‘Cốt’ của câu chuyện Việt Nam trong kỷ nguyên mới

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp gỡ phóng viên, báo chí nhân dịp Tết Ất Tỵ 2025. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Là người trực tiếp làm công tác thông tin đối ngoại, chắc hẳn bà có nhiều trăn trở về xây dựng “cốt truyện” cho câu chuyện Việt Nam trong kỷ nguyên mới muốn kể cho bạn bè quốc tế? Những chi tiết đắt nào, theo bà, báo chí đối ngoại cần khắc họa nổi bật nhất khi kể câu chuyện về khát vọng Việt Nam?

Thông tin đối ngoại có vai trò quan trọng trong hành trình nâng cao vị thế của Việt Nam, đưa hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới và mang thế giới đến nhân dân Việt Nam. Bạn hỏi về “cốt truyện”, đúng, “truyện” luôn phải có “cốt”, giống như chúng ta hay nói câu “có bột mới gột nên hồ”.

Chính đất nước ta, nhân dân ta, văn hóa ta, những thành tựu của chúng ta là chất liệu, là “cốt truyện” cho câu chuyện Việt Nam. Vấn đề là kể câu chuyện đấy thế nào cho thật hấp dẫn.

Bạn hỏi về chi tiết đắt, tôi nghĩ, đó luôn là những thứ giản dị, tình cảm, tự nhiên nhất. Những ngày này, chúng ta xúc động chứng kiến tình cảm, niềm tự hào của người dân Việt Nam bừng lên trong không khí Tết Độc lập. Đó chính là câu chuyện rất tự nhiên, không cần kể nhưng lại là chất liệu truyền thông rất giá trị, đẹp đẽ về lòng yêu nước, yêu hòa bình của người dân Việt Nam. Chúng ta cũng xúc động khi chứng kiến tình cảm của người dân Việt Nam đối với nhân dân Cuba khi con số ủng hộ Cuba tăng theo từng giờ. Đây sẽ là câu chuyện tuyệt vời về một Việt Nam thuỷ chung, nghĩa tình, có một không hai trên thế giới.

Là người làm công tác thông tin đối ngoại, tôi có nhiều suy nghĩ, trăn trở về việc xây dựng câu chuyện truyền thông về Việt Nam hấp dẫn, chân thực, có chiều sâu trong kỷ nguyên mới của dân tộc, của đất nước. Chúng ta đang sống trong thời đại mà thông tin không chỉ là dữ liệu, mà còn là cảm xúc, sự kết nối, bản sắc và thương hiệu.

Vì vậy, câu chuyện Việt Nam không nên chỉ bó hẹp những con số, thông tin khô khan mà cần có thêm chuyện về văn hóa, con người, khát vọng, bản lĩnh, nỗ lực vươn lên và tinh thần hội nhập.

Việt Nam cũng cần được kể như một quốc gia đang chuyển mình mạnh mẽ, với nhiều thay đổi lớn, từ một đất nước từng bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh, sau đó bị bao vây, cấm vận, đất nước ta trở thành nước đang phát triển, có thu nhập trung bình, hội nhập sâu rộng, đảm nhận nhiều trọng trách quốc tế, phát huy vai trò tích cực tại nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng.

Sau 80 năm thành lập nước và gần bốn thập kỷ Đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, chưa bao giờ có cơ đồ, tiềm lực, nội lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay, cùng một thế hệ trẻ đầy năng lượng và khát vọng. Cốt truyện ấy phải phản ánh được sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, của thông điệp xuyên suốt về một Việt Nam hòa bình, hòa hiếu, bản lĩnh, đổi mới và hội nhập.

Tôi mong muốn câu chuyện Việt Nam không chỉ được kể bằng ngôn ngữ của chính phủ, các cơ quan báo chí truyền thông, mà còn từ từng người dân, từ doanh nhân, nhà khoa học, nghệ sĩ, thanh niên - sinh viên, đến những nông dân đang ứng dụng công nghệ vào sản xuất.

Mỗi người là một “nhân vật” trong câu chuyện phát triển của Việt Nam. Chính họ làm cho câu chuyện ấy trở nên sống động, chân thực và truyền cảm hứng.

Báo chí đối ngoại nay có gì mới so với báo chí đối ngoại trước đây? Cái mới đó là thuận lợi hay thách thức nhiều hơn?

Có lẽ một trong những ngành thay đổi nhanh nhất trong thời gian qua chính là những công việc liên quan công nghệ thông tin và báo chí là một trong số đó. Từ tờ Thanh niên do Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập năm 1925 đến nền báo chí hiện đại, đa phương tiện hôm nay, báo chí cách mạng, báo chí đối ngoại Việt Nam đã trải qua những thay đổi sâu sắc.

