Cùng với chủ trương của Nhà nước và sự đón đợi của công chúng, các cơ quan báo chí đã hào hứng bước vào quy trình chuyển đổi số. Có những sản phẩm tạo nên “kỳ tích truyền thông” nhưng cũng có những sản phẩm làm xong lặng lẽ “cất kho” vì không được biết đến.
Các chuyên gia, nhà quản lý đã đi đến một quan điểm thống nhất rằng chuyển đổi số không phải một cuộc chạy đua về công nghệ vì bất cứ một công nghệ tân tiến nào rồi cũng sẽ trở nên lỗi thời. Thực chất, chuyển đổi số là quá trình thay đổi tư duy làm báo, sẵn sàng thử nghiệm cái mới, luôn sáng tạo để mang lại trải nghiệm cho độc giả.
Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Quốc Minh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam dành thời gian trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus.
Thiệt thòi lớn nếu tụt hậu về công nghệ
- Năm 2025 đánh dấu 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, cũng là cột mốc quan trọng của việc thực hiện Chiến lược Chuyển đổi số báo chí. Ông có đánh giá như thế nào về tốc độ chuyển đổi số của các cơ quan báo chí trong nước?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Chúng ta nói về câu chuyện chuyển đổi số từ trước khi xảy ra đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, trong suốt gần 3 năm thúc đẩy với rất nhiều hội nghị, hội thảo, tọa đàm, chương trình đào tạo, tình hình gần như giậm chân tại chỗ. Nhiều người vẫn không biết chuyển đổi số là gì hoặc nghe ngóng xem các báo khác làm thế nào rồi mình sẽ làm lại.
Như một cú hích, đại dịch COVID-19 khiến nhiều cơ quan báo chí không có cách nào khác ngoài tiến hành chuyển đổi số. Dù tiến hành ở nhiều quy mô khác nhau, nhưng rất nhiều cơ quan báo chí đã nhận thức được tầm quan trọng cũng như mối nguy nếu không chuyển đổi số.
Điểm rất là đáng mừng là quá trình chuyển đổi đã diễn ra khá là mạnh mẽ ở một số báo, đài địa phương hoặc cơ quan báo chí nhỏ. Họ chuyển đổi số rất nhanh, thu được thành quả và thậm chí là tạo nên niềm cảm hứng cho những cơ quan báo chí lớn.
Dù có nhiều tín hiệu tích cực nhưng nỗ lực chuyển đổi số vẫn chưa đồng đều. Đến nay, trên toàn quốc vẫn có những cơ quan báo chí chưa vận hành được các kênh nội dung trên mạng xã hội, chưa hiểu về trí tuệ nhân tạo (AI), hoặc chưa đầu tư cho phát triển sản xuất đa phương tiện.
- Theo Báo cáo về trưởng thành chuyển đổi số của Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2024, trong danh sách 10 đơn vị đứng đầu ở mỗi hạng mục có khá nhiều những cơ quan báo chí địa phương. Điều đó có nghĩa là báo chí địa phương có khả năng làm tốt hơn các cơ quan báo chí lớn, báo chí Trung ương, thưa ông?
Quá trình chuyển đổi diễn ra khá là mạnh mẽ ở một số báo, đài địa phương hoặc cơ quan báo chí nhỏ. Họ chuyển đổi số rất nhanh, thu được thành quả và thậm chí là tạo nên niềm cảm hứng cho những cơ quan báo chí lớn.
Nhà báo Lê Quốc Minh: Cần hiểu rằng là bộ chỉ số về trưởng thành chuyển đổi số có những tiêu chí rất rõ ràng và cứ đạt đủ tiêu chuẩn đó thì cơ quan báo chí sẽ được xếp hạng cao hay thấp chứ không liên quan đến quy mô lớn hay nhỏ.
Ví dụ có những cơ quan báo chí rất lớn lại không đạt được một tiêu chí nào đó, chẳng hạn như chữ ký số, thì sẽ mất điểm.
Tất nhiên, bảng xếp hạng cho thấy thực tế là những cơ quan báo chí ở Trung ương có nhiều điều kiện nhưng nếu chủ quan không bắt kịp xu hướng thì hoàn toàn có thể bị tụt hậu. Trong khi những cơ quan báo chí địa phương với nguồn lực rất hạn chế nhưng nếu mạnh dạn đầu tư, đạt đủ những tiêu chí đánh giá thì lại có thể vươn lên trên bảng xếp hạng.
Tôi cho rằng quan trọng là mỗi tờ báo không được đứng yên mà cần phải tiếp tục hoàn thiện.
Chuyển đổi số là quá trình diễn ra liên tục chứ không phải là làm hết một chu kỳ thì có thể yên tâm mình đã chuyển đổi số xong. Kể cả những cơ quan báo chí đã được xếp hạng cao vẫn phải tiếp tục nỗ lực hoàn thiện mình, cập nhật những tiến bộ khoa học công nghệ, nếu không thì sẽ bị tụt hậu. Mà tụt hậu về công nghệ nghĩa là dù có những phóng viên giỏi và những tin bài hay thì cũng không thể đến được với công chúng. Như vậy là một thiệt thòi rất lớn cho cơ quan báo chí.
