Công thức nào để chuyển đổi số thành công cho báo chí Việt Nam?

Theo các chuyên gia, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn là vấn đề con người. "Chìa khóa thành công" không nằm ở quy mô công nghệ, mà ở người lãnh đạo số trong mỗi toà soạn.

Các chuyên gia công nghệ có nhiều năm kinh nghiệm đồng hành cùng các tòa soạn đã khẳng định hành trình chuyển đổi số báo chí không chỉ là nâng cấp hệ thống quản trị nội dung mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện từ con người, quy trình đến công nghệ.

Trong bối cảnh áp lực về tốc độ cập nhật, đa phương tiện và cá nhân hóa ngày càng cao, các tòa soạn buộc phải "lột xác" để bắt kịp xu hướng và duy trì sức sống.

Hành trình chuyển đổi số tại các tòa soạn

Trong suốt gần hai thập kỷ qua, hệ thống quản trị nội dung (CMS) đã trở thành "xương sống" cho hoạt động làm báo điện tử tại Việt Nam. Ban đầu, các tòa soạn chủ yếu sử dụng các giải pháp CMS "đóng gói" sẵn, đáp ứng nhu cầu cơ bản như quản lý bài viết, hình ảnh và công cụ xuất bản. Tuy nhiên, khi yêu cầu về tốc độ cập nhật và tính đa phương tiện tăng cao, những nền tảng này bộc lộ rõ giới hạn về khả năng tùy biến và mở rộng.

Theo các chuyên gia công nghệ, quá trình chuyển đổi số tại tòa soạn thường khởi nguồn từ việc thay thế các hệ thống CMS truyền thống, vốn chỉ đáp ứng đủ nhu cầu quản lý bài viết, hình ảnh và xuất bản cơ bản. Những nền tảng tích hợp sẵn trên thị trường, dù nhanh chóng triển khai nhưng lại thiếu tính linh hoạt, thường bó hẹp quy trình làm việc, khiến các tòa soạn lớn như phải đối mặt với giới hạn trong việc tùy biến và mở rộng.

Theo ông Bùi Công Duyến - Giám đốc Sản phẩm Tòa soạn hội tụ ONECMS, chuyển đổi số trong báo chí Việt Nam đang ở giai đoạn "giữa dòng" tức là không còn là khởi đầu, nhưng cũng chưa đến đích. Trong những năm qua, các cơ quan báo chí luôn dành ưu tiên nguồn lực cho công tác chuyển đổi số. Tuy nhiên, nếu so sánh với các cơ quan báo chí lớn trên thế giới thì chúng ta còn đi sau họ rất nhiều.

Ông Bùi Công Duyến - Giám đốc Sản phẩm Tòa soạn hội tụ ONECMS. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

"Đặc thù lớn nhất của báo chí là tính thời sự và áp lực cập nhật liên tục, khả năng phục vụ cho số lượng độc giả truy cập đồng thời lớn, điều này đòi hỏi hệ thống công nghệ phải cực kỳ ổn định, linh hoạt. Tôi tin rằng mô hình tòa soạn hội tụ số sẽ trở thành tiêu chuẩn chung. Khi các nền tảng nội dung ngày càng đa dạng (Facebook, TikTok, Podcast, OTT...), đòi hỏi tòa soạn phải có công cụ mạnh mẽ để tổ chức nội dung hợp nhất, đảm bảo tốc độ, quy trình kiểm duyệt báo chí nghiêm ngặt, chất lượng tác phẩm và hiệu quả kinh doanh. Hội tụ là chìa khóa cho báo chí hiện đại."

Thấu hiểu thực tế đó, nhiều đơn vị phát triển những hệ thống CMS "đo ni đóng giày" dựa trên yêu cầu riêng của mỗi toà soạn.

