 |
| Một đặc sản của Côn Đảo được bán với giá cao. Ảnh: B.Nguyên |
Đặc sắc nhất về ẩm thực Côn Đảo phải kể đến hạt bàng, món ăn có nguồn gốc chứa nhiều ký ức về người tù Côn Đảo. Ngoài ra, Côn Đảo còn nổi tiếng về các loại hải sản ngon “đắt xắt ra miếng”.
Món ăn “làm thuốc” của người tù Côn Đảo
Đặc khu Côn Đảo nổi tiếng là xứ sở của cây bàng, loại cây có sức chống chịu được thời tiết khắc nghiệt nơi biển đảo. Tại Côn Đảo, có hàng chục cây bàng cổ thụ được vinh danh là Cây di sản Việt Nam, biểu tượng tinh thần của người dân Côn Đảo. Những “cụ bàng” cổ thụ này là chứng nhân lịch sử chứng kiến những đau thương, mất mát nơi hòn đảo từng được ví là “địa ngục trần gian”. Đồng thời, ở vùng đất này cũng nổi tiếng có món đặc sản hạt bàng “không đụng hàng”.
Cây bàng ở Côn Đảo hứng chịu nắng, bão khắc nghiệt nên gốc cây lớn, vỏ cây xù xì, gân guốc hơn bàng trồng ở đất liền, nhưng lại cho trái to hơn ở những vùng khác. Loài cây này xuất hiện rất nhiều trong các câu chuyện, hồi ức của người tù Côn Đảo. Theo đó, một trong những thủ đoạn thâm độc của cai ngục để hành hạ những người tù chính trị là suốt nhiều tháng liền không cho tù nhân ăn rau xanh. Hậu quả khiến cho nhiều người tù chính trị bị rối loạn chức năng tiêu hóa, mắc nhiều căn bệnh tiêu hóa khiến sức khỏe của người tù dần suy kiệt. Chính vì vậy, mỗi khi được ra ngoài lao động, những người tù thường hái lá bàng hoặc nhặt trái bàng để ăn thay rau xanh. Họ còn nhặt trái bàng lén giấu trong người, ngậm trong miệng để đưa vào phòng giam chia cho đồng đội cùng ăn. Lá bàng, trái bàng đối với người tù Côn Đảo là thực phẩm giúp chống chọi với cơn đói, cơn đau.
Bà Lan Phương, chủ vựa bán đặc sản Ngọc Phương tại chợ Côn Đảo, cho biết hạt bàng là món đặc sản du khách đến Côn Đảo thường chọn mua về làm quà tặng, vì đây là món quà từ thiên nhiên, chỉ Côn Đảo mới có. Từ câu chuyện người tù ăn trái bàng thay rau xanh, giúp chữa bệnh nên người dân Côn Đảo tin món hạt bàng là loại thực phẩm “nên thuốc” được nhiều người săn tìm.
Trước nhu cầu mua đặc sản hạt bàng của du khách ngày càng cao, Côn Đảo xuất hiện nghề thu mua, chế biến hạt bàng. Đến nay, Côn Đảo có hàng trăm cơ sở chế biến, kinh doanh hạt bàng. Nguồn nguyên liệu hạt bàng tại Côn Đảo cung không đủ cầu, các vựa chế biến, kinh doanh hạt bàng phải thu gom ở khắp các tỉnh miền Đông, miền Tây… Vào mùa cao điểm khách đến Côn Đảo đông, vựa bán đặc sản Ngọc Phương bán được vài tạ hạt bàng/tuần.
Bàng là cây rừng, không phải trồng, chăm sóc nhưng cần rất nhiều công đi nhặt và chặt trái lấy nhân hạt. 60kg trái bàng phơi khô mới chặt được khoảng 1kg nhân hạt bàng và một ngày công lao động thường chỉ chặt được hơn 1kg hạt bàng.
Lượm và chặt trái bàng lấy nhân thường là công việc của dân nghèo. Họ bỏ công đi nhặt về, phơi khô, chặt ra lấy nhân bán cho các cơ sở chế biến. Hạt bàng nhỏ, vỏ mỏng nên rang hạt bàng là cả một nghệ thuật vì nhỏ lửa quá hạt sẽ bị sống và tạo cảm giác sượng, lửa lớn quá dễ bị khét nên người rang phải biết canh độ lửa, rang trong thời gian dài và phải liên tục đảo đều tay mới cho ra mẻ hạt đạt độ thơm, ngon.
