Chuẩn giảng viên đại học: Bước tiến nâng cao chất lượng giảng dạy

Từ yêu cầu mới đến thực tế các trường đại học

Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giảng viên đại học, trong đó yêu cầu giảng viên phải có trình độ thạc sĩ trở lên, có năng lực ngoại ngữ, nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ vào giảng dạy.

Dự thảo cũng bổ sung nhiều nhiệm vụ mới như giảng viên không chỉ dạy mà còn phải chủ trì phát triển chương trình học phần, hướng dẫn nghiên cứu khoa học cho sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh, đồng thời tham gia tư vấn, hỗ trợ đồng nghiệp. Dự thảo cũng nhấn mạnh năng lực sử dụng ngoại ngữ và công nghệ thông tin phải được thể hiện trong mọi nhiệm vụ của giảng viên, từ giảng dạy đến nghiên cứu.

Quy định này được nhiều chuyên gia đánh giá cần thiết trong bối cảnh toàn cầu hóa giáo dục, khi việc công bố quốc tế, tham gia hội thảo và hợp tác nghiên cứu xuyên biên giới đã trở thành yêu cầu cơ bản của đại học hiện đại.

Trên thực tế, nhiều trường đại học đã đi trước một bước trong việc áp dụng các tiêu chuẩn tương tự. Tại Trường Đại học Công nghệ Thông tin (Đại học Quốc gia TPHCM), những yêu cầu về học vị, ngoại ngữ và năng lực nghiên cứu đã được xem là điều kiện bắt buộc từ nhiều năm qua.

Trong thông báo tuyển dụng nhân sự tháng 10/2025, nhà trường yêu cầu ứng viên có bằng thạc sĩ trở lên, đạt IELTS từ 5.5 hoặc TOEFL iBT 65 trở lên, ưu tiên những người có kinh nghiệm giảng dạy, hiểu biết về chương trình đào tạo. Đặc biệt, trường còn hỗ trợ giảng viên tham gia đào tạo, tập huấn chuyên môn trong và ngoài nước, cho thấy việc phát triển đội ngũ đạt chuẩn không chỉ là “đề ra” mà còn được thực thi bằng chính sách cụ thể.

Theo ThS Trần Thị Dung - Phó Trưởng khoa Mạng máy tính và Truyền thông, Trường Đại học Công nghệ Thông tin, việc nâng chuẩn giảng viên là xu hướng tất yếu và cần thiết để nâng chất lượng đào tạo.

“Ở lĩnh vực công nghệ, các tiêu chuẩn về học vị, ngoại ngữ, công bố quốc tế đã được áp dụng từ lâu. Nhờ vậy, giảng viên có điều kiện cập nhật kiến thức mới, hội nhập với môi trường nghiên cứu quốc tế và truyền cảm hứng cho sinh viên. Ngoại ngữ không còn là kỹ năng phụ, mà là năng lực cốt lõi của người thầy trong thời đại số”, ThS Dung nhấn mạnh.

Cũng theo ThS Dung, cần thay đổi cách nhìn về chuẩn nghề nghiệp. “Người thầy đại học hôm nay không chỉ là thầy giảng - trò nghe, mà phải là người định hướng và đồng hành cùng sinh viên trong tư duy, nghiên cứu và sáng tạo. Khi coi chuẩn mới là cơ hội phát triển bản thân, áp lực sẽ trở thành động lực”, ThS Dung nói.

Ở góc độ quản lý, TS Vũ Quảng - Hiệu trưởng Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục TPHCM cho rằng, việc siết chuẩn là bước tiến tất yếu trong tiến trình chuyên nghiệp hóa đội ngũ. “Ba yêu cầu cơ bản là trình độ thạc sĩ, năng lực ngoại ngữ và khả năng nghiên cứu chính là kiềng ba chân giúp giảng viên đứng vững trong môi trường giáo dục đại học hiện đại. Nó góp phần nâng chất lượng đào tạo, thúc đẩy chuyển đổi số và mở rộng hợp tác quốc tế”, TS Quảng nhận định.

Sinh viên Trường Đại học Quản lý và Công nghệ TPHCM trong một tiết học. Ảnh: UMT

Đồng hành để chuẩn không thành áp lực

TS Vũ Quảng thẳng thắn nhìn nhận rằng việc áp dụng chuẩn mới có thể tạo ra áp lực, đặc biệt với những giảng viên thâm niên hoặc làm việc trong điều kiện khó khăn. Vậy nên cần nhìn nhận thay đổi này theo hướng tích cực.

