Du lịch cộng đồng kết hợp nghề truyền thống giúp người Cơ Tu ở Đà Nẵng thoát nghèo

TPO - Giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn, thôn Bhơ Hôồng (xã Sông Kôn, TP Đà Nẵng) đang trở thành điểm sáng về mô hình du lịch cộng đồng kết hợp gìn giữ và phát huy nghề truyền thống. Những sản phẩm đan lát, dệt thổ cẩm không chỉ góp phần lưu giữ bản sắc văn hóa người Cơ Tu mà còn mở ra hướng thoát nghèo, xây dựng cuộc sống mới cho bà con nơi đây.

Báo Tiền Phong•22/09/2025

Làng nghề hút khách du lịch

Trong khuôn khổ Ngày hội Văn hóa truyền thống Cơ Tu lần thứ I tại xã Sông Kôn, gian hàng của bà con thôn Bhơ Hôồng luôn đông kín du khách. Hàng trăm sản phẩm đan lát, thổ cẩm được chính bàn tay của người dân làm ra vừa độc đáo, vừa tinh xảo, khiến nhiều du khách, nhất là khách quốc tế, thích thú mua về làm kỷ niệm.

Một tấm khố dệt có giá từ 800 nghìn đến 1 triệu đồng, váy ngắn khoảng 500 nghìn đồng, còn tấm choàng đôi lên tới 1,2 triệu đồng. Các sản phẩm đan lát cũng có giá trị tương đương tùy theo độ tinh xảo và kích thước. Nhiều hộ gia đình nhờ vậy mà có thêm nguồn thu nhập ổn định, không còn trông chờ duy nhất vào nương rẫy.

Arâl Thị Gáy giới thiệu về sản phẩm dệt thổ cẩm của chị em thôn Bhơ Hôồng.

Chị Arâl Thị Múc, thành viên tổ công tác phụ trách nghề đan lát, cho biết: “Hiện trong thôn có 15 hộ tham gia, trong đó 5 hộ sản xuất chuyên, 10 hộ khác đang học hỏi và từng bước nhân rộng. Tổng cộng khoảng 50 chị em phụ nữ cùng tham gia dệt thổ cẩm, vừa gìn giữ nghề truyền thống, vừa có thêm thu nhập”.

Theo chị Múc, vào mùa cao điểm du lịch, sản phẩm làm ra không đủ cung cấp. Du khách, đặc biệt là người nước ngoài, rất ưa chuộng các mặt hàng thủ công này vì tính độc đáo và đậm bản sắc văn hóa.

Không chỉ riêng chị Múc, gia đình chị Arâl Thị Gáy cũng là một minh chứng cho sự đổi thay nhờ mô hình làng du lịch cộng đồng. Trước đây, kinh tế phụ thuộc hoàn toàn vào làm nông, thu nhập bấp bênh, con cái thiếu điều kiện học hành. Từ ngày tham gia mô hình, chị Gáy vừa được tập huấn kỹ năng du lịch, vừa học cách nâng cao chất lượng sản phẩm truyền thống.

“Giờ đây, ngoài mùa làm nương, tôi tranh thủ đan lát, dệt vải. Vừa vui, vừa có thêm nguồn thu nhập. Nhờ đó, con cái tôi được ăn học đầy đủ, cuộc sống cũng bớt vất vả hơn nhiều”, chị Gáy chia sẻ.

Ngoài nghề thủ công, phụ nữ trong thôn còn tham gia các đội ẩm thực, văn nghệ để phục vụ khách du lịch. Du khách không chỉ đến để mua sắm, mà còn được trải nghiệm văn hóa, thưởng thức món ăn truyền thống, hòa mình vào không gian lễ hội đặc sắc. Nhờ vậy, du lịch cộng đồng ở Bhơ Hôồng ngày càng khởi sắc.

Sản phẩm đan lát của bà con Bhơ Hôồng trưng bày giới thiệu tại ngày hội văn hóa truyền thống Cơ Tu xã Sông Kôn (TP Đà Nẵng).

