Doanh nghiệp ở Nghệ An cần hành động như thế nào trong xây dựng hệ sinh thái sản xuất xanh?

Biến đổi khí hậu đã trở thành thách thức sống còn, buộc mỗi quốc gia, mỗi nền kinh tế phải thay đổi tư duy và hành động. Trong bối cảnh đó, quá trình chuyển đổi xanh là một mệnh lệnh tất yếu đối với các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, Doanh nghiệp Nghệ An nói riêng, đặc biệt là những doanh nghiệp hướng tới thị trường xuất khẩu.

Báo Nghệ An•11/09/2025

bna_nghia dan (4).JPG — Hoạt động tại cụm trang trại bò sữa của Tập đoàn TH Nghệ An. Ảnh tư liệu: Đình Tuyên

Về lĩnh vực này, phóng viên Báo và phát thanh, truyền hình Nghệ An có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế Huỳnh Thị Mỹ Nương – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Đào tạo lãnh đạo và Dịch vụ phát triển bền vững (SDLT).

Đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả các nguồn lực

Phóng viên: Nhiều ý kiến cho rằng: "Kết nối doanh nghiệp với đối tác, thị trường và nguồn lực là chìa khóa xây dựng một hệ sinh thái sản xuất xanh bền vững". Bà chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề này như thế nào?

Bà Huỳnh Thị Mỹ Nương: Việt Nam hiện là thành viên tích cực của nhiều Hiệp định Thương mại Tự do AFTA. Điều này mở ra cánh cửa rộng lớn cho doanh nghiệp tiếp cận các thị trường quốc tế đầy tiềm năng như ASEAN, Canada, Úc, Nhật, Anh, EU... Những thị trường này ngày càng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn đối với sản phẩm nhập khẩu. Đó là, doanh nghiệp phải đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, an toàn lao động và phát triển bền vững.

Như vậy, ba yếu tố kết nối doanh nghiệp với đối tác, thị trường và nguồn lực mới chỉ là những "yếu tố cần chứ chưa đủ" để tạo nên một hệ sinh thái sản xuất xanh thực sự hiệu quả. Nguồn lực là yếu tố tổng hợp, bao gồm các yếu tố còn lại, trong đó con người, tài chính, công nghệ là những yếu tố nội tại thiết yếu của doanh nghiệp. Trong khi đó, kết nối thị trường và đối tác lại là những yếu tố bên ngoài, có vai trò quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết gần 20 Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới. Và các FTA đang chi phối các quy tắc của cuộc chơi toàn cầu. Tuy nhiên, nếu thiếu vắng một "lực đẩy" mạnh mẽ và xuyên suốt, con đường chuyển đổi của doanh nghiệp sẽ chông gai và thiếu tính đồng bộ.

1.-chuyen-gia-kt-huynh-thi-my-nuong_anh-hoang-dung.jpg — Chuyên gia kinh tế Huỳnh Thị Mỹ Nương.

Lực đẩy đó chính là vai trò "kiến tạo" và "dẫn dắt" của Nhà nước. Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra cam kết về việc đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) đến năm 2050, đã tạo định hướng chiến lược rõ ràng cho toàn bộ nền kinh tế Việt Nam.

Đó không chỉ là một cam kết chính trị mà còn là cơ sở pháp lý để kiến tạo các chính sách, quy định và cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuyển đổi một cách bài bản, đúng hướng. Một doanh nghiệp dù linh hoạt, chủ động đến đâu cũng không thể một mình đi nhanh và đi xa nếu không song hành và lấy chủ trương, định hướng chung của quốc gia để soi rọi.

Ngoài ra, trong các yếu tố trên thì yếu tố cốt lõi chính là nguồn nhân lực. Suy cho cùng, con người là yếu tố kiến tạo và dẫn dắt phần lớn mọi sự thay đổi. Đặc biệt, tư tưởng và tầm nhìn của người đứng đầu doanh nghiệp đóng vai trò quyết định. Nếu lãnh đạo doanh nghiệp thực sự thấu hiểu và khao khát chuyển đổi, họ sẽ là người lan tỏa tinh thần này đến toàn bộ hệ sinh thái của mình. Ngược lại, nếu thiếu ý chí và nhận thức, mọi nỗ lực hỗ trợ từ bên ngoài sẽ khó lòng đạt được hiệu quả. Điều này hoàn toàn phù hợp với quan điểm của Liên hợp quốc trong việc thúc đẩy Mục tiêu phát triển bền vững (SDG), nhấn mạnh rằng, sự thay đổi chỉ bền vững khi có sự tham gia và hưởng ứng của toàn xã hội, trong đó khu vực tư nhân đóng vai trò nòng cốt.

