Có nên đào tạo bác sĩ nội trú hàng loạt để ngành y thêm nhiều “tinh hoa”?

(Dân trí) - Trước nhiều ý kiến cho rằng bác sĩ nội trú là tinh hoa của ngành y và đất nước, đại diện trường đại học y khoa lớn ở TPHCM đã có những chia sẻ với phóng viên Dân trí về vấn đề này.

Những ngày qua, hình ảnh buổi lễ “Match Day” chọn chuyên ngành bác sĩ nội trú của Trường Đại học Y Hà Nội tạo nên cơn sốt trên mạng xã hội, khi tràn ngập lượt xem, chia sẻ và bình luận trên các nền tảng.

Nhiều ý kiến cho rằng, các bác sĩ nội trú vừa có năng lực học tập xuất sắc, vừa được tuyển chọn khắt khe và được đào tạo bài bản để thực hiện sứ mệnh chăm sóc sức khỏe nhân dân, nên xứng đáng được coi như tinh hoa của ngành y, thậm chí là “tinh hoa của các tinh hoa” đất nước.

Hình ảnh bác sĩ nội trú chọn chuyên ngành học tại buổi lễ “Match Day” (Ảnh: Trường Đại học Y Hà Nội).

Bác sĩ nội trú khác bác sĩ chuyên khoa 1 và thạc sĩ thế nào?

Trao đổi với phóng viên Dân trí, đại diện Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – cơ sở giáo dục đào tạo khối ngành y dược trực thuộc UBND TPHCM – cho biết hiện tại, nơi này có 11 chuyên ngành đào tạo bác sĩ nội trú, với số chỉ tiêu từ năm 2018 đến nay dao động từ 90 đến 154 học viên.

Sau khi trải qua kỳ thi tuyển chọn khắc khe, các bác sĩ nội trú sẽ được lên danh sách và gửi về cho Sở Y tế hàng năm. Từ đó, Sở Y tế sẽ liên hệ với các bệnh viện thu thập dữ liệu nhu cầu tuyển dụng, rồi tổ chức một buổi họp mặt để phân công nhiệm sở cho các học viên này.

Các học viên được phép lựa chọn theo nhu cầu trên danh sách đề nghị của Sở Y tế. Sau đó, họ sẽ về bệnh viện được phân công để ký hợp đồng làm việc, được trả lương theo quy định đơn vị, được hỗ trợ trong quá trình học tập và cam kết thời gian làm việc sau khi tốt nghiệp.

Để được dự thi bác sĩ nội trú, học viên phải là bác sĩ đa khoa hệ chính quy, tốt nghiệp năm gần nhất đạt loại khá trở lên, trong 6 năm đại học không bị kỷ luật từ cảnh cáo trở lên, không bị dừng học tập. Nếu thí sinh tốt nghiệp đạt loại xuất sắc (điểm trung bình từ 9 trở lên), đủ điều kiện theo quy định có thể được xét miễn thi tuyển.

Buổi công bố kế hoạch đào tạo năm học 2025-2026 của Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (Ảnh: Nhà trường cung cấp).

Trước thắc mắc việc đào tạo bác sĩ nội trú khác gì so với các loại hình đào tạo sau đại học như bác sĩ chuyên khoa 1 và thạc sĩ, đại diện Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch phân tích, có 6 yếu tố đặc trưng cơ bản để phân biệt giữa các nhóm bác sĩ này.

Thứ nhất là về điều kiện học. Như đã nêu ở trên, học viên muốn thi bác sĩ nội trú cần phải là bác sĩ đa khoa tốt nghiệp loại khá trở lên và phải làm luận văn. Với bác sĩ chuyên khoa 1, thí sinh chỉ được dự thi sau khi có chứng chỉ hành nghề, 12 tháng thâm niên công tác trong chuyên ngành và không làm luận văn.

Còn với thạc sĩ, điều kiện để dự thi là đã tốt nghiệp hoặc đủ điều kiện công nhận tốt nghiệp đại học ngành phù hợp. Thí sinh cũng phải xếp loại tốt nghiệp từ khá trở lên hoặc phải bổ sung minh chứng công bố khoa học liên quan đến lĩnh vực sẽ học tập.

Thứ hai là về thời gian đào tạo. Chương trình đào tạo bác sĩ nội trú kéo dài 3 năm liên tục, toàn thời gian. Trong khoảng thời gian này, các học viên bác sĩ nội trú gần như phải có mặt toàn thời gian tại bệnh viện. Với thạc sĩ và bác sĩ chuyên khoa 1, họ được đào tạo tập trung trong 2 năm.

