giao thông vận tải chi viện miền Nam.

Trong các ngành ngoài quân đội, BCVT và KH&CN có số lượng cán bộ, chiến sĩ hy sinh nhiều nhất trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ (Ảnh: Minh Nhật).

Ngoài đồng ruộng, giống lúa IR8 của GS Bùi Huy Đáp giúp tăng năng suất, củng cố hậu phương lương thực.

Những thành tựu này cho thấy bản lĩnh và sáng tạo trong gian khó, đặt nền móng cho sự phát triển KH&CN sau này.

"30 năm khói lửa chiến tranh bảo vệ độc lập, thống nhất non sông là 30 năm những người giao bưu "vượt suối băng rừng", những chiến sĩ thông tin "đi trước mở đường", những nhà khoa học "biến thiếu thốn thành sáng tạo".

Có những người đã gửi lại tuổi xuân cho Tổ quốc, có những người đã vĩnh viễn nằm lại nơi rừng sâu, sóng dữ. Hơn 10.000 cán bộ, chiến sĩ của ngành BCVT và KH&CN đã anh dũng hy sinh.

Họ đã sống và chiến đấu cho lý tưởng "Không có gì quý hơn độc lập tự do", đã lấy máu mình viết nên bản trường ca bất tử, giữ vững mạch máu thông tin và thắp sáng ngọn lửa tri thức để dân tộc trường tồn và đi tới ngày toàn thắng", Bộ trưởng Bộ KH&CN xúc động chia sẻ.

Giai đoạn 1975-1986: Tiền Đổi mới

"Mùa xuân năm 1975, đất nước trọn niềm vui non sông liền một dải. Tuy nhiên sau ngày toàn thắng chiến tranh đã để lại những vết thương rộng khắp.

Hạ tầng bưu chính, viễn thông, khoa học công nghệ bị tàn phá nặng nề, những đường dây đứt cháy, nhiều bưu điện chỉ còn lại đống tro tàn. Các viện nghiên cứu cạn kiệt cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ khoa học bị thâm hụt sau những năm tháng trường kỳ khói lửa", Bộ trưởng Hùng chia sẻ.

Trong bối cảnh ấy, toàn ngành đã bắt tay vào công cuộc khôi phục và tái chế đất nước. Với tinh thần biến cái không thể thành có thể.

Ngay sau ngày thống nhất, ngành Bưu điện xây dựng tuyến vi ba Bắc - Nam, bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt và kết nối đất nước. Trạm vệ tinh mặt đất Hoa Sen I đi vào hoạt động, đánh dấu bước mở cửa liên lạc đầu tiên với thế giới.

Khoa học và công nghệ có nhiều bước tiến quan trọng: Anh hùng Phạm Tuân trở thành người Việt Nam đầu tiên bay vào vũ trụ; lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt được khởi động lại, mở đường cho nghiên cứu năng lượng nguyên tử và y học hạt nhân; các nhà khoa học hoàn thành hệ thống bản đồ địa chất, khoáng sản, tài nguyên đất, phục vụ quy hoạch phát triển đất nước.

Đây là giai đoạn tích lũy nền tảng, chuẩn bị cả hạ tầng và tư duy, để lại bài học lớn về tầm nhìn và khát vọng cho các thế hệ sau.

Giai đoạn 1986-2025: Đổi mới và Hội nhập

Các sản phẩm robot "Make in Vietnam" (Ảnh: Minh Nhật).

Trong bối cảnh đất nước còn bị cấm vận, quyết sách “đi tắt đón đầu” của Anh hùng Lao động Đặng Văn Thân đã mở ra cuộc cách mạng số, phá thế bao vây và xây dựng nền hạ tầng hiện đại. Năm 1997, Internet chính thức vào Việt Nam, mở cánh cửa kết nối tri thức toàn cầu.

Từ đó, nhiều dấu mốc quan trọng được xác lập: phóng vệ tinh VINASAT-1 và VINASAT-2, khẳng định chủ quyền trên không gian vũ trụ; làm chủ công nghệ 5G “Make in Vietnam”; đưa nông nghiệp từ thiếu lương thực trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu gạo; thi công thành công những công trình thế kỷ như đường dây 500kV Bắc - Nam, thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Kỷ nguyên mới

Ngày 1/3, Bộ KH&CN sau hợp nhất chính thức đi vào hoạt động. Chỉ trong 4 tháng đầu năm, Bộ KH&CN đã chủ trì soạn thảo trình và được Quốc hội thông qua 5 luật tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV.

Trong công tác hoàn thiện thể chế, Bộ quán triệt và triển khai xây dựng các văn bản bảo đảm nguyên tắc loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”; chủ động chuyển từ “quản lý cách làm” sang “quản lý mục tiêu”; từ tiền kiểm sang hậu kiểm; từ cách quản lý siết chặt để tránh rủi ro sang chấp nhận rủi ro có kiểm soát...

Hiện nay, Bộ đang hoàn thiện sửa đổi, bổ sung 3 luật và xây dựng mới 2 luật để trình Quốc hội khóa XV xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 10, tạo lập hành lang pháp lý, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

"80 năm - một chặng đường lịch sử đủ dài để gian khó lắng thành cốt cách, để hy sinh hoá thành bản lĩnh, để chiến công trở thành niềm kiêu hãnh. Đó là 80 năm "đi trước mở đường", 80 năm phụng sự đất nước, 80 năm đồng hành cùng dân tộc", Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh.

Trong khuôn khổ buổi lễ, Bộ KH&CN đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Đảng và Nhà nước trao tặng, và Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, ghi nhận những đóng góp to lớn của tập thể và cá nhân trong sự nghiệp phát triển KH&CN và BCVT.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/8-thap-ky-buu-chinh-vien-thong-khoa-hoc-va-cong-nghe-phung-su-dat-nuoc-20250929182446824.htm