Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Nam Cao

Nam Cao - Nhà văn hiện thực lớn

Hội thảo nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ, phát huy và nâng tầm các giá trị di sản văn hóa trên quê hương Nam Cao, đóng góp phát triển du lịch, kinh tế - xã hội của địa phương.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện các Ban, Bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo tỉnh Hà Nam; đại diện các hiệp hội, các nhà khoa học, cán bộ nghiên cứu; các địa phương và đại diện các cơ quan báo chí truyền thông Trung ương, địa phương.

Nam Cao tên thật là Trần Hữu Tri, sinh ngày 29.10.1915 ở làng Đại Hoàng (tổng Cao Đà, huyện Nam Xang, phủ Lý Nhân, nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam).

Kể từ khi những tác phẩm của nhà văn Nam Cao được xuất bản, giới thiệu đến công chúng từ nửa đầu thế kỷ XX đến nay, quê hương ông, xã Hòa Hậu nói riêng, huyện Lý Nhân nói chung đã được nhiều bạn đọc và du khách biết đến là mảnh đất của những giá trị văn hóa vật thể độc đáo như đình, đền Đại Hoàng và Khu tưởng niệm nhà văn liệt sĩ Nam Cao.

Đồng thời, đây còn là vùng đất lưu giữ kho tàng văn hóa phi vật thể phong phú qua các phong tục tập quán, lễ hội truyền thống, đặc biệt là tri thức dân gian về ẩm thực, với món cá kho làng Vũ Đại nức tiếng.

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Nam Cao - ảnh 2 — Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Hà Nam Ngô Thanh Tuân

Sự kết hợp hài hòa giữa những di sản vật thể và phi vật thể này tạo nên một bức tranh du lịch đa sắc, hứa hẹn mang đến cho du khách những trải nghiệm chân thực, sâu sắc về văn hóa, lịch sử và đời sống con người vùng đất chiêm trũng. Khai thác hiệu quả những giá trị văn hóa này không chỉ góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương mà còn bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng của Hòa Hậu.

Nam Cao là một nhà văn hiện thực lớn (trước Cách mạng Tháng Tám, một nhà báo kháng chiến (sau Cách mạng), một trong những nhà văn người Việt Nam tiêu biểu nhất thế kỷ 20, có nhiều đóng góp quan trọng đối với việc hoàn thiện phong cách truyện ngắn và tiểu thuyết Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ 20.

Ông là cây bút xuất sắc của văn học hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945, nhà văn tiêu biểu của văn học kháng chiến và là một nhà nhân đạo chủ nghĩa tiêu biểu, đã có nhiều đóng góp quan trọng đối với nền văn học nghệ thuật Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ XX.

Với những đóng góp to lớn của ông vào nền văn học nước nhà, bảy thập kỷ qua, Đảng và Nhà nước đã có những việc làm có ý nghĩa tưởng nhớ ông như truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh (1996), chương trình “Tìm lại Nam Cao”, Quy hoạch điểm du lịch nhân văn tưởng niệm nhà văn liệt sĩ Nam Cao tại quê hương ông…

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Nam Cao

Tại hội thảo, các nhà khoa học, chuyên gia đã trình bày nhiều tham luận theo các nhóm chủ đề: Tổng quan và định hướng phát triển; Nghiên cứu và giáo dục về di sản văn học Nam Cao; Phát triển du lịch văn học và du lịch bền vững gắn với di sản Nam Cao; Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa quê hương Nam Cao.

Ông Châu Hồng Thủy, nguyên Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tại CHLB Nga nêu ý kiến: “Tại Liên bang Nga, một số tác phẩm của nhà văn Nam Cao đã được dịch sang tiếng Nga và rất được độc giả đón nhận vì chúng phản ánh xã hội Việt Nam hiện thực gắn với giai đoạn lịch sử.

Tuy nhiên, số lượng tác phẩm Nam Cao được dịch sang tiếng nước ngoài chưa nhiều. Tôi tin rằng, nếu có thêm nhiều tác phẩm sẽ góp phần không chỉ bảo tồn giá trị di sản văn học Nam Cao, mà còn giúp thế giới biết rằng, Việt Nam ta có thêm một nhà văn hiện thực tài danh không thua gì những tác gia lớn của thế giới”.

TS.KTS Nguyễn Thu Hạnh, Chủ tịch Liên hiệp Khoa học Phát triển Du lịch bền vững cũng trình bày một tham luận đáng chú ý, công trình từng đoạt nhiều giải thưởng về kiến trúc và quy hoạch, đó là sáng kiến “Khu du lịch ‘Làng Vũ Đại ngày ấy’ – khu du lịch văn hóa đầu tiên khai thác giá trị di sản văn học của Việt Nam.

