Độc đáo loài cá suối

Không như những đồng loại phải sống ở sông hồ, kênh rạch ở vùng đồng bằng, cá chành dục lại lựa chọn núi Cấm, xã Núi Cấm làm chốn định cư. Bởi đặc tính sinh sống độc đáo này, cá chành dục cũng góp mặt vào danh sách các loài đặc sản non cao trứ danh dù số lượng khá khan hiếm.

Loài cá thích ở non cao

Những lần lên núi Cấm thăm mấy người bạn trên “chốn bồng lai”, tôi có chút bất ngờ khi nghe nói về loài cá suối. Dù tôi là dân An Giang và cũng hay thăm thú núi Cấm, nhưng việc nghe đến loài cá độc lạ này vẫn cảm thấy ngờ ngợ. Thực tế, loài cá suối ấy có tên chành dục, với “giao diện” không khác nhiều so cá lóc đồng. Tuy nhiên, do đặc tính sinh sống ở chốn non cao, cá chành dục vẫn có những đặc điểm khác biệt.

Anh Trần Văn Dang, ngụ ấp Thiên Tuế, xã Núi Cấm xởi lởi: “Người dưới xuôi lên đây, nghe tới cá chành dục thường nửa tin, nửa ngờ, bởi họ chưa nghe đến bao giờ. Với dân núi Cấm, cá chành dục xuất hiện trong bữa cơm từ rất lâu, như thứ “lộc trời” sẵn có. Loại này có kích thước khá nhỏ, trông y chang cá lóc con. Tuy nhiên, phần vây bụng, vây lưng của chúng có màu sắc khá đặc biệt, thường đỏ, có khi hơi ngả sang màu cam. Bởi màu sắc đẹp, một số người nuôi loại cá này làm kiểng”.

Cá chành dục sinh sống trên núi Cấm.

Theo anh Dang, cá chành dục chủ yếu sống ở các nhánh suối, đường ô nước hoặc những hố bom đọng nước. Tuy nhiên, người dân núi Cấm quen gọi là cá suối cho dễ nhận diện. Khi cá chành dục đẻ, trứng nở ra cá lòng ròng rồi được dẫn đi kiếm ăn từng bầy hệt như cá lóc. Thấy vậy, sơn dân cũng không bắt vội mà chờ cá con đủ lớn mới tìm câu cá bố mẹ để chế biến món ăn trong gia đình.

“Hồi tôi mới lên núi sống cách đây hơn 20 năm, cá chành dục nhiều lắm! Muốn ăn, cứ lấy dây chì bẻ làm lưỡi câu, tìm ít mồi trùn rồi đến ô suối nào đó ngồi một chút xíu là bắt dính được 5 - 7 con cá cho bữa cơm. Thời đó, dân trên núi ít quan tâm tới cá chành dục.

Về sau, theo sự nổi tiếng của cua núi, ốc núi, cá chành dục cũng được biết tới. Nhờ thịt cá ngon, dân trên núi dùng để đãi khách phương xa nên dần dà chúng trở thành đặc sản. Mà cái gì được gọi là đặc sản sẽ có giá cao, nên người ta cứ tranh thủ câu mải miết” - anh Dang thật tình.

Cũng theo sơn dân này, cá chành dục là loài khá hung dữ. Với các loài cá khác dưới sông hồ, việc đớp mồi và bị hụt dính một lần đã rất sợ, tuyệt đối không dám đớp mồi lần 2. Nhưng với cá chành dục, vừa đớp mồi mà bị rơi ngược xuống suối, nếu bạn lại quăng câu thì chúng sẽ ăn tiếp lần 2. Do đó, người đi câu kiên trì sẽ bắt được cá chành dục kha khá cho mỗi chuyến đi.

Cần được bảo tồn

Cũng là người định cư trên núi nhiều năm, anh Huỳnh Văn Thanh, ngụ ấp Vồ Đầu cho hay, vì là loài cá duy nhất sống trên núi Cấm nên cá chành dục trở nên độc đáo trong mắt du khách. Nhiều người hiếu kỳ thử lên núi Cấm để câu cả ngày, nhưng không bắt được con nào. Thực tế, việc câu được loài cá này không đơn giản, đòi hỏi phải có kinh nghiệm và biết được những đoạn suối, đường ô nước mà chúng tập trung sinh sống.

“Dân trên núi đi câu cá chành dục bán cho khách hàng với giá khá “chát”, từ 300.000 - 400.000 đồng/kg. Bởi, nguồn cá tự nhiên đã khan hiếm hơn ngày trước nên việc kiếm được số lượng theo yêu cầu của khách khá vất vả. Có khi, họ phải đi câu nhiều ngày mới kiếm đủ số lượng khách cần, nên mức giá đó tính ra cũng không đắt lắm” - anh Thanh chia sẻ.

1

Thịt cá chành dục có vị thơm ngon đặc trưng. Ảnh: THANH TIẾN

Anh Thanh cũng bật mí, cá chành dục ăn rất ngon và cách chế biến hệt như cá lóc nhưng thịt chúng thơm, dai và có vị ngọt đặc trưng. Khi anh muốn đãi bạn nồi canh chua, sẽ phải đi câu 3 - 4 ngày mới đủ. Bởi vậy, chẳng ai giới thiệu với du khách về loại cá này như cua núi, ốc núi, bởi nguồn cung không ổn định. Hơn nữa, nếu cứ cố tìm bắt để bán cho khách thì chẳng mấy chốc núi Cấm không còn loài cá này sinh sống.

Theo người dân trên núi, đã có một số nông dân ở ấp Tà Lọt, xã Núi Cấm thuần dưỡng thành công cá chành dục. Họ đã cung cấp ra thị trường, với khách hàng chủ yếu là các nhà hàng, các đoàn du khách muốn thưởng thức hương vị đặc trưng của loài cá sống ở non cao.

Việc người dân thuần dưỡng thành công cá chành dục là rất phù hợp, bởi nguồn cá tự nhiên là hữu hạn. Với ngành chuyên môn, cần có hướng hỗ trợ mô hình này, bởi đây là bảo tồn loại cá đặc sản của địa phương, từ đó, giúp du khách được tiếp cận, thưởng thức thêm món ngon độc đáo của “nóc nhà miền Tây” hùng vĩ.

THANH TIẾN

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/doc-dao-loai-ca-suoi-a425829.html