Đặc sản hạt bàng Côn Đảo có các sản phẩm: hạt bàng rang muối, mứt hạt bàng với nhiều vị khác nhau, tùy loại mà có giá dao động từ 250-400 ngàn đồng/kg. Hạt bàng ở Côn Đảo ốm hơn, béo, thơm hơn và “nên thuốc” hơn nên du khách sành ăn sẵn sàng trả giá cao gấp rưỡi, gấp đôi để mua về thưởng thức.
Hải sản Côn Đảo “đắt xắt ra miếng”
Theo một số người kinh doanh hải sản ở Côn Đảo, do sức tiêu thụ hải sản ở Côn Đảo nhỏ nên các tàu đánh bắt hải sản lớn, dài ngày không ghé về đây xuống hàng. Côn Đảo có làng chài đánh bắt hải sản, trong đó có nhiều ghe nhỏ đánh bắt đi về trong ngày nên đồ hải sản đảm bảo độ tươi sống và có những loại đặc sản hiếm chỉ riêng Côn Đảo mới có.
Tiêu biểu như cá mú đỏ là loại cá rất hiếm, thường sống ở các rạn san hô nên là một trong những đặc sản “đắt xắt ra miếng” của Côn Đảo. Một trong những đặc sản nổi tiếng khác của Côn Đảo là cua mặt trăng do trên mai cua có các chấm màu đỏ như hình mặt trăng. Vỏ cua đẹp nên người dân trên đảo còn dùng mai cua làm ra các sản phẩm trang trí. Theo người dân địa phương, thịt cua mặt trăng Côn Đảo sẽ ngon nhất vào tuần trăng mọc, thịt ngọt, săn chắc, giàu chất khoáng; hàm lượng dinh dưỡng cũng sẽ cao hơn các loài cua khác.
 |
| Tiểu thương tại chợ Côn Đảo (đặc khu Côn Đảo, Thành phố Hồ Chí Minh) đóng gói hạt bàng rang muối bán cho khách. |
Ngoài ra, Côn Đảo còn có nhiều món đặc sản “ít đụng hàng” như: gỏi cá mập, cá mó cát (hay còn gọi cá mó sáp), sá sùng - một trong những hải sản quý hiếm từng là món tiến vua…
Ngoài ra, lý do du khách sẵn sàng trả giá cao để thưởng thức hải sản ở Côn Đảo còn vì độ tươi sống của hải sản. Theo những người kinh doanh hải sản tại Côn Đảo, mực tươi bán trên đảo là nguồn mực câu ghe, con mực thả lên bể vẫn còn tung tăng nên khi đưa vào chế biến rất giòn và có vị ngọt đậm đà.
Côn Đảo là vùng đất tâm linh nên người kinh doanh trên đảo có niềm tin phải làm ăn đàng hoàng thì mới tồn tại và lâu bền được. Chính vì vậy, giá hải sản ở Côn Đảo thường cao hơn so với nhiều nơi khác nhưng là hàng đảm bảo độ tươi, ngon, bán đúng chất lượng.
Mua về làm quà, du khách có nhiều đặc sản để lựa chọn. Tiêu biểu là món mắm nhum ngọt thơm, bùi béo với nguyên liệu chính là thịt nhum. Mắm có vị mặn, chua, đặc sắc nhất mùi thơm nồng rất đặc trưng, phù hợp ăn cùng bún, thịt luộc, cơm nóng. Món mắm hàu cũng là đặc sản nổi tiếng của người dân nơi đây do được làm hoàn toàn bằng thủ công. Ngoài ra, còn có các loại hải sản khô như: các loại cá khô, mực khô, mực một nắng, cá thu một nắng… cũng là đặc sản ngon được nhiều du khách lựa chọn.
Bình Nguyên
Nguồn: https://baodongnai.com.vn/giai-tri/202507/doc-dao-cua-am-thuc-con-dao-85e1f58/
Bình luận (0)