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Nam Cao - ảnh 4 — Nhà nghiên cứu Châu Hồng Thủy, nguyên Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tại CHLB Nga

Kết luận hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam khẳng định, tỉnh Hà Nam nói chung và huyện Lý Nhân nói riêng là vùng đất giàu truyền thống, được các thế hệ cha ông để lại một kho tàng di sản văn hóa vô cùng quý báu và phong phú.

Trong đó, sự nghiệp của Nam Cao nổi bật lên như một di sản văn hóa đặc biệt, ngày càng lan tỏa và được đông đảo người dân cả nước, cùng bạn bè quốc tế biết đến.

Trong sự giao thoa của truyền thống và hiện đại, vùng đất Lý Nhân với những mái nhà tranh cũ kỹ, dòng sông Châu hiền hòa và làng Đại Hoàng thơm mùi khói bếp cũng chính là không gian nghệ thuật sống động, nơi nhà văn Nam Cao đã gieo mầm cho những áng văn bất hủ.

“Những hình tượng như Chí Phèo, Thị Nở, Lão Hạc... trong các tác phẩm của nhà văn Nam Cao không chỉ tồn tại trong trang sách mà đã hóa thân thành bản sắc, thành tâm thức của cả một vùng quê, góp phần khắc họa chiều sâu nhân bản của người Việt…”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh.

Mộ phần, Khu lưu niệm Nam Cao, làng Đại Hoàng (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân) và toàn bộ không gian sống, làm việc của ông đã ghi dấu, đồng thời chứa đựng nhiều giá trị sâu sắc về lịch sử, văn hóa, xã hội, giáo dục và nghệ thuật. Đây chính là biểu trưng sống động, phản ánh bản sắc văn hóa đặc trưng của cộng đồng người Việt tại vùng châu thổ Bắc Bộ, cũng như những người dân trên địa bàn Lý Nhân, Hà Nam.

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Nam Cao - ảnh 5 — PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam phát biểu kết luận hội thảo

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Hội thảo khoa học được tổ chức với mục tiêu trọng tâm là đánh giá một cách toàn diện tiềm năng và giá trị của di sản văn học của Nam Cao, di sản văn hóa của quê hương ông.

Từ đó, đề xuất những giải pháp thiết thực và bền vững để bảo vệ, phát huy các giá trị này một cách hiệu quả, đồng thời gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển du lịch.

Đây cũng là một diễn đàn khoa học quan trọng, nơi các nhà khoa học, nhà quản lý và cộng đồng cùng nhau thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra những định hướng chiến lược. Mục đích cuối cùng là khai thác hiệu quả di sản văn hóa, di sản văn học của Nam Cao và quê hương ông, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh Hà Nam và đặc biệt là huyện Lý Nhân.

“Từ các tham luận có thể nhận thấy nhiều đóng góp mang tính mới, đặc biệt là các hướng nghiên cứu tiếp cận di sản Nam Cao như một nguồn lực mềm của phát triển địa phương”, bà Phương nhấn mạnh.

Tính mới thể hiện ở việc kết nối di sản văn học với mô hình phát triển bền vững: từ định hướng phát triển hành lang du lịch văn hóa- văn học; ứng dụng công nghiệp văn hóa trong truyền thông và giáo dục; phát triển tour du lịch văn học trải nghiệm; cho đến việc tích hợp bảo tồn với sinh kế cộng đồng.

Một số nghiên cứu còn mạnh dạn đề xuất mô hình số hóa di sản văn học, bảo tàng sinh thái và xây dựng các sản phẩm sáng tạo từ nhân vật và tác phẩm của Nam Cao. Đặc biệt, việc tiếp cận tác phẩm Nam Cao từ góc độ văn học thiếu nhi, thiết kế sản phẩm quà tặng văn học, hay xây dựng bảo tàng theo hình thức hiện đại lấy cảm hứng từ kinh nghiệm quốc tế đều là những gợi mở nghiên cứu mới mẻ và thiết thực.

“Nơi đây sẽ không chỉ trở thành một điểm đến hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế mà còn từng bước hiện thực hóa tầm nhìn trở thành “điểm đến văn hóa địa phương hàng đầu thế giới” như một số nhà nghiên cứu và báo chí đã kỳ vọng”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương bày tỏ.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/bao-ton-va-phat-huy-gia-tri-di-san-van-hoc-nam-cao-144596.html