Ông Đỗ Chiến Thắng - Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần công nghệ và Truyền thông Hemera chia sẻ ngày 2/6/2025 Hemera Media đã ra mắt của hệ thống quản trị nội dung (CMS) hoàn toàn mới. Được thiết kế chuyên biệt cho các báo, tạp chí, cổng thông tin và website tin tức, phiên bản CMS mới này là nỗ lực của Hemera Media nhằm bắt kịp sự phát triển như vũ bão của công nghệ.

Công ty Cổ phần công nghệ và Truyền thông Hemera và VnEconomy ra mắt nền tảng AI mới. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Nền tảng Hemera AICMS ra mắt có điểm đặc biệt, đó là việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) một cách sâu rộng vào toàn bộ quy trình quản trị lẫn phân phối nội dung. Từ ban biên tập đến các ban chuyên môn, biên tập viên và phóng viên, tất cả sẽ được trải nghiệm một hệ thống làm việc hoàn toàn mới mẻ. Các tính năng AI thông minh sẽ hỗ trợ người dùng tối ưu hóa công việc, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và đạt được hiệu quả cao hơn bao giờ hết.

Hemera cũng là đơn vị đồng hành cùng Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy trong việc xây dựng nền tảng quản trị Asko Platform. Nền tảng này bao gồm Askonomy và rất nhiều các công cụ AI khác được thiết kế để tối ưu hóa các tác vụ trong lĩnh vực truyền thông. Hệ thống này có thể giúp các phóng viên, biên tập viên đưa các công cụ AI tiên tiến này đến gần hơn với đông đảo bạn đọc và người dùng doanh nghiệp trong tương lai.

Việc áp dụng một nền tảng CMS riêng biệt cho từng tòa soạn không chỉ giải quyết bài toán kỹ thuật, mà còn là cam kết về sự đồng hành lâu dài. Các chuyên gia công nghệ nhấn mạnh rằng, thành công nằm ở việc thấu hiểu đặc thù tổ chức, từ cách phân chia ban chuyên môn, phong cách biên tập đến nhóm độc giả mục tiêu.

Nền tảng Hemera AICMS ra mắt có điểm đặc biệt, đó là việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) một cách sâu rộng vào toàn bộ quy trình quản trị lẫn phân phối nội dung. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Quá trình triển khai thường bắt đầu bằng khảo sát hạ tầng hiện tại vốn rất đa dạng và không đồng nhất giữa các toà soạn, sau đó xây dựng các mô đun tương ứng. Mặc dù đòi hỏi nguồn lực lớn về thời gian và nhân sự, phương pháp "may đo" lại mang lại hiệu quả tích cực: hệ thống vận hành ổn định, giảm thiểu lỗi phát sinh và linh hoạt theo sự thay đổi nhu cầu.

Song song với Hemera AICMS, nhiều đơn vị khác cũng đưa ra những giải pháp tổng thể như ONECMS. Nền tảng này cho phép đồng bộ quy trình sản xuất cho báo in, báo điện tử và kênh mạng xã hội trên một giao diện chung.

Ông Bùi Công Duyến cho biết chuyển đổi số không chỉ là chuyện công nghệ mà còn là vấn đề con người.

"Chúng tôi cung cấp các gói triển khai phù hợp với quy mô và ngân sách của từng đơn vị. Ngoài ra, hệ thống của ONECMS hỗ trợ vận hành trên nền tảng điện toán đám mây, giúp giảm chi phí đầu tư hạ tầng. Bên cạnh đó, các công cụ soạn thảo, xuất bản được thiết kế thân thiện, giúp đội ngũ dễ sử dụng mà không cần kỹ năng IT cao," ông Bùi Công Duyến chia sẻ.

Một ví dụ điển hình minh chứng cho hiệu quả của tòa soạn hội tụ số là Báo Đắk Nông sau khi triển khai ONECMS. Trong vòng một năm, đơn vị này từ tờ báo địa phương với hạn chế về nhân lực và hạ tầng, đã vươn lên nhóm dẫn đầu trong 63 báo Đảng địa phương về lượng truy cập và tốc độ cập nhật tin tức.