Thứ ba, phạm vi hành nghề. Bác sĩ nội trú vừa học chuyên sâu trong chuyên ngành cụ thể, vừa trực tiếp tham gia điều trị như một bác sĩ chính thức trong bệnh viện tuyến cuối. Trong khi đó, thạc sĩ lẫn bác sĩ chuyên khoa 1 có kiến thức tổng quát, không chuyên sâu như bác sĩ nội trú.

Thứ tư, thực hành lâm sàng. Bác sĩ nội trú được tham gia thực hành và thực hiện thủ thuật, phẫu thuật nhiều hơn, tiếp xúc với nhiều ca bệnh nặng, hiếm, phức tạp. Còn thạc sĩ và bác sĩ chuyên khoa 1 được thực tập ít hơn trong giai đoạn sau tốt nghiệp.

Học viên làm thủ tục nhập học tại trường y Phạm Ngọc Thạch (Ảnh: Nhà trường cung cấp).

Thứ năm, về chứng chỉ hành nghề. Trong khi bác sĩ nội trú và bác sĩ chuyên khoa 1 có chứng chỉ hành nghề đúng chuyên ngành sau khi tốt nghiệp, thì thạc sĩ cần có thêm thâm niên 12 tháng trong chuyên ngành sau khi tốt nghiệp.

Thứ sáu, về cơ hội nghề nghiệp. Bác sĩ nội trú sẽ được ưu tiên tuyển dụng tại bệnh viện lớn, dễ thăng tiến và thường được các trường đại học giữ lại làm giảng viên. Sau khi học xong, bác sĩ nội trú có thể học tiếp chuyên khoa 2 hoặc tiến sĩ, nhiều người trở thành lãnh đạo khoa, phòng. Với hai nhóm bác sĩ còn lại phải tích lũy thêm thời gian và bằng cấp.

Thuận lợi đi đôi với áp lực và thách thức lớn

Để có được những cơ hội và ưu tiên đáng kể nêu trên, bác sĩ nội trú cũng đứng trước thách thức rất lớn.

Thực tế, ngoài việc học, họ gánh khối lượng công việc nặng, trực đêm, trực cấp cứu liên tục. Bác sĩ nội trú vừa phải lo công việc hằng ngày (bệnh án, thủ thuật, hội chẩn), vừa phải hoàn thành luận văn tốt nghiệp, nên bị áp lực từ cả 3 phía: bác sĩ hướng dẫn, bệnh nhân và cả hệ thống bệnh viện.

Mặc dù làm việc gần như bác sĩ chính thức, ở bệnh viện gần như toàn thời gian nhưng bác sĩ nội trú nhận trợ cấp thấp (không bằng lương đầy đủ). Bên cạnh đó, thời gian đào tạo liên tục 3 năm có thể là gánh nặng tài chính cho gia đình họ.

Đơn cử, tại Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, học phí cho đối tượng bác sĩ nội trú năm học 2023-2024 là 63 triệu đồng/năm, chưa bao gồm chi phí thực hiện bảo vệ đề cương và luận văn.

Ngoài ra, áp lực nghề nghiệp sau đào tạo cũng là thứ mà bác sĩ nội trú phải đối mặt, khi được xã hội và đồng nghiệp kỳ vọng rất cao. Họ dễ bị soi xét nếu làm chưa tốt.

Bác sĩ nội trú có nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm với áp lực lớn (Ảnh minh họa: Hoàng Lê).

Có phải “tinh hoa của tinh hoa”?

Theo Quyết định số 19/QĐ-BYT của Bộ trưởng Bộ Y tế ký ngày 4/7/2006, đào tạo bác sĩ nội trú là loại hình đào tạo sau đại học đặc thù, là một trong những phương thức đào tạo những chuyên gia giỏi, nhân tài trẻ của ngành y tế, áp dụng cho các chuyên ngành lâm sàng, cận lâm sàng và y học dự phòng.

“Như vậy, bác sĩ nội trú được xem là đào tạo tinh hoa của ngành y và tri thức, là nhân tài được tuyển chọn từ các bác sĩ mới tốt nghiệp, với khung chương trình đào tạo 150 đơn vị học trình trong 3 năm, chủ yếu tập trung chuyên môn thời gian tại bệnh viện.