Hệ sinh thái sản xuất xanh không chỉ là câu chuyện của một vài doanh nghiệp tiên phong, mà là một cuộc cách mạng đồng bộ, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả các nguồn lực giữa Nhà nước – Doanh nghiệp – Xã hội.

Giải pháp đột phá từ chính quyền

Phóng viên: Theo bà, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang sản xuất xanh, các cấp chính quyền cần ưu tiên những giải pháp đột phá nào?

Bà Huỳnh Thị Mỹ Nương: Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), các cấp chính quyền cần ưu tiên những giải pháp mang tính đột phá và thực chất.

Đầu tiên, phải tinh gọn thủ tục hành chính và đẩy mạnh số hóa. Mặc dù đã được đề cập nhiều, nhưng thực tế việc tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ từ Nhà nước vẫn còn rườm rà và phức tạp. Việc số hóa quy trình sẽ giúp minh bạch hóa, rút ngắn thời gian và chi phí, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp. Một mô hình "một cửa" hoặc cổng thông tin số hóa duy nhất cho các thủ tục liên quan đến chuyển đổi xanh sẽ là một bước tiến quan trọng.

bna_nha may sữa th (4).JPG — Khép kín quy trình sản xuất, tuân thủ các yêu cầu chất lượng là “mắt xích” quan trọng trong sản xuất sạch. Ảnh tư liệu

Thứ hai, cần thiết lập một đầu mối hỗ trợ toàn diện dành riêng cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh. Đầu mối này sẽ đóng vai trò như một "trạm trung chuyển", cung cấp đầy đủ các giải pháp từ tài chính (các gói vay ưu đãi, quỹ đầu tư xanh) đến công nghệ (kết nối với các viện nghiên cứu, trung tâm đổi mới sáng tạo) và định hướng chiến lược. Đây là một thách thức lớn, nhưng hoàn toàn khả thi nếu có sự phối hợp công – tư, tận dụng được thế mạnh của các tổ chức tài chính, quỹ đầu tư, các tổ chức phi chính phủ và các doanh nghiệp lớn.

Cùng đó, nên chăng cân nhắc việc xây dựng một danh hiệu "Doanh nghiệp xanh quốc gia". Việt Nam đã có các danh hiệu về Khoa học Công nghệ hay Chất lượng Quốc gia. Tương tự, một danh hiệu cho doanh nghiệp xanh sẽ là động lực tinh thần và được hưởng ưu đãi thực tế. Để danh hiệu này có giá trị, cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác, xây dựng bộ tiêu chí thẩm định minh bạch, chặt chẽ, dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế, cũng như những bài học kinh nghiệm của các danh hiệu đã có ở Việt Nam. Điều này không chỉ giúp tôn vinh các doanh nghiệp tiên phong mà còn giúp họ tạo dựng uy tín trên thị trường quốc tế.

3. Chuyên gia KT Huỳnh Thị Mỹ Nương tại hội thảo Khởi nghiệp bền vững_Ảnh Hoàng Dũng — Chuyên gia Kinh tế Huỳnh Thị Mỹ Nương tại Hội thảo Khởi nghiệp bền vững. Ảnh: Hoàng Dũng

Doanh nghiệp Nghệ An: Sứ mệnh từ truyền thống và cơ hội từ tương lai

Phóng viên: Đáp ứng "Tiêu chuẩn xanh" là yêu cầu không thể thiếu khi hướng tới thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp Việt, dưới góc nhìn của bà, các doanh nghiệp Nghệ An cần làm gì để chủ động nắm bắt cơ hội?

Bà Huỳnh Thị Mỹ Nương: Đối với doanh nghiệp Nghệ An, việc đáp ứng "Tiêu chuẩn Xanh" không chỉ là yêu cầu của thị trường xuất khẩu, mà còn là một sứ mệnh cao cả. Các doanh nghiệp cần tiên phong trong phát triển kinh tế bền vững. Để chủ động nắm bắt cơ hội, theo tôi, các doanh nghiệp Nghệ An có thể phân chia thành hai nhóm đối tượng để có lộ trình hành động phù hợp.