Ví dụ thứ hai là việc triển khai ONECMS tại Báo Nhân Dân - một cơ quan báo chí lớn với nhiều ấn phẩm in khác nhau. Nhờ mô hình tòa soạn hội tụ dành riêng cho báo in, tất cả các ấn phẩm như Nhân Dân hàng ngày, Nhân Dân cuối tuần, Nhân Dân hằng tháng, Thời Nay, các ấn phẩm đặc biệt… đều được tổ chức sản xuất trên cùng một phần mềm ONECMS. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí in ấn, nhân lực và tăng độ chính xác, đồng thời nâng cao khả năng phối hợp giữa các ban chuyên môn, giữa các tòa soạn thành viên.

Sự thay đổi này không chỉ đến từ công nghệ, mà còn nhờ việc đội ngũ phóng viên và biên tập viên được tiếp cận quy trình sản xuất linh hoạt, giao diện trực quan và khả năng phản hồi tức thì qua các tính năng hỗ trợ quản trị tập trung.

Tuy nhiên, chuyển đổi số không chỉ là chuyện công nghệ mà còn là vấn đề con người. Rào cản tâm lý từ phía nhà báo lâu năm, vốn gắn bó với quy trình truyền thống, thường gây chậm trễ và kháng cự.

"Chìa khóa thành công" không nằm ở quy mô công nghệ, mà ở người lãnh đạo số - những người tạo động lực, khuyến khích đội ngũ làm quen và khai thác tối đa công cụ mới.

Ông Bùi Công Duyến

Theo ông Duyến, "chìa khóa thành công" không nằm ở quy mô công nghệ, mà ở người lãnh đạo số - những người tạo động lực, khuyến khích đội ngũ làm quen và khai thác tối đa công cụ mới. Quá trình chuyển đổi thường kéo dài từ 2-6 tháng, bao gồm đào tạo kỹ thuật, thử nghiệm và điều chỉnh liên tục để phù hợp với thực tế vận hành.

Do đó, các dự án chuyển đổi đều đi kèm chương trình đào tạo bài bản, workshop thực hành và hỗ trợ kỹ thuật 24/7. Việc liên tục thu thập ý kiến người dùng nội bộ và điều chỉnh tính năng theo phản hồi thực tế giúp nâng cao tỷ lệ chấp nhận, từ đó rút ngắn thời gian hòa vốn đầu tư.

Cuối cùng, để đảm bảo chuyển đổi số có kết quả bền vững, theo chuyên gia các tòa soạn cần xây dựng chiến lược dài hạn với lộ trình rõ ràng, định kỳ đánh giá KPI về tốc độ xuất bản, mức độ tương tác và hiệu quả kinh doanh. Việc xem chuyển đổi số như đầu tư cho tương lai, không phải chi phí tạm thời, sẽ giúp lãnh đạo quyết liệt hơn trong việc cấp nguồn lực và tháo gỡ rào cản.

Đâu là xu hướng làm báo tương lai?

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư tiếp tục tiến sâu, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành động lực thay đổi căn bản cách các tòa soạn vận hành và sản xuất nội dung. Từ việc tự động hóa các tác vụ tẻ nhạt đến hỗ trợ ra quyết định chiến lược, AI không chỉ giúp nâng cao hiệu suất mà còn mở ra nhiều cơ hội sáng tạo cho nhà báo.

Ông Bùi Công Duyến chia sẻ: "Công ty chuyên cung cấp sản phẩm cho các cơ quan báo chí và nhận thấy trong khoảng 10 năm qua, công nghệ đang thay đổi nhanh chóng, từng ngày, từng giờ. Đặc biệt trong thời gian gần đây, sự xuất hiện của AI, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, các AI tạo sinh đã làm thay đổi rất nhiều cách thức hoạt động của các cơ quan báo chí."