“Trước hết, những tiêu chí này giúp định hướng phát triển nghề nghiệp rõ ràng hơn, giảng viên sẽ hiểu mình cần bồi dưỡng những năng lực nào để tiến xa trong nghề, thay vì chỉ dừng lại ở đam mê giảng dạy. Bên cạnh đó, khi đáp ứng được các chuẩn mực cao, giảng viên không chỉ khẳng định vị thế cá nhân và uy tín của cơ sở đào tạo, mà còn có cơ hội được hưởng chính sách đãi ngộ tốt hơn, tham gia các dự án hợp tác, nghiên cứu có kinh phí lớn”, TS Quảng cho hay.

TS Quảng nhấn mạnh thêm, điều quan trọng phải bảo đảm tính khả thi và sự đồng bộ giữa các cơ sở đào tạo, từ những trường có điều kiện tốt đến những nơi còn hạn chế về nguồn lực, cũng như giữa các nhóm giảng viên khác nhau. Bên cạnh đó, cần duy trì tính thống nhất giữa chính sách và biện pháp thực hiện, các quy định mới phải đi kèm với cơ chế hỗ trợ cụ thể, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, nhà trường và bản thân giảng viên.

Ông cũng lưu ý, trong quá trình thực hiện, phải tránh “bệnh hình thức”, không nên chạy theo số lượng bằng cấp, chứng chỉ hay công bố, mà cần đánh giá thực chất năng lực chuyên môn, trình độ ngoại ngữ và giá trị của các sản phẩm nghiên cứu khoa học.

Đặc biệt, áp lực từ chuẩn cũng chính là động lực để phát triển. Quá trình nâng cao trình độ chuyên môn, trau dồi ngoại ngữ và đẩy mạnh nghiên cứu khoa học chính là cơ hội để giảng viên tái đầu tư cho bản thân, góp phần nâng chất lượng đào tạo và khẳng định giá trị nghề nghiệp trong bối cảnh giáo dục đại học hiện đại.

Để chuẩn nghề nghiệp không trở thành rào cản, Hiệu trưởng Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục TPHCM cho rằng, các trường cần đồng hành cùng giảng viên bằng nhiều giải pháp cụ thể. “Đầu tiên, phải xây dựng lộ trình và chính sách phù hợp. Ví dụ, yêu cầu nào là điều kiện cần ngay từ đầu, yêu cầu nào có thể tích lũy sau 3 năm, 5 năm công tác; đồng thời phân loại giảng viên để có chính sách hỗ trợ riêng cho giảng viên trẻ, giảng viên lâu năm hay giảng viên các bộ môn đặc thù”, ông nêu rõ.

Bên cạnh đó, các trường cần tạo điều kiện cho giảng viên tham gia học tập nâng cao trình độ sau đại học với chính sách hỗ trợ về tài chính, tổ chức các khóa đào tạo nâng cao ngoại ngữ và phương pháp nghiên cứu khoa học.

Ông cũng đề xuất thiết lập quỹ nghiên cứu khoa học nội bộ, khuyến khích phát triển nhóm nghiên cứu mạnh, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong đăng ký, nghiệm thu và quyết toán đề tài. Việc chuẩn hóa giảng viên đại học nên được xem như một hành trình đồng hành phát triển, không phải gánh nặng áp đặt.

Không chỉ giảng viên, sinh viên - những người thụ hưởng trực tiếp từ chất lượng đào tạo cũng nhìn nhận tích cực về sự thay đổi này. Nguyễn Hoàng Minh, sinh viên năm 3, Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TPHCM), chia sẻ: “Chúng em nhận thấy rõ sự khác biệt khi thầy cô giỏi ngoại ngữ và có công bố quốc tế. Các tiết học được cập nhật tài liệu mới, có ví dụ thực tế và gợi mở nhiều hướng nghiên cứu khoa học”.

Trong khi đó, P.T.T, học viên cao học ngành Quản lý giáo dục, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM), cho rằng chuẩn nghề nghiệp mới là cần thiết, nhưng cần đi cùng chính sách tạo điều kiện cho cả người học lẫn người dạy. “Giảng viên khi được hỗ trợ nghiên cứu, bồi dưỡng ngoại ngữ sẽ truyền cảm hứng học tập và nghiên cứu cho học viên. Chuẩn cao hơn kèm cơ chế đồng hành, ai cũng sẽ được phát triển”, T. bày tỏ.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/chuan-giang-vien-dai-hoc-buoc-tien-nang-cao-chat-luong-giang-day-post753387.html