Hà Nội đề xuất siết chặt kiểm soát khí thải, mở rộng vùng phát thải thấp

UBND TP Hà Nội vừa hoàn tất việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo Quy định thực hiện vùng phát thải thấp (LEZ) trên địa bàn thành phố. Đáng chú ý, dự thảo này đã điều chỉnh lộ trình và phạm vi thực hiện sớm hơn so với Nghị quyết 47/2024 của HĐND thành phố, nhằm phù hợp với Chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ về ngăn chặn, giải quyết ô nhiễm môi trường.

Đẩy nhanh lộ trình, phạm vi mở rộng

Theo Nghị quyết 47/2024, Hà Nội dự kiến thí điểm vùng LEZ tại một số khu vực thuộc quận Hoàn Kiếm, Ba Đình cũ từ năm 2025 đến 2030, sau đó mới mở rộng dần. Tuy nhiên, dự thảo mới đã đẩy nhanh lộ trình này lên 5 năm và mở rộng phạm vi áp dụng một cách đáng kể.

Cụ thể, từ ngày 1/7/2026, vùng phát thải thấp sẽ được triển khai trong vành đai 1. Đến ngày 1/1/2028, phạm vi sẽ mở rộng ra vành đai 2 và từ ngày 1/1/2030, toàn bộ khu vực trong vành đai 3 sẽ phải tuân thủ các quy định về phát thải. Song song với đó, thành phố cũng khuyến khích các xã, phường khác chủ động xây dựng và áp dụng mô hình vùng phát thải thấp. Điều này cho thấy quyết tâm của Hà Nội không chỉ dừng lại ở các khu vực trung tâm mà còn hướng tới một phạm vi kiểm soát ô nhiễm rộng lớn hơn trên toàn địa bàn.

Tình trạng ô nhiễm không khí ngày ở Hà Nội càng đáng lo ngại. (Ảnh: T.L)

Từ năm 2031, bất kỳ khu vực nào trên địa bàn thành phố đáp ứng một trong ba tiêu chí quan trọng tại Điều 4 Nghị quyết 47 sẽ bắt buộc phải thực hiện vùng phát thải thấp.

Các tiêu chí này bao gồm: thứ nhất, khu vực thuộc vùng bảo vệ nghiêm ngặt và vùng hạn chế phát thải theo Quy hoạch Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, chủ yếu là 12 quận nội thành cũ như Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng và các quận khác. Thứ hai là khu vực thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông từ mức độ D đến F theo TCVN 13592:2022 về thiết kế đường đô thị – những nơi mà tình trạng giao thông đã trở nên khó khăn hoặc tắc nghẽn hoàn toàn. Tiêu chí thứ ba là những khu vực có chất lượng không khí trung bình năm (đánh giá tối thiểu một năm gần nhất) không đạt Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí hiện hành, đặc biệt với các thông số chính như SO₂, NO₂, tổng bụi lơ lửng (TSP), bụi PM10 và bụi PM2.5. Việc cụ thể hóa các tiêu chí này giúp xác định rõ ràng các "điểm nóng" cần ưu tiên kiểm soát ô nhiễm.

Siết chặt phương tiện gây ô nhiễm và chính sách hỗ trợ chuyển đổi

Để đảm bảo hiệu quả của vùng phát thải thấp, dự thảo đưa ra các quy định nghiêm ngặt đối với phương tiện giao thông. Theo đó, trong các khu vực thuộc LEZ, sẽ cấm lưu thông xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel; đồng thời cấm xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đối với ô tô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4, thành phố sẽ áp dụng các biện pháp không khuyến khích, hạn chế hoặc cấm lưu thông theo khung giờ, thời điểm hoặc khu vực cụ thể. Đây là những biện pháp mạnh tay, trực tiếp tác động đến thói quen di chuyển và sử dụng phương tiện của người dân và doanh nghiệp.

Bên cạnh các quy định hạn chế, UBND TP Hà Nội cũng sẽ đề xuất ban hành các loại phí và lệ phí đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ có phát thải cao hoặc phương tiện không khuyến khích lưu thông trong vùng phát thải thấp. Mục đích là tạo thêm động lực kinh tế để người dân và doanh nghiệp chuyển đổi. Đồng thời, thành phố sẽ nghiên cứu và xây dựng chính sách hỗ trợ người sinh sống và làm việc trong vùng LEZ, cũng như các tổ chức, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch hoặc phương tiện không phát thải. Những chính sách hỗ trợ này được kỳ vọng sẽ giảm thiểu khó khăn và thúc đẩy quá trình chuyển đổi phương tiện bền vững.

Dự thảo nghị quyết này dự kiến sẽ được trình HĐND thành phố xem xét thông qua tại kỳ họp cuối năm 2025 và có hiệu lực thi hành từ năm 2026. Đây là một động thái chiến lược, cho thấy sự cam kết của Hà Nội trong việc cải thiện môi trường sống.

Thực tế, tình hình ô nhiễm không khí tại Hà Nội đang ở mức đáng báo động. Theo Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia 2016-2020, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại thành phố đã vượt gần hai lần quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, trong khi nồng độ bụi PM10 trung bình năm vượt quá giới hạn quy chuẩn Việt Nam từ 1,3 đến 1,6 lần. Thành phố đã xác định nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu là từ phát thải của phương tiện giao thông đường bộ, chiếm 58-74% tùy từng thời điểm, với xe máy là nguồn phát thải chính, tiếp đến là xe tải và taxi, cùng với nguồn bụi đường.

Thống kê của Sở Giao thông Vận tải (nay là Sở Xây dựng) cho thấy, đến hết năm 2024, Hà Nội có trên 9,2 triệu phương tiện đang hoạt động, chưa bao gồm xe của cơ quan trung ương, trong đó có 1,1 triệu ô tô và hơn 6,9 triệu xe máy. Ngoài ra, còn khoảng 1,2 triệu ô tô, xe máy cá nhân từ các tỉnh, thành phố khác thường xuyên lưu thông trên địa bàn. Những con số này minh họa rõ ràng áp lực ô nhiễm mà thành phố đang phải đối mặt, và tầm quan trọng của các biện pháp kiểm soát khí thải sắp tới.

Nguồn: https://thoidai.com.vn/ha-noi-de-xuat-siet-chat-kiem-soat-khi-thai-mo-rong-vung-phat-thai-thap-215944.html