Trí tuệ nhân tạo, một khi được "mở khóa" trong hệ thống quản trị sẽ trở thành trợ thủ đắc lực cho phóng viên và biên tập viên. AI giờ đây không chỉ hỗ trợ tối ưu quy trình chẳng hạn tự động chuyển văn bản thành audio qua Text‑to‑Speech, hoặc bóc tách ghi âm thành chữ viết bằng Voice‑to‑Text mà còn có thể gợi ý tiêu đề, viết tóm tắt và đề xuất hình ảnh minh họa phù hợp.

Theo các chuyên gia, nhờ AI khối lượng công việc thủ công giảm đáng kể, tạo điều kiện để đội ngũ báo chí chuyên tâm vào khâu phân tích, điều tra và sáng tạo nội dung chất lượng cao. Đáng chú ý, các mô đun phân tích dữ liệu người đọc theo thời gian thực giúp lãnh đạo tòa soạn nắm bắt thói quen, sở thích và xu hướng truy cập, từ đó cá nhân hóa khung giờ xuất bản và chủ đề bài viết.

Ứng dụng này đã chứng minh hiệu quả rõ rệt tại VnEconomy, khi tỉ lệ giữ chân độc giả và doanh thu quảng cáo đều gia tăng sau giai đoạn triển khai AI sâu rộng.

Trí tuệ nhân tạo một khi được "mở khóa" trong hệ thống quản trị sẽ trở thành trợ thủ đắc lực cho phóng viên và biên tập viên.

Ngoài AI, công nghệ làm báo tương lai còn hướng đến sản xuất nội dung đa phương tiện đa kênh: podcast, video ngắn, infographic tương tác, thậm chí cả các kênh OTT hay chatbot hội thoại. Những sáng tạo này giúp tòa soạn không chỉ là nơi "sản xuất báo" mà trở thành “trung tâm nội dung thông minh" kết nối giữa phóng viên và độc giả.

Ông Duyến cho biết: "Chúng tôi xác định rằng, AI không thay thế nhà báo, mà là trợ lý thông minh giúp nhà báo làm việc nhanh hơn, sâu hơn và sáng tạo hơn. Đồng thời, AI cũng là cầu nối để các tòa soạn dễ dàng chuyển đổi giữa các loại hình báo chí, xóa nhòa ranh giới giữa báo in - điện tử - mạng xã hội - video, hướng tới một mô hình tòa soạn thực sự hội tụ, hiện đại và bền vững. Nhà báo sẽ sử dụng AI như một công cụ để hỗ trợ làm báo nhanh hơn, xử lý công việc tốt hơn. Vì thế, các nhà báo hãy mạnh dạn ứng dụng AI vào trong cuộc sống nhưng phải giữ được giá trị cốt lõi của nghiệp vụ báo chí."

Báo điện tử VietnamPlus là một trong những cơ quan báo chí đi đầu trong chuyển đổi số. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Với những tòa soạn đang cân nhắc bước vào hành trình chuyển đổi số, ông Bùi Công Duyến nhấn mạnh: "Hãy bắt đầu từ việc nhỏ, nhưng có chiến lược dài hơi. Đừng chờ hoàn hảo rồi mới triển khai. Quan trọng hơn cả là phải có một "kiến trúc thông tin" rõ ràng và một đội ngũ sẵn sàng thích ứng. Hãy coi công nghệ không phải là chi phí, mà là đầu tư vào tương lai."

Tựu chung lại, hành trình chuyển đổi số và tích hợp công nghệ làm báo mới là một chuỗi liên tục từ nâng cấp công nghệ, đào tạo con người, đến ứng dụng AI và mở rộng đa phương tiện. Khi công nghệ và con người đồng hành, tòa soạn không chỉ giải quyết thách thức hiện tại mà còn chủ động kiến tạo tương lai báo chí Việt Nam: Nhanh chóng, chính xác và sáng tạo hơn bao giờ hết./.

Mời độc giả đón đọc loạt bài:

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/cong-thuc-nao-de-chuyen-doi-so-thanh-cong-cho-bao-chi-viet-nam-post1045279.vnp