Chưa tới 1% rau đạt VietGAP: Người Việt đang ăn rau chuẩn gì?

(Dân trí) - Trong 1,15 triệu ha trồng rau, chỉ 8.000ha đạt chứng nhận VietGAP. Thực tế này đặt ra câu hỏi lớn về chất lượng rau người Việt đang tiêu thụ hàng ngày.

Mới đây, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật - Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN-MT) đưa ra thông tin tổng diện tích rau đạt chứng nhận VietGAP của Việt Nam mới chỉ đạt hơn 8.000ha trên tổng số 1,15 triệu ha, tức chỉ chưa đến 1%.

Thông tin này ngay lập tức thu hút sự quan tâm của dư luận, thậm chí không ít người hoang mang vì nếu diện tích rau VietGAP thấp đến như thế thì người Việt đang ăn rau tiêu chuẩn gì, có đảm bảo an toàn hay không?

Rau VietGAP quá ít, rủi ro cho người dùng

Tại tọa đàm "Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước" mới được tổ chức, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, cho hay, VietGAP là tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt tại Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) ban hành từ năm 2008.

Tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ sức khỏe người sản xuất và người tiêu dùng, môi trường, đồng thời có khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Diện tích rau VietGAP chưa đến 1% tổng diện tích trồng rau của Việt Nam khiến nhiều người tiêu dùng hoang mang (Ảnh: HUÂN TRẦN)

Tuy nhiên, một thời gian dài, diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP vẫn còn rất ít. Cụ thể, tổng diện tích được chứng nhận VietGAP mới đạt khoảng 150.000ha cho 6 nhóm cây trồng. Trong đó, diện tích rau chỉ đạt hơn 8.000ha. Nếu tính cả các chứng nhận khác, bao gồm GlobalGAP, tổng diện tích trồng rau cũng chỉ là hơn 8.400ha. "Đây là con số rất khiêm tốn so với quy mô sản xuất và nhu cầu tiêu thụ hiện nay", ông Dương nói.

Ông Nguyễn Quý Dương lý giải, nguyên nhân chính dẫn đến rau và các nhóm cây trồng theo tiêu chuẩn VietGAP đạt thấp là chi phí sản xuất theo tiêu chuẩn này cao, nông dân ngại tham gia.

Ông Trần Văn Thích - Giám đốc HTX Nông nghiệp, sản xuất - thương mại - dịch vụ Phước An (TPHCM), với 62 xã viên với trên 30ha rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, cho hay, sản xuất rau VietGAP không khó nhưng khá nghiêm ngặt, đòi hỏi người nông dân phải tuân thủ đúng theo quy trình, kỹ thuật.

Vì vậy, ở khu vực TPHCM mới trồng “chút đỉnh” do được các trung tâm tư vấn, hỗ trợ để kiểm soát chất lượng. Còn ở khu vực miền Tây, rau được trồng đại trà nên khó được sự hỗ trợ để đánh giá theo tiêu chuẩn VietGAP. 

Cần chính sách hỗ trợ người làm rau sạch

Giám đốc một doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm tại TPHCM cho biết, dù diện tích rau VietGAP chưa tới 1% tổng diện tích rau nói chung, nhưng chưa thể khẳng định người Việt đa số ăn rau không an toàn. Bởi vì ngoài tiêu chuẩn VietGAP, còn có diện tích trồng rau theo tiêu chuẩn cao hơn như Gloabal GAP, tiêu chuẩn hữu cơ, hay tiêu chuẩn PGS đối với các hộ sản xuất nhỏ.

"Nhưng VietGAP có thể coi là tiêu chuẩn làm rau sạch tối thiểu mà còn chưa tới 1% diện tích đạt được thì các tiêu chuẩn cao hơn còn ít hơn nhiều. Do đó, chưa thể khẳng định các rau không có tiêu chuẩn là không an toàn, nhưng có thể nói đa số rau bán ngoài thị trường có độ rủi ro về an toàn thực phẩm vì thiếu quy trình kiểm soát", vị này nói. 

