Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa: Hành trình thay đổi nhận thức và thói quen của cộng đồng

Rác thải nhựa (RTN) đang là một trong những thách thức lớn đối với môi trường (MT) sống từ thành thị đến nông thôn. Từ chai nước, túi nylon đến các sản phẩm nhựa dùng một lần đều tạo nên gánh nặng lâu dài cho hệ sinh thái. Nhận thức rõ điều đó, tỉnh Tây Ninh triển khai mạnh mẽ Đề án Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phòng, chống RTN giai đoạn 2021-2025, theo Quyết định số 175/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đây không chỉ là nỗ lực bảo vệ (BV) MT mà còn là hành trình dài thay đổi nhận thức, hình thành thói quen xanh - sạch - đẹp trong cộng đồng, hướng tới một Tây Ninh văn minh, bền vững.

Nhiều hình thức tuyên truyền, phổ biến

Theo ông Huỳnh Cao Chánh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, thực hiện Đề án số 175/QĐ-TTg, UBND tỉnh đã ban hành nhiều kế hoạch triển khai cụ thể, đồng thời phát động phong trào thi đua “Toàn dân chung tay BVMT, nói không với RTN”. Hằng năm, các cơ quan, đơn vị, địa phương đều tổ chức các hoạt động tuyên truyền gắn với chủ đề MT từng năm, tạo sức lan tỏa sâu, rộng trong toàn xã hội.

Phụ nữ thực hiện mô hình Đổi rác thải nhựa lấy nhu yếu phẩm

Từ năm 2021 đến nay, các cơ quan, đơn vị trong tỉnh đã tổ chức hàng trăm lớp tập huấn, hội nghị, bồi dưỡng kiến thức pháp luật về MT. Hơn 2.200 cán bộ, công chức, viên chức và người lao động được phổ biến, nâng cao nhận thức về tác hại của RTN. Các hoạt động tuyên truyền còn được lồng ghép trong những sự kiện quan trọng như Ngày MT Thế giới (5/6), Chiến dịch “Làm cho thế giới sạch hơn”, các buổi tập huấn về phân loại rác tại nguồn hay những cuộc họp cộng đồng ở cơ sở.

Công tác tuyên truyền được triển khai đa dạng, kết hợp linh hoạt nhiều hình thức: truyền thông đại chúng, sinh hoạt đoàn thể, cổ động trực quan, mạng xã hội,... Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy định hướng các cơ quan báo chí, truyền thông trong các cuộc họp giao ban định kỳ, ban hành văn bản hướng dẫn chuyên đề. Nội dung về phòng, chống RTN được lồng ghép thường xuyên, nhắc nhở người dân về trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc BVMT sống.

Trong giai đoạn 2021-2025, hệ thống truyền thanh cơ sở đã phát hơn 7.000 lượt tin, bài, chuyên mục về phòng, chống RTN, mang thông điệp “Nói không với túi nylon, chai nhựa dùng một lần” đến từng ấp, khu phố. Báo và phát thanh, truyền hình Tây Ninh cũng liên tục thực hiện phóng sự, tọa đàm, bản tin tuyên truyền sâu, rộng đến người dân.

Không dừng lại ở tuyên truyền trên phương tiện truyền thông, các hoạt động trực tiếp, mang tính giáo dục trải nghiệm cũng được chú trọng. Ngành Giáo dục và Đào tạo phối hợp Sở Nông nghiệp và MT tổ chức các cuộc thi, ngày hội tái chế, chương trình Đổi rác nhựa lấy cây xanh, quà tặng; hoạt động ngoại khóa Em yêu MT xanh. Trong 4 năm qua, toàn tỉnh có 4.722 hoạt động truyền thông được tổ chức, thu hút hơn 500.000 lượt học sinh tham gia mỗi năm.

Song song đó, hơn 6.200 cuộc lồng ghép nội dung giáo dục BVMT được triển khai trong các tiết học chính khóa. Nhiều trường học còn tổ chức các dự án, chuyên đề về “Chống RTN” giúp học sinh học đi đôi với hành, nâng cao tinh thần trách nhiệm với cộng đồng.

Em Nguyễn Văn Tuấn - học sinh Trường THPT Nguyễn Trung Trực - Bến Lức, chia sẻ: “Từ khi tham gia các buổi tuyên truyền và hoạt động ngoại khóa của nhà trường, em hiểu rõ hơn tác hại của RTN đối với MT. Giờ em luôn mang theo chai nước cá nhân và vận động bạn bè, gia đình hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần”. Những chuyển biến tích cực trong trường học là dấu hiệu cho thấy công tác tuyên truyền đang đi đúng hướng, bắt đầu từ thế hệ trẻ, lan tỏa dần đến từng gia đình và cộng đồng.

