Nhìn lại pháp luật về đầu tư tại Việt Nam
Chính phủ đã trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV một luật sửa nhiều luật trong lĩnh vực đầu tư, tài chính, ngân sách, trong đó có Luật Đầu tư.
 |
| Luật sư Nguyễn Hồng Chung - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký VIPFA. Ảnh: HC |
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương trước thông tin Chính phủ trình Quốc hội một luật sửa nhiều luật trong lĩnh vực đầu tư, tài chính, trong đó có Luật Đầu tư, luật sư Nguyễn Hồng Chung - Tổng điều hành Hệ sinh thái DVL Ventures, Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Liên chi hội Tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA) - cho biết: Lịch sử pháp luật đầu tư Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, phản ánh sự thay đổi trong tư duy quản lý nhà nước và quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu.
Cụ thể, năm 2005, cùng với Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư 2005 đã ra đời, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Luật Đầu tư 2005 đã thiết lập một hệ thống pháp luật đầu tư chung, áp dụng thống nhất cho cả nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.
“Việc áp dụng thống nhất này đã tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn, nâng cao tính dự đoán và hấp dẫn của môi trường đầu tư. Việc hình thành một khuôn khổ pháp lý thống nhất thể hiện định hướng chiến lược của Việt Nam, nhằm hài hòa hóa pháp luật và tạo điều kiện thuận lợi cho mọi thành phần kinh tế” - luật sư Nguyễn Hồng Chung thông tin.
Đến Luật Đầu tư 2014, không chỉ kế thừa và phát triển từ Luật Đầu tư 2005, Luật Đầu tư 2014 còn tiếp tục tinh chỉnh các định nghĩa và thủ tục, cùng với đó giới thiệu các khái niệm quan trọng như "Cơ quan đăng ký đầu tư" (cơ quan có thẩm quyền cấp, điều chỉnh và thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư) và "Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư" (hệ thống chuyên môn để theo dõi, đánh giá, phân tích tình hình đầu tư trên cả nước).
Những bổ sung này cho thấy nỗ lực không ngừng trong việc thể chế hóa và chuẩn hóa các quy trình quản lý đầu tư, hướng tới nâng cao hiệu quả hành chính và minh bạch hóa thông tin.
Luật Đầu tư 2020 là phiên bản mới nhất, có hiệu lực từ ngày 1/1/2021, thay thế hoàn toàn Luật Đầu tư 2014. Luật này quy định rõ ràng về hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam và hoạt động đầu tư kinh doanh từ Việt Nam ra nước ngoài.
“Việc bổ sung phạm vi điều chỉnh hoạt động đầu tư kinh doanh từ Việt Nam ra nước ngoài một cách rõ ràng cho thấy, sự trưởng thành của nền kinh tế Việt Nam và vai trò ngày càng tăng của các doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế. Điều này phản ánh sự điều chỉnh chính sách chủ động, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hoạt động ra toàn cầu và quản lý dòng vốn đầu tư ra nước ngoài, không chỉ tập trung vào việc thu hút FDI như trước đây” - Tổng thư ký VIPFA thông tin.
 |
| Luật Đầu tư 2020 đã mang lại nhiều tác động tích cực, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư tại Việt Nam. Ảnh minh họa |
Đóng góp vào môi trường kinh doanh Việt Nam
Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, pháp luật đầu tư nói chung và Luật Đầu tư 2020 đã mang lại nhiều tác động tích cực, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư tại Việt Nam. Theo đó, một trong những điểm nổi bật của Luật Đầu tư 2020 là nỗ lực cải cách thủ tục hành chính và giảm bớt gánh nặng pháp lý cho doanh nghiệp.
Phân tích kỹ hơn về vấn đề này, ông Nguyễn Hồng Chung cho rằng, so với Luật Đầu tư 2014, Luật Đầu tư 2020 đã bãi bỏ 24 ngành nghề kinh doanh, bổ sung 8 ngành nghề mới và sửa đổi 14 ngành nghề, giảm tổng số ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ 243 xuống còn 227.
Sự thay đổi này thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp gia nhập thị trường. Luật cũng đã xác định rõ ràng các nguyên tắc và điều kiện đầu tư kinh doanh, khắc phục tình trạng phân tán quy định ở nhiều văn bản khác nhau, gây thiếu thống nhất và vướng mắc cho nhà đầu tư trước đây.
Luật Đầu tư 2020 cũng lần đầu tiên đưa ra định nghĩa về "Dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo". Điều này đã tạo tiền đề cho các quy định cởi mở hơn, theo đó, các dự án đầu tư nước ngoài liên quan đến khởi nghiệp sáng tạo và các quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được miễn thủ tục đăng ký đầu tư, chỉ cần đăng ký doanh nghiệp. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo lập một môi trường đầu tư khởi nghiệp, năng động.