Bác sĩ nội trú được coi là vượt trội về tư duy, kiến thức, kỹ năng, năng lực chuyên môn, khả năng thích ứng và giải quyết vấn đề so với các trình độ đào tạo khác”, đại diện Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch chia sẻ, trước thắc mắc bác sĩ nội trú có phải "tinh hoa của tinh hoa” như nhiều người gần đây ví von.

Phân tích chi tiết hơn, đơn vị đào tạo y khoa lớn ở TPHCM cho biết, bác sĩ nội trú có vai trò quan trọng trong hệ thống y tế Việt Nam. Họ là “hạt giống” của các chuyên khoa mũi nhọn, là nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhiều bác sĩ nội trú sau đào tạo đã trở thành nhân sự chủ chốt, giảng viên, lãnh đạo khoa phòng tại các cơ sở y tế.

Bác sĩ nội trú có vai trò quan trọng trong hệ thống y tế Việt Nam (Ảnh: Trường Đại học Y Hà Nội).

Khi được phân bổ về địa phương, họ mang theo kinh nghiệm, quy trình điều trị tiên tiến, góp phần nâng chất lượng y tế cơ sở. Bên cạnh đó, bác sĩ nội trú cũng góp phần gắn kết trong hoạt động đào tạo - điều trị, khi vừa là học viên vừa là “nhân lực” bổ sung cho bệnh viện.

Trên thế giới, nhiều nước phát triển như Mỹ, Cananda, Pháp, Đức, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc… vẫn giữ hình thức đào tạo bác sĩ nội trú để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho mình. Thậm chí, ở Mỹ hay Nhật Bản, “residency” (nội trú) là con đường bắt buộc để bác sĩ được hành nghề chuyên khoa.

Hệ thống nội trú giúp đảm bảo bác sĩ trẻ được giám sát chặt, vừa học vừa làm, hạn chế sai sót khi hành nghề độc lập quá sớm. Ngoài ra, nhiều chương trình nội trú được lồng ghép nghiên cứu, tạo nền cho thế hệ học giả – bác sĩ phát triển học thuật và nghiên cứu.

Có nên đào tạo hàng loạt để nâng tầm chất lượng ngành y?

Cũng theo phía trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, nếu Việt Nam mở rộng đào tạo bác sĩ nội trú chuẩn hóa theo quốc tế có thể đưa nước ta gần hơn với hệ thống y tế Mỹ – EU, nơi “residency” là bắt buộc.

Về bản chất, việc này giúp tạo ra nguồn nhân lực y tế chất lượng cao, giúp các bệnh viện tuyến cơ sở có bác sĩ được huấn luyện ở tuyến cuối, từ đó giảm khoảng cách giữa tuyến trên và tuyến dưới.

Tuy nhiên, trên thực tế, để đào tạo bác sĩ nội trú cần bệnh viện tuyến trung ương, bệnh viện hạng 1 và nhiều giảng viên có kinh nghiệm, nhiều ca bệnh lâm sàng. Nếu bác sĩ nào cũng phải trải qua nội trú sẽ không đáp ứng được nhu cầu đào tạo cho tất cả các học viên. Vì bác sĩ nội trú phải học trong thời gian dài, các bệnh viện có thể tuyển dụng không đủ nhân sự.

Nhân viên y tế làm việc tại khoa Cấp cứu, một bệnh viện công ở TPHCM (Ảnh: Hoàng Lê).

Bên cạnh đó, bác sĩ nội trú sau khi học xong thường muốn ở lại bệnh viện lớn, khó phân bổ đồng đều về vùng sâu, vùng xa. Ngoài ra, lương của bác sĩ nội trú trong hệ thống bệnh viện công lập không cao bằng các bệnh viện tư nhân, dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám ra ngoài.

Vì vậy, phía trường y Phạm Ngọc Thạch cho rằng, nước ta không nên mở rộng ồ ạt đào tạo bác sĩ nội trú trong điều kiện hiện nay. Điều cần thiết là giữ việc đào tạo bác sĩ nội trú chất lượng cao có chọn lọc, kết hợp với chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 và đào tạo liên tục, để vừa đảm bảo chất lượng “tinh hoa”, vừa đủ số lượng nhân lực y tế.

Việt Nam cũng có thể học hỏi mô hình quốc tế, dần tiến tới mô hình “nội trú bắt buộc” cho một số chuyên khoa trọng điểm (như Ngoại khoa, Hồi sức, Nhi, Sản…), thay vì tất cả.

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/co-nen-dao-tao-bac-si-noi-tru-hang-loat-de-nganh-y-them-nhieu-tinh-hoa-20250915093240333.htm