Dũng cảm bước ra khỏi vùng an toàn
- Theo ông, các nhà báo và cơ quan báo chí cần phải làm gì để thích ứng, làm chủ công nghệ, vừa giữ vững sứ mệnh thông tin chính thống, vừa có những sản phẩm hấp dẫn độc giả?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Trước đây, chúng ta làm báo bằng hình thức đơn giản với cây bút, chiếc máy ảnh, cuốn sổ, nhưng khoảng hơn 20 năm trở lại đây, công nghệ có vai trò quan trọng với người dùng khi kết nối qua nền tảng Internet, đến với nhau qua mạng xã hội. Một tin bài hay, phóng sự phát thanh truyền hình hấp dẫn, nhưng nếu không có công nghệ sẽ khó nhắm trúng đích và khó lan tỏa đến với những công chúng, nhất là ở nước ngoài.
Trong thời gian qua, đối với báo chí, nội dung vẫn là "vua," nhưng nếu không có công nghệ và không có những phong cách đặc biệt, đặc thù của mỗi tờ báo, không thể tạo ra bản sắc riêng.
Gần đây, báo chí đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tạo ra những sản phẩm mới thật thú vị. Các cơ quan báo chí cần phải mạnh dạn thử nghiệm và ứng dụng công nghệ.
Đương nhiên, không có công nghệ nào là chung cho mọi tòa soạn, có thể ứng dụng phần mềm phù hợp, còn tòa soạn khác dùng ứng dụng công nghệ khác hiệu quả hơn. Song, phải mạnh dạn thử nghiệm, dám chấp nhận, kể cả sai sót, thất bại để tìm ra những công nghệ hiệu quả.
Phải mạnh dạn thử nghiệm, dám chấp nhận, kể cả sai sót, thất bại để tìm ra những công nghệ hiệu quả.
Điều quan trọng là phải bước ra khỏi vùng an toàn, bắt đầu bằng những thử nghiệm nhỏ trước, rồi dần tiến đến những dự án lớn hơn. Quan trọng nhất là tinh thần dám nghĩ, dám làm và sẵn sàng đối mặt với thất bại để học hỏi và tiến bộ.
Tôi xin nhắc lại rằng không phải cứ mua nhiều công nghệ, máy móc là chuyển đổi thành công, mà phải thay đổi toàn bộ tư duy về cách thức vận hành tòa soạn, cách thức sản xuất để sử dụng hiệu quả công nghệ.
Vấn đề này nên “liệu cơm gắp mắm,” tùy theo năng lực tài chính của từng tòa soạn để thử nghiệm công nghệ mới.
- Ông có kỳ vọng như thế nào về chương mới của báo chí Việt Nam sau cột mốc 100 năm?
Nhà báo Lê Quốc Minh: Báo chí Việt Nam không nằm ngoài dòng chảy của báo chí thế giới. Do đó, các tòa soạn phải tham khảo xu thế phát triển của báo chí thế giới.
Quan trọng hơn cả là quan sát, nhận biết thói quen của công chúng. Phải biết họ thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin như thế nào thì chúng ta mới có cách thức tiếp cận phù hợp.
Khi nhìn thấy nhu cầu nội dung của độc giả di chuyển lên các nền tảng số (digital), chúng ta tiến hành chuyển đổi số. Tuy nhiên, nền tảng số sẽ tiếp tục thay đổi trong tương lai. Thay vì sử dụng các thiết bị quen thuộc như máy tính hay điện thoại, người dùng có thể chuyển sang sử dụng những thiết bị đang được nghiên cứu hoặc sắp được nghiên cứu. Liệu, chúng ta có nắm bắt được không?
Chỉ khi giải quyết được bài toán trên, báo chí mới có thể có chỗ đứng. Nếu không, chúng ta sẽ bị cạnh tranh bởi rất nhiều nền tảng khác. Khi công chúng xa rời báo chí thì chúng ta không thể làm tròn trách nhiệm của mình là tạo nên những giá trị tốt đẹp cho xã hội.
Tôi cho rằng báo chí cần thay đổi quan điểm là chờ bạn đọc tìm đến mình, mà mình phải đi tìm bạn đọc. Vì thế, cần chủ động tập trung sản xuất những thông tin chất lượng cao, chuyên nghiệp, hấp dẫn và có độ tin cậy cao để độc giả không bị lạc trong "biển thông tin" trên mạng xã hội, trên internet chưa được kiểm chứng.
Trong tương lai, để giữ vững vai trò dẫn dắt xã hội, báo chí cách mạng cần phải bám hai trụ cột là nội dung và công nghệ. Nội dung vẫn là linh hồn, là yếu tố cốt lõi thể hiện bản sắc và giá trị xã hội của báo chí. Nhưng để nội dung ấy đến được với công chúng một cách nhanh chóng, hiệu quả và hấp dẫn, thì công nghệ chính là đòn bẩy không thể thiếu.
- Xin trân trọng cảm ơn ông!
Mời độc giả đón đọc loạt bài:
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/dung-cong-nghe-lam-don-bay-de-tiep-can-cong-chung-post1045296.vnp
![[Tin tức Hàng hải] Wan Hai Lines đầu tư 150 triệu USD để mua 48.000 container](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/6/20/c945a62aff624b4bb5c25e67e9bcc1cb)
![[Infographic] Đảng bộ Bộ VHTTDL: Dấu ấn nhiệm kỳ 2020 - 2025](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/6/22/058c9f95a9a54fcab13153cddc34435e)
Bình luận (0)