Hệ thống pháp luật đầu tư, đặc biệt là Luật Đầu tư 2020 đã tác động đến thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và đầu tư tư nhân trong nước, mang lại những cơ hội phát triển cho tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.
Tuy nhiên, dù có những cải thiện đáng kể trong văn bản luật, các chuyên gia và doanh nghiệp vẫn nhận định rằng, Luật Đầu tư 2020 "chưa tạo đột phá về thủ tục" trong thực tiễn. Bởi những chồng chéo trong quy định tại Luật Đầu tư với các luật có liên quan dẫn đến những trở ngại trong quá trình thực thi chính sách.
Cụ thể, lĩnh vực đầu tư hiện nay được điều chỉnh bởi một mạng lưới phức tạp các văn bản pháp luật như Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đất đai, Luật Doanh nghiệp, Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Nhà ở. Trong nội tại các luật này, không ít quy định mâu thuẫn lẫn nhau, gây khó khăn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Tình trạng này khiến cả doanh nghiệp, nhà đầu tư lẫn cơ quan quản lý nhà nước lúng túng không biết phải tuân theo luật nào, dẫn đến phát sinh nhiều chi phí về thời gian, tiền bạc và khiến nhiều dự án không thể triển khai.
 |
| Luật Đầu tư đã tạo những bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính. Ảnh: Thu Hằng |
Tiếp tục hoàn thiện pháp luật đầu tư
Các chuyên gia nhận định, Luật Đầu tư Việt Nam là một thành tố không thể thiếu trong hệ thống pháp lý kinh tế, đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và quản lý dòng vốn đầu tư. Mặc dù Luật Đầu tư 2020 đã đạt được nhiều thành tựu trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư, song những bất cập về chồng chéo pháp luật và rào cản hành chính vẫn là những thách thức lớn.
Theo đó, để hiệu quả trong thu hút đầu tư, con đường hiệu quả nhất là tiếp tục hoàn thiện Luật Đầu tư thông qua một cách tiếp cận toàn diện, tập trung vào hài hòa pháp luật, cải cách hành chính thực chất, và giải quyết các rào cản phi pháp lý.
“Bằng cách này, Việt Nam có thể xây dựng một môi trường đầu tư thực sự thông thoáng, minh bạch và cạnh tranh, hiện thực hóa mục tiêu trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong nước và quốc tế” – luật sư Nguyễn Hồng Chung thông tin.
Trước đó, trả lời công văn của Bộ Tài chính về đánh giá tình hình thực hiện và đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư và Nghị định số 31/2021/NĐ-CP, đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, Luật Đầu tư là văn bản quan trọng, tác động rất lớn tới môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam và nhận được sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp.
Cũng theo VCCI, về cơ bản, Luật Đầu tư 2020 và các luật sửa đổi, bổ sung sau này đã khắc phục được những điểm vướng, bất cập, mâu thuẫn chồng chéo giữa các hệ thống pháp luật về đất đai, xây dựng, đấu thầu, nhà ở, kinh doanh bất động sản, tài nguyên môi trường …
Qua những lần sửa đổi, Luật Đầu tư cũng đã có những bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho quá trình đầu tư, khi phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền chấp thuận đầu tư từ Thủ tướng Chính phủ xuống cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, hay thiết lập quy trình đầu tư đặc biệt theo hướng tiếp cận cởi mở, phần lớn thủ tục trong quy trình đầu tư sẽ quản lý theo cơ chế hậu kiểm …
Tuy vậy, qua quá trình thực hiện và với yêu cầu cải cách hành chính, khai thông các điểm nghẽn, thúc đẩy môi trường đầu tư kinh doanh, Luật Đầu tư đã dần bộc lộ những hạn chế, từ tư duy đến cơ chế quản lý.
Để khắc phục những vấn đề này, VCCI đề nghị cân nhắc, xem xét một số vấn đề liên quan đến: Cơ chế quản lý đối với nhà đầu tư nước ngoài thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam; chấp thuận chủ trương đầu tư; chuyển nhượng dự án đầu tư; ngành nghề kinh doanh có điều kiện; cơ chế quản lý đối với hoạt động đầu tư ra nước ngoài.
|
Luật Đầu tư 2020 đã và đang là một công cụ quan trọng trong việc quản lý và định hướng đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thu hút FDI chất lượng cao và tham gia sâu rộng vào các hiệp định thương mại thế hệ mới. Mặc dù Luật Đầu tư 2020 đã đạt được nhiều thành tựu trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư, song những bất cập về chồng chéo pháp luật và rào cản hành chính vẫn là những thách thức lớn. |
Nguồn: https://congthuong.vn/go-diem-nghen-trong-luat-dau-tu-buoc-di-can-thiet-390623.html
Bình luận (0)