"Chúng tôi hi vọng, sau khi sáp nhập về TP Đà Nẵng, sẽ có thêm nhiều tour tuyến du lịch lên vùng cao để người dân có thêm cơ hội mở rộng, giới thiệu hơn về nét đẹp truyền thống của người Cơ Tu", chị Múc nói.

Gìn giữ hồn nghề đan lát tạo sinh kế bền vững

Đan lát vốn là một trong những nghề thủ công lâu đời của người Cơ Tu. Trong mỗi ngôi nhà sàn, từ chiếc gùi đi rẫy, mâm cơm, khay trầu đến hộp đựng trang sức đều gắn liền với bàn tay khéo léo của đồng bào. Những sản phẩm này không chỉ có giá trị sử dụng mà còn mang ý nghĩa văn hóa, luôn hiện diện trong các nghi lễ, lễ hội truyền thống của đồng bào nơi đây.

Già làng Bhling Bloó và các sản phẩm đan lát của người Cơ Tu.

Già làng Bhling Bloó (70 tuổi) là một trong những nghệ nhân tiêu biểu còn giữ nghề. Mỗi năm, ông làm ra hàng trăm sản phẩm tinh xảo, từ khay trà, mâm tre cho đến hộp đựng đồ trang sức. Tất cả đều sử dụng nguyên liệu lấy từ rừng già, được xử lý bằng phương pháp truyền thống: nan tre, mây sau khi chẻ vót sẽ được gác trên giàn bếp để khói hun, vừa chống ẩm mốc, vừa giúp sản phẩm bền chắc, óng ánh màu nâu cánh gián.

Không chỉ sản xuất, già làng Bloó còn mở lớp miễn phí dạy thanh niên trong thôn. Ban đầu, nhiều người học chỉ vì tò mò, nhưng khi thấy sản phẩm được du khách ưa chuộng và thương lái tìm mua, họ bắt đầu gắn bó. Đến nay, nhiều học trò của ông đã đủ tay nghề để tự làm sản phẩm bán ra thị trường, có thêm nguồn thu nhập cho gia đình.

Theo già làng Bloó, sự quan tâm của chính quyền với các chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng đã giúp bà con có thêm niềm tin và động lực. “Nghề đan lát, dệt thổ cẩm không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là nét đẹp văn hóa của người Cơ Tu. Khi gắn với du lịch cộng đồng, chúng tôi vừa giữ được truyền thống, vừa tạo sinh kế bền vững cho con cháu”, già làng Bloó chia sẻ.

Lễ hội truyền thống của đồng bào Cơ Tu ở vùng cao Đà Nẵng.

Thực tế, mô hình du lịch cộng đồng kết hợp nghề truyền thống ở Bhơ Hôồng đã mở ra cơ hội thoát nghèo cho hàng chục hộ dân. Nếu như trước đây, kinh tế chủ yếu dựa vào nương rẫy, thì nay mỗi hộ có thêm nguồn thu hàng chục triệu đồng mỗi năm từ việc bán sản phẩm thủ công, làm ẩm thực, biểu diễn văn nghệ, phục vụ ẩm thực, lưu trú cho du khách có nhu cầu. Điều quan trọng hơn, bản sắc văn hóa của người Cơ Tu đang được bảo tồn và lan tỏa. Tất cả đang tạo nên sức hút đặc biệt, khiến du khách khi đến Bhơ Hôồng không chỉ chiêm ngưỡng cảnh sắc núi rừng, mà còn cảm nhận được hồn văn hóa nơi đây.

Giữa nhịp sống hiện đại, tiếng khung cửi lách cách, đôi bàn tay thoăn thoắt đan mây, dệt vải của người phụ nữ Cơ Tu vẫn vang lên đều đặn. Những sản phẩm giản dị ấy đang viết tiếp câu chuyện thoát nghèo, vươn lên của một bản làng vùng cao.