Ngày nay, những điểm mới nổi bật nhất của báo chí đối ngoại chính là tốc độ, tính đa nền tảng và tương tác toàn cầu. Với sự xuất hiện của Internet, mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo (AI), các công cụ, phần mềm hỗ trợ… ngành báo chí, truyền thông, trong đó có báo chí đối ngoại chuyển động và phát triển không ngừng.

Nếu trước đây thông tin chủ yếu một chiều, qua các kênh truyền thống như truyền hình, phát thanh, trang báo điện tử, thì nay, cùng lúc chúng ta có thể truyền đi hình ảnh lễ đón đoàn cấp cao trọng thị, tổ chức họp báo trực tuyến, cập nhật tình hình bảo hộ công dân ở các điểm nóng qua Facebook, X, YouTube... Thông điệp đối ngoại vì thế đến nhanh hơn, đa dạng hơn, sống động hơn đến công chúng.

Một số ý kiến cho rằng báo chí, truyền thông sẽ sớm bị “thay thế” bởi máy móc, trí tuệ nhân tạo (AI), nhưng theo tôi, dù máy móc có phát triển đến đâu cũng không thể thay thế con người. Đặc biệt, đội ngũ làm báo chí đối ngoại càng quan trọng và khó có thể thay thế, bởi lĩnh vực này đòi hỏi sự nhanh bén chính trị, nắm bắt thông tin, thời cuộc, khéo léo của đặc thù đối ngoại Việt Nam.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao, Vụ trưởng Vụ Thông tin báo chí Phạm Thu Hằng. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Tôi cho rằng, những cái mới này sẽ mang lại cả những thuận lợi cũng như khó khăn, thách thức cho báo chí nói chung và báo chí đối ngoại nói riêng. Điều quan trọng vẫn là chúng ta có biến được thách thức thành cơ hội không.

Về thuận lợi, sự phát triển của công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) và các công cụ truyền thông xã hội giúp thông tin lan tỏa tức thì, đến từng cá nhân bất kể thời gian, không gian; giúp người làm báo nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí, đổi mới sáng tạo để phục vụ yêu cầu ngày một cao hơn của độc giả.

Về thách thức, tốc độ và tính mở của môi trường mạng cũng là phép thử bản lĩnh của người làm báo, của người làm thông tin đối ngoại. Người làm báo chí đối ngoại vất vả hơn, phải “cạnh tranh” với mạng xã hội, thông tin phải nhanh, hay, hấp dẫn nhưng vẫn phải chính xác, chính thống. Áp lực phản ứng nhanh, chuẩn xác, kịp thời rất lớn.

Cùng với đó, báo chí đối ngoại còn phải “chắc từng chữ, vững từng khuôn hình”. Đây là yếu tố rất quan trọng để độc giả biết chọn nguồn thông tin trong bối cảnh thông tin mạng xã hội tràn lan nhưng không được kiểm chứng, nhiều luồng tin giả, tin xuyên tạc.

Thông điệp mà bà muốn chia sẻ về sứ mệnh, đóng góp của báo chí đối ngoại đối với ngoại giao Việt Nam thời gian tới?

Trong bài phát biểu tại Lễ Kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Báo chí là lực lượng chủ công trong việc quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới, thể hiện sự đoàn kết và trách nhiệm của Việt Nam với bạn bè, lực lượng tiến bộ và sự phát triển của thế giới; báo chí là phương tiện để lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc, khơi dậy tinh thần yêu nước, khát vọng phát triển và khẳng định bản sắc văn hoá Việt Nam trong thời đại hội nhập”. Tôi cho rằng đây đã, đang và sẽ tiếp tục là sứ mệnh của báo chí và báo chí đối ngoại đối với đất nước.

Cùng với ngoại giao, báo chí sẽ tiếp tục viết nên câu chuyện Việt Nam một cách chân thực, sống động, truyền cảm hứng cho cả người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập ngành Ngoại giao, xin chân thành tri ân các thế hệ làm thông tin đối ngoại, báo chí đối ngoại, các nhà báo, phóng viên đã luôn đồng hành với Bộ Ngoại giao trong hành trình phụng sự đất nước, phụng sự nhân dân. Chúng ta lại tiếp tục cùng nhau lan tỏa những câu chuyện về đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Nguồn: https://baoquocte.vn/cot-cua-cau-chuyen-viet-nam-trong-ky-nguyen-moi-326161.html