Ông Lâm Ngọc Tuấn (áo xanh) - Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Tuấn Ngọc - dẫn khách tham quan trang trại rau thủy canh (Ảnh: HUÂN TRẦN)

Ông Lâm Ngọc Tuấn - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Tuấn Ngọc, với 7 thành viên trồng rau thủy canh tự động hóa quy mô lớn tại TPHCM, cho hay, hiện lượng rau cung ứng của HTX ra thị trường đạt khoảng 500-600kg/ngày, do quy mô của HTX đang thu hẹp lại.

Theo ông Tuấn, có một thực tế là nhiều đơn vị sản xuất rau chưa đủ điều kiện để đạt chứng nhận VietGAP, dù để đạt chứng nhận này không phải là khó. Thực tế chất lượng VietGAP chỉ là tiêu chuẩn tối thiểu.

Tuy nhiên, để đạt chất lượng VietGAP thì các nông hộ, HTX phải tuân thủ theo quy trình canh tác gồm phun định kỳ, cách ly thế nào, rồi tới đóng gói, bảo quản cũng phải nghiêm ngặt sao cho sản phẩm không nhiễm vi sinh, không nhiễm kim loại nặng… Do đó, chi phí sản xuất rau VietGAP cao hơn so với rau thường. 

“Thực tế, người tiêu dùng lại chọn mua rau giá thấp nên rau VietGAP khó cạnh tranh. Phải đẩy mạnh tuyên truyền, thuyết phục người dân hiểu hơn và có cách so sách về chất lượng VietGAP với các loại rau khác", ông Tuấn đề xuất. 

Đề xuất thành lập Cơ quan An toàn Thực phẩm Việt Nam

Theo TS Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội thực phẩm minh bạch AFT, diện tích rau VietGAP thấp chủ yếu vì chi phí sản xuất theo tiêu chuẩn này cao, khiến nông dân ngại tham gia; đi kèm đó là nhiều trở ngại khác như tập quán canh tác truyền thống khó thay đổi, quy trình VietGAP đòi hỏi kỹ thuật và quản lý cao, trong khi hiệu quả kinh tế cho nông dân chưa rõ ràng, đặc biệt đầu ra cho sản phẩm đạt chuẩn chưa tương xứng với công sức bỏ ra.

Ngoài ra, thị trường nội địa còn nhập nhèm giữa rau sạch và rau không rõ nguồn gốc, làm giảm niềm tin và động lực mở rộng diện tích VietGAP. Dù có các chính sách khuyến khích từ năm 2008, đến nay diện tích sản xuất VietGAP vẫn rất hạn chế so với nhu cầu tiêu thụ. 

Ngoài ra, công tác quản lý an toàn thực phẩm ở Việt Nam đang phân tán cho ba bộ: Y tế, Nông nghiệp và Môi trường và Công Thương. Mỗi Bộ áp dụng cách tiếp cận khác nhau, thiếu phối hợp, gây lúng túng cho địa phương và phiền hà cho doanh nghiệp.

3 mảng gắn chặt với an toàn thực phẩm là thực phẩm, thú y, bảo vệ thực vật lại thuộc 3 Cục khác nhau, dẫn đến chồng chéo, thủ tục rườm rà. Ngoài ra, các Bộ cùng nắm cả chức năng ban hành chính sách, thực thi và kiểm tra, vừa không hiệu quả vừa tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng.

TS Minh đề xuất thành lập Cơ quan An toàn Thực phẩm Việt Nam làm đầu mối thống nhất, tích hợp quản lý an toàn thực phẩm, thú y và bảo vệ thực vật. Cơ quan này hoạt động từ trung ương tới tỉnh, xã, phường, đảm bảo giám sát tận gốc.

Đồng thời, bà đề xuất tách bạch chức năng ban hành chính sách, thực thi và chứng nhận; đẩy mạnh hợp tác công - tư trong chứng nhận, kiểm nghiệm; áp dụng công nghệ số hóa, minh bạch thông tin. Bên cạnh đó, phát triển mô hình PGS cho nông dân nhỏ lẻ và khuyến khích hiệp hội ngành hàng tự quản chất lượng.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/chua-toi-1-rau-dat-vietgap-nguoi-viet-dang-an-rau-chuan-gi-20250929133428695.htm