Hiệu quả từ số hóa quản lý hải quan

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, ngành hải quan đứng trước yêu cầu hiện đại hóa mạnh mẽ, ứng dụng công nghệ nhằm tạo thuận lợi trong hoạt động thương mại; đồng thời bảo đảm an ninh, an toàn. Nắm bắt xu thế đó, Chi cục Hải quan khu vực XIII, trụ sở đóng tại Khánh Hòa xác định chuyển đổi số là giải pháp trọng tâm để nâng cao hiệu quả quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Cán bộ hải quan cửa khẩu cảng Nha Trang - Chi cục Hải quan Khu vực XIII đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động nghiệp vụ. Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN

Đưa công nghệ số vào quản lý, điều hành 

Sau sáp nhập, Chi cục Hải quan khu vực XIII quản lý địa bàn hai tỉnh mới là Khánh Hòa và Lâm Đồng với 8 đơn vị hải quan trực thuộc, bao gồm: Hải quan cửa khẩu cảng Nha Trang; Hải quan cửa khẩu cảng Cam Ranh; Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Cam Ranh; Hải quan Vân Phong; Hải quan Ninh Thuận; Hải quan cửa khẩu Buprăng; Hải quan cửa khẩu Bình Thuận và Hải quan Đà Lạt.

Đây là những đầu mối quan trọng gắn liền với hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, du lịch và dịch vụ của khu vực Nam Trung Bộ – Tây Nguyên. Đặc thù kinh tế đa dạng của hai địa phương Khánh Hòa với cảng biển, du lịch và logistics; Lâm Đồng với nông sản, hải sản, rau hoa xuất khẩu khiến công tác quản lý vừa phải đảm bảo kiểm soát chặt chẽ, vừa tạo thuận lợi cho thương mại và giảm chi phí cho doanh nghiệp. Trước yêu cầu đó, Chi cục Hải quan khu vực XIII xác định chuyển đổi số là giải pháp trọng tâm để xây dựng nền hải quan hiện đại.

Bà Trần Hương Duyên, Đội trưởng Hải quan cửa khẩu cảng Nha Trang - Chi cục Hải quan khu vực XIII, cho biết đơn vị đã áp dụng công nghệ thông tin vào tất cả các khâu nghiệp vụ, từ quản lý nội bộ đến xử lý hồ sơ, hướng tới mục tiêu xây dựng hải quan số. Các hệ thống như: thông quan tự động VNACCS/VCIS, dịch vụ công trực tuyến, cơ chế một cửa quốc gia và một cửa ASEAN được duy trì và mở rộng, tạo điều kiện để doanh nghiệp khai báo, nộp hồ sơ và nhận phản hồi thông qua hệ thống điện tử. Áp dụng công nghệ để quản lý rủi ro doanh nghiệp và hàng hóa dẫn đến tỷ lệ tờ khai phân luồng xanh chiếm 76%, tức tỷ lệ hàng hóa được thông quan ngay, miễn kiểm tra hồ sơ chiếm khoảng 76% tổng tờ khai tại đơn vị.

Bên cạnh đó, hệ thống thanh toán thuế điện tử 24/7 được triển khai cho phép doanh nghiệp nộp thuế mọi lúc, mọi nơi, đảm báo thanh khoản kịp thời, thông quan ngay sau khi nộp thuế. Các giải pháp hải quan thông minh như giám sát trực tuyến, sử dụng seal định vị điện tử cũng được áp dụng, tăng hiệu quả quản lý và phòng, chống buôn lậu. Nội bộ ngành được hỗ trợ bởi các hệ thống quản lý văn bản, trực ban và giám sát trực tuyến, giúp nâng cao khả năng chỉ đạo, điều hành và rút ngắn thời gian xử lý công việc.

Bà Trần Hương Duyên cho hay, việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số đã giúp cơ quan hải quan tăng cường hiệu quả quản lý, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, giảm chi phí cho doanh nghiệp. Thời gian tới, đơn vị tiếp tục nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, ứng dụng mạnh mẽ các thành tựu công nghệ để hiện thực hóa mục tiêu hiện đại hóa toàn diện hệ thống hải quan, hướng đến xây dựng mô hình hải quan số theo đúng định hướng của ngành và Chính phủ.

Hiện đại hóa để đồng hành cùng doanh nghiệp

Năm 2025, Thủ tướng Chính phủ giao cho Chi cục Hải quan khu vực XIII chỉ tiêu thu ngân sách Nhà nước là 4.235 tỷ đồng. Để hoàn thành nhiệm vụ, đơn vị đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thường xuyên đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn; đồng thời siết chặt chống thất thu qua kiểm tra, giám sát, thanh tra sau thông quan và phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Ông Nguyễn Trung Phong, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực XIII, cho biết, thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đơn vị đã quán triệt kịp thời các văn bản chỉ đạo của Trung ương, ngành và địa phương đến toàn thể công chức. Trên cơ sở đó, chi cục đã ban hành Kế hoạch phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số năm 2025, định hướng giai đoạn 2026 – 2030.

