Học sinh Việt đưa hương sạch chinh phục đấu trường quốc tế

Một buổi chiều yên ả, trong xưởng nhỏ, mùi cỏ hương bài quyện cùng than gáo dừa lan tỏa, dìu dịu và ấm áp. Không khói cay mắt, không hóa chất độc hại, những nén hương sạch được ép khéo léo ấy chính là thành quả của ba học sinh Việt, đang chuẩn bị mang sản phẩm của mình đến đấu trường quốc tế.

Sản phẩm hương sạch SubstitOud. Ảnh: NVCC.

Hương sạch từ ký ức và sự trăn trở

Dự án “Hương sạch SubstitOud” là sản phẩm sáng tạo của Đào Thế Anh (du học sinh Trường Taft School, Hoa Kỳ), Phạm Trần Bảo Châu (du học sinh Trường UWC Dilijan, Armenia) và Quản Minh Khôi (học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam). Tháng 6/2025, dự án đã giành giải Nhì cuộc thi “Khởi nghiệp quốc tế Sage World Cup 2025” cấp quốc gia dành cho học sinh phổ thông, trở thành một trong hai đại diện của Việt Nam tham dự vòng thi quốc tế tại Tbilisi, Georgia vào tháng 9/2025.

Đào Thế Anh, du học sinh trường Taft school (USA). Ảnh: NVCC.

Trò chuyện với Tri thức và Cuộc sống về khởi nguồn ý tưởng dự án, Đào Thế Anh chia sẻ, vài năm trước, ông nội em, người mà em vô cùng thân thiết, đã qua đời. Để tưởng nhớ ông, em thường xuyên thắp hương và cầu nguyện. Nhưng rồi em lại bị ho liên tục và mắt đỏ.

“Em bắt đầu nghĩ tới làm một sản phẩm hương sạch, vì em tin rằng việc kết nối với tổ tiên, với cội nguồn tâm linh không nên phải trả giá bằng sức khỏe của chính mình”, Thế Anh nói.

Em Phạm Trần Bảo Châu, du học sinh trường UWC Dilijan (Armenia). Ảnh: NVCC.

Nỗi trăn trở của Thế Anh đã tìm thấy sự đồng điệu sâu sắc nơi Phạm Trần Bảo Châu, cô bạn du học tại Armenia. Mẹ của Châu bị hen phế quản từ khi còn nhỏ, trong khi ông bà ngoại em là Phật tử, ngày nào cũng thắp hương lễ Phật.

“Gia đình em đã luôn tìm kiếm những nguồn hương, nhang sạch. Tuy nhiên, các sản phẩm gia đình dùng vẫn còn rất nhiều khói. Vì vậy, khi nghe về ý tưởng của Thế Anh, em đã vô cùng hào hứng và cảm thấy mình phải chung tay”, Châu kể.

Hai câu chuyện, hai hoàn cảnh nhưng cùng chung một nỗi niềm: làm sao để việc thắp hương, một nét đẹp văn hóa tâm linh sâu sắc của người Việt trở nên an toàn, tinh khiết, để mỗi nén hương thắp lên là một sự thành kính trọn vẹn mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường. Và thế là SubstitOud ra đời.

Nén hương Việt mới: Sạch từ nguyên liệu, khác biệt trong chế tác

Bảo Châu cho hay, thị trường hương nhang tại Việt Nam và châu Á không thiếu những sản phẩm tự gọi là “hương sạch”. Tuy nhiên, phần lớn các sản phẩm vẫn tạo ra khói do việc đốt cháy tăm tre bên trong và các thành phần hữu cơ khác. Trong khi đó, nhiều người mặc định rằng “thắp hương là phải có khói” mà chưa nhận thức đầy đủ về những nguy cơ tiềm ẩn từ khói hương chứa hóa chất.

“Hương sạch SubstitOud” đã tạo ra một lối đi riêng, một định nghĩa mới về sự “sạch”. Sản phẩm của chúng em khác biệt do tối đa hóa việc sử dụng nguyên liệu sạch và bền vững”, Châu chia sẻ.