Nhóm thứ nhất: Doanh nghiệp đã có kinh nghiệm và thành công nhất định

Các doanh nghiệp này cần được khuyến khích trở thành những ngọn cờ tiên phong trong hệ sinh thái địa phương. Họ cũng có vai trò quan trọng trong việc lan tỏa kiến thức, kinh nghiệm, và thậm chí là chia sẻ nguồn lực để "kéo" các doanh nghiệp nhỏ hơn cùng tham gia.

Đây là nhóm doanh nghiệp đã hiểu rõ giá trị của sản xuất xanh và gặt hái được những thành công ban đầu. Mục tiêu của họ không chỉ là tuân thủ mà còn là tiên phong, dẫn dắt xu hướng. Lộ trình cho nhóm này cần tập trung vào các chiến lược nâng cao, mang tính đột phá.

“Đối với doanh nghiệp Nghệ An, việc đáp ứng "Tiêu chuẩn Xanh" không chỉ là yêu cầu của thị trường xuất khẩu, mà còn là một sứ mệnh cao cả” - Chuyên gia kinh tế Huỳnh Thị Mỹ Nương.

Đầu tiên là "Đổi mới sáng tạo và công nghệ": Không ngừng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) để tìm ra các giải pháp sản xuất mới, thân thiện môi trường hơn. Ứng dụng công nghệ 4.0 (như IoT, AI) để tối ưu hóa quy trình, giảm lãng phí tài nguyên và năng lượng.

Kế đến là "Nâng cao giá trị chuỗi cung ứng xanh": Chủ động hợp tác với các đối tác có cùng cam kết về môi trường để xây dựng một chuỗi cung ứng hoàn toàn xanh, từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối cùng.

Chế biến sản phẩm theo hướng sản xuất xanh được nhiều HTX, doanh nghiệp ở Nghệ An thực hiện. Ảnh tư liệu: Hoàng Vĩnh

Tiếp theo, "Xây dựng thương hiệu bền vững": Chuyển đổi xanh không chỉ là sản xuất mà còn là câu chuyện để truyền cảm hứng. Doanh nghiệp cần truyền thông mạnh mẽ về những nỗ lực và thành tựu của mình, biến câu chuyện sản phẩm thành một giá trị thương hiệu độc đáo, tạo dựng uy tín với người tiêu dùng quốc tế.

Nhóm thứ hai: Doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm

Đây thường là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khởi nghiệp, chiếm phần lớn cơ cấu kinh tế. Đối với những doanh nghiệp mới bắt đầu, hành trình chuyển đổi có thể đầy thách thức. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để họ xây dựng một nền tảng vững chắc ngay từ đầu. Lộ trình cho nhóm này cần được xây dựng một cách cẩn thận và bài bản:

Đầu tiên, cần định vị, đánh giá năng lực nội tại và xây dựng kế hoạch: Doanh nghiệp cần bắt đầu bằng việc tự đánh giá để biết mình đang ở đâu. Họ cần phân tích các yếu tố liên quan đến môi trường trong quy trình sản xuất hiện tại để xác định những điểm cần cải thiện, từ đó lập một kế hoạch chuyển đổi chi tiết với các mục tiêu cụ thể, khả thi.

“

Cần học hỏi và áp dụng từ những điều nhỏ nhất: Chuyển đổi xanh không nhất thiết phải là một cuộc cách mạng lớn, doanh nghiệp có thể bắt đầu từ những việc làm đơn giản như tiết kiệm điện, nước, phân loại rác thải, hoặc sử dụng các nguồn nguyên liệu thân thiện với môi trường. Bước đầu có thể áp dụng phương pháp 5S, 3R, 3T… trong sản xuất, kinh doanh để hiệu quả hóa một cách tổng hợp cho toàn bộ hoạt động doanh nghiệp.

Đặc biệt cần tận dụng sự hỗ trợ: Chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, hiệp hội ngành nghề và học hỏi kinh nghiệm từ các doanh nghiệp đi trước từ môi trường offline và cả online. Điều này giúp họ tránh được những sai lầm không đáng có và rút ngắn thời gian để đạt được mục tiêu mong muốn.

“

Dù ở giai đoạn nào, việc hiểu giá trị, chủ động và kiên định trên con đường chuyển đổi xanh là yếu tố quyết định. Với sự đồng lòng và nỗ lực, các doanh nghiệp Nghệ An sẽ không chỉ đáp ứng được các tiêu chuẩn xuất khẩu mà còn khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế, đặc biệt ở các thị trường khó tính như EU, Mỹ hay Nhật Bản đang ngày càng siết chặt các quy định về môi trường, điển hình là Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của EU.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn bà!