Hình thành thói quen xanh - sạch - đẹp trong cộng đồng

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và MT, công tác phòng, chống RTN không dừng ở tuyên truyền nâng cao nhận thức mà còn hướng đến thay đổi hành vi và hình thành thói quen sống xanh. Nhiều địa phương trong tỉnh đã triển khai mô hình Khu dân cư nói không với RTN, Tổ phụ nữ tự quản BVMT, Đoàn viên xanh với hành tinh xanh. Các phong trào nhỏ nhưng có sức lan tỏa mạnh mẽ trong từng khu phố, ấp, tổ dân cư.

Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh được tuyên truyền, tập huấn về quản lý, thu gom, phân loại và tái chế RTN. Qua đó, doanh nghiệp nhận thấy việc giảm RTN là trách nhiệm đối với xã hội, cơ hội để nâng cao uy tín, hình ảnh thương hiệu. Nhiều đơn vị đã chủ động thay đổi quy trình sản xuất, sử dụng bao bì thân thiện môi trường, đồng thời vận động nhân viên thực hiện phân loại rác tại nơi làm việc.

Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Long Cang thu gom phế liệu gây quỹ tiếp sức học sinh nghèo, có hoàn cảnh khó khăn đến trường

Ở cấp hộ gia đình, chuyển biến rõ rệt nhất chính là sự thay đổi trong thói quen sinh hoạt hằng ngày. Nếu trước đây, túi nylon, chai nhựa dùng một lần được sử dụng tràn lan thì nay, nhiều người dân đã mang theo túi vải, chai thủy tinh, phân loại rác tại nguồn.

Chị Nguyễn Thị Lan (ngụ phường Khánh Hậu) chia sẻ: “Trước đây, tôi thường dùng túi nylon đi chợ. Từ khi nghe tuyên truyền, tôi chuyển sang dùng túi vải, vừa bền, vừa sạch. Ở nhà, tôi cũng dạy các con cách phân loại RTN, rác hữu cơ, dần đã thành thói quen”.

Còn ông Lê Văn Huy (ngụ xã Bến Lức) bày tỏ: “Nghe các buổi tuyên truyền của xã, tôi hiểu hơn về tác hại của nhựa với MT. Giờ mỗi lần ra đường, tôi mang bình nước cá nhân, hạn chế mua chai nhựa, vừa tiết kiệm, vừa bảo vệ sức khỏe”.

Nhiều tổ dân phố, ấp, chi hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên còn tự tổ chức các đợt tổng vệ sinh, thu gom rác tái chế định kỳ, gây quỹ BVMT, tặng cây xanh cho hộ dân tích cực tham gia. Những mô hình Đổi rác lấy quà, Ngày Chủ nhật xanh,... trở thành hoạt động quen thuộc, tạo không khí thi đua sôi nổi giữa các khu dân cư. Mỗi hành động nhỏ của từng người dân đã và đang góp phần tạo nên sức mạnh lớn trong công cuộc làm sạch đường làng, ngõ xóm, xây dựng nếp sống văn minh.

Đến nay, Đề án Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phòng, chống RTN giai đoạn 2021-2025 tại Tây Ninh đạt nhiều kết quả. Hàng ngàn người dân, học sinh, doanh nghiệp thay đổi hành vi; nhiều mô hình BVMT được duy trì thường xuyên; thu gom, phân loại rác tại nguồn dần chuyển biến tích cực.

Quan trọng hơn cả, qua từng hoạt động, người dân hiểu rằng BVMT không phải là khẩu hiệu mà là hành động thiết thực gắn liền với đời sống hằng ngày. Những con số về số cuộc tuyên truyền, tập huấn, lượt người tham gia chỉ là phần nổi của kết quả. Điều quan trọng hơn là sự thay đổi trong suy nghĩ và hành vi của cộng đồng, khi người dân tự giác, cơ quan nhà nước kiên trì, doanh nghiệp đồng hành, trường học tiên phong, tất cả cùng chung mục tiêu vì một MT xanh.

Đề án còn góp phần tạo nên những chuyển biến tích cực không chỉ về MT mà cả trong xây dựng nếp sống văn minh đô thị, nông thôn mới kiểu mẫu. Người dân hiểu và thực hành, MT sống sẽ ngày càng trong lành hơn, cảnh quan sáng - xanh - sạch - đẹp hơn và giá trị sống của mỗi người càng được nâng cao./.

Tây Ninh đang từng bước khẳng định quyết tâm xây dựng địa phương phát triển bền vững. Trong đó, hành trình giảm thiểu RTN vẫn còn dài nhưng với sự đồng lòng của toàn xã hội, tin rằng MT sẽ ngày càng sạch, đẹp hơn".

Lê Đức

Nguồn: https://baolongan.vn/chung-tay-giam-thieu-rac-thai-nhua-hanh-trinh-thay-doi-nhan-thuc-va-thoi-quen-cua-cong-dong-a204592.html