Chế tạo hương sạch SubstitOud tại phòng thí nghiệm. Ảnh: NVCC.

Bảo Châu cho biết, thành phần chính của hương là sự kết hợp tinh tế giữa bột cỏ hương bài, bột than gáo dừa không khói và bột gỗ trầm hương.

Cỏ Hương Bài, một loại nguyên liệu quen thuộc, được chọn để thay thế một phần cho trầm hương, vừa giúp hạ giá thành sản phẩm, vừa góp phần giảm thiểu việc khai thác trầm hương quá mức mà vẫn giữ được mùi hương linh thiêng, ấm áp đặc trưng.

Trong khi đó, việc sử dụng than hoạt tính từ gáo dừa thay vì mùn cưa gỗ thông thường sẽ giúp tận dụng nguồn phế phẩm từ ngành công nghiệp thực phẩm, có rất nhiều ở Việt Nam và Đông Nam Á.

Điểm đặc biệt và độc đáo nhất của SubstitOud chính là việc loại bỏ hoàn toàn que tăm tre ở lõi.

“Chúng em đã làm được điều này bằng cách tăng tỷ lệ chất kết dính tự nhiên từ bột vỏ cây bời lời, thay thế hoàn toàn các loại keo hóa học. Điều này đồng nghĩa với việc nén hương sẽ được ép khuôn thay vì se tròn quanh lõi tre. Quy trình này đòi hỏi kỹ thuật cao hơn và phải phơi thật khô để đảm bảo độ cứng chắc”, Thế Anh chia sẻ về thách thức kỹ thuật mà nhóm đã vượt qua.

Kết quả là một nén hương không lõi, cháy đều, tỏa hương thanh dịu và đặc biệt là gần như không khói, giải quyết triệt để vấn đề khói bụi độc hại.

Khát vọng nâng tầm hương Việt trên bản đồ thế giới

Hành trình tạo nên SubstitOud gặp nhiều thử thách do chênh lệch múi giờ và khoảng cách địa lý giữa các thành viên nhóm.

“Sự chênh lệch múi giờ quả thực là một thách thức. Em nhớ có những lần mình đã thức đến nửa đêm ở Mỹ để cùng chuẩn bị cho bài thuyết trình với Bảo Châu đang ở Armenia”, Thế Anh kể.

Khi ý tưởng đã thành hình, việc tìm kiếm một nhà xưởng sản xuất tại Việt Nam có thể hiện thực hóa ý tưởng lại là một bài toán khó khác. “Dù đã có công thức và mẫu thử, chúng em vẫn mất hàng tháng trời liên hệ với các nhà sản xuất địa phương để tìm ra một người thực sự hiểu được yêu cầu kỹ thuật đặc biệt của sản phẩm, nhất là công đoạn làm hương không tăm. Mùa hè vừa rồi, chúng em đã về Việt Nam, trực tiếp đến thăm các xưởng để bàn bạc và giám sát khâu sản xuất”, Thế Anh chia sẻ.

May mắn, trên hành trình ấy, nhóm đã nhận được sự cố vấn quý báu từ những người thầy ở cả trong và ngoài nước như cô Ryan và Tiến sĩ Benedict ở trường, hay ông Phạm Văn Du và bà Nguyễn Thị Mỹ Nga từ Hiệp hội Trầm hương Việt Nam.

Đặc biệt, là những người mẹ, điểm tựa hậu phương vững chắc. “Các mẹ đã hỗ trợ chúng em không chỉ về mặt chuyên môn mà còn là điểm tựa tinh thần vô giá, giúp chúng em vững bước qua mọi khó khăn”, Bảo Châu xúc động nói.

Khi được hỏi tại sao lại chọn đại diện cho Việt Nam tại một cuộc thi quốc tế dù đang là du học sinh, các em chia sẻ: “Chúng em chọn Việt Nam vì cả hai đều cảm thấy gắn bó sâu sắc nhất với văn hóa Việt Nam. Nén hