Để cồng chiêng được “kể chuyện”

Ngay sau khi Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại vào năm 2005, Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) đã ban hành Chương trình hành động phục hồi, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, theo cam kết với UNESCO.

Tái hiện khung cảnh diễn tấu cồng chiêng tại Bảo tàng Pleiku. **Ảnh: Phương Duyên**

Tuy nhiên, tỉnh Gia Lai vẫn thiếu một không gian trưng bày xứng tầm để bảo tồn và tôn vinh các giá trị của di sản độc đáo mà địa phương đang sở hữu. Trước khi được cải tạo, Bảo tàng Pleiku chỉ bố trí được 1 căn phòng nhỏ ở tầng 2 với diện tích khoảng 100 m² để mô phỏng Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; cùng với đó trưng bày 2 chủ đề khác thuộc danh mục di sản phi vật thể quốc gia.

Do hạn chế về diện tích, Bảo tàng chỉ có thể trưng bày 4 bộ cồng chiêng tại căn phòng trên và một số khu vực khác. Đây là điều đáng tiếc khi mà đơn vị đang lưu giữ đến hơn 50 bộ cồng chiêng quý được cất công sưu tầm hàng chục năm qua. Do vậy, khách tham quan khi đến bảo tàng ít có cơ hội tìm hiểu sâu về Không gian văn hóa cồng chiêng của đồng bào Jrai và Bahnar - 2 trong số 11 dân tộc được xem là chủ nhân di sản.

Một phần sinh hoạt văn hóa truyền thống được tái hiện trong Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Bảo tàng Pleiku. **Ảnh: Phương Duyên**

Trước thực trạng đó, ngày 17-6-2021, HĐND tỉnh Gia Lai (cũ) khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 410/NQ-HĐND về chủ trương đầu tư dự án phòng trưng bày Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Bảo tàng Pleiku. Tiếp đó, tháng 7-2024, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 374/NQ-HĐND về điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án phòng trưng bày Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Bảo tàng Pleiku, nâng tổng kinh phí từ 3,5 tỷ đồng lên 6,7 tỷ đồng.

Cụ thể, dự án có các hạng mục cải tạo, chuyển đổi các phòng chưa sử dụng hết công năng tại tầng 3 của Bảo tàng Pleiku như: kho đồ mộc, dệt, da; phần hành lang và phòng làm việc tại tòa nhà chính của Bảo tàng Pleiku thành không gian riêng trưng bày Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên với diện tích dự kiến 431 m². Bên cạnh đó, cải tạo, hoàn thiện một số phòng chức năng khác và hệ thống trang-thiết bị; bổ sung hệ thống phòng cháy chữa cháy đảm bảo các quy định của pháp luật.

Khung cảnh buôn làng được mô phỏng sinh động trong không gian trưng bày. **Ảnh: Phương Duyên**

Để không gian này thực sự phát huy hiệu quả, tạo điều kiện kết nối tốt hơn giữa di sản với cộng đồng và du khách, ông Lê Thanh Tuấn-Giám đốc Bảo tàng Pleiku-cho biết: Hiện đơn vị đang làm đề xuất dự toán năm 2026 về nội dung chỉnh lý trưng bày. Cụ thể là bổ sung phần mô phỏng không gian văn hóa cồng chiêng như: nhà rông, cây nêu, giọt nước, hình ảnh các lễ hội… gắn kết với một số không gian đã được tái hiện trước đó như khung cảnh nghệ nhân diễn tấu cồng chiêng, đêm kể khan của già làng bên bếp lửa nhà rông. Nhờ đó, khu vực này sẽ thêm phần sống động, mang đến cảm xúc chân thực cho khách tham quan. Trong khi chờ đợi duyệt dự toán, Bảo tàng Pleiku đang thiết kế các giá trưng bày tạm thời để đưa các bộ chiêng quý ra mắt những người yêu mến văn hóa Tây Nguyên.

Chị Nguyễn Thị Thùy Trang-Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ du lịch và Sự kiện Đại Ngàn (207 Hoàng Quốc Việt, phường Pleiku) bày tỏ: “Khi Phòng trưng bày Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Bảo tàng Pleiku chính thức đi vào hoạt động, tôi sẽ giới thiệu để du khách các nơi đến tham quan, tìm hiểu thêm”.

Nguồn: https://baogialai.com.vn/de-cong-chieng-duoc-ke-chuyen-post562660.html