Kế hoạch này không chỉ tạo hành lang pháp lý và định hướng phát triển dài hạn cho Chi cục Hải quan khu vực XIII mà còn đóng vai trò “kim chỉ nam” trong quá trình hiện đại hóa hải quan khu vực. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số sẽ giúp Chi cục quản lý hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động xuất nhập khẩu; đồng thời tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp thông qua quy trình thông quan nhanh, minh bạch. Đơn vị tiếp tục khai thác hiệu quả các hệ thống công nghệ thông tin của ngành, bảo đảm đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ hải quan theo hướng hải quan số và tuân thủ nghiêm các tiêu chuẩn về an toàn, bảo mật hệ thống, ông Nguyễn Trung Phong chia sẻ.

Hoạt động vận tải tại Cảng biển quốc tế Trung Nam Cà Ná (xã Cà Ná, Khánh Hòa). Ảnh: TTXVN phát

Theo lãnh đạo Chi cục Hải quan khu vực XIII, hiện nay đơn vị đang tích cực vận động doanh nghiệp xuất nhập khẩu tham gia hệ thống thu thuế điện tử 24/7, đồng thời tiếp tục triển khai thủ tục qua Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN. Các giải pháp này giúp rút ngắn đáng kể thời gian thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, tàu biển xuất nhập cảnh, xử lý nhanh các vướng mắc phát sinh. Các tờ khai được hệ thống phân luồng và thông quan tự động trên hệ thống VNACCS/VCIS, các phương tiện xuất nhập cảnh được thông quan nhanh chóng và các thủ tục trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến HQ36a được xử lý theo quy định, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, đơn vị triển khai hệ thống quản lý điều hành tập trung hải quan (CCES), duy trì hiệu quả đề án thu thuế điện tử qua ngân hàng phối hợp thu và thông quan 24/7; 100% phí, lệ phí được thực hiện theo phương thức điện tử, không dùng tiền mặt trong thanh toán phí, lệ phí hải quan. Công tác theo dõi, xử lý vướng mắc liên quan đến thu ngân sách cũng được triển khai chủ động, kịp thời. Trong lĩnh vực giám sát, Chi cục tiếp tục đầu tư, khai thác hiệu quả hệ thống trang thiết bị hiện đại như máy soi hành lý, camera giám sát tại sân bay quốc tế Cam Ranh, seal định vị điện tử. Đặc biệt, đơn vị triển khai nghiêm túc hướng dẫn sử dụng máy phát hiện ma túy trong công tác phòng, chống ma túy, qua đó tăng cường hiệu quả kiểm soát và phòng ngừa vi phạm.

Chi cục Hải quan khu vực XIII cũng chú trọng ứng dụng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực số. Phong trào “học tập số” được phát động rộng rãi, khuyến khích công chức học tập trên các nền tảng trực tuyến, ưu tiên bố trí nhân sự có chuyên môn về công nghệ và khoa học dữ liệu vào vị trí phù hợp. Nhiều khóa tập huấn chuyên sâu về Big Data, phân tích thông tin hải quan, an ninh mạng đã được tổ chức, tạo nền tảng để đội ngũ cán bộ sẵn sàng thích ứng với mô hình quản lý hiện đại.

Theo định hướng phát triển, Chi cục Hải quan khu vực XIII đặt mục tiêu xây dựng mô hình hải quan thông minh; trong đó toàn bộ quy trình nghiệp vụ sẽ được số hóa, ứng dụng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, IoT và blockchain. Mô hình này vừa nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, vừa tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, thúc đẩy thương mại, đầu tư và hội nhập quốc tế. Đơn vị cũng tiếp tục tổ chức các hội nghị tăng cường đối thoại, lắng nghe cộng đồng doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn, cải thiện chất lượng dịch vụ công. Qua đó nâng cao tính minh bạch, xây dựng hình ảnh hải quan chuyên nghiệp, thân thiện và hiện đại.

Có thể khẳng định, đẩy mạnh chuyển đổi số không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là động lực quan trọng giúp Chi cục Hải quan khu vực XIII nâng cao hiệu quả hoạt động, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, khu vực và cả nước. Với quyết tâm đổi mới, đơn vị đang khẳng định vai trò tiên phong trong hiện đại hóa hải quan, đồng hành cùng doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/hieu-qua-tu-so-hoa-quan-ly-hai-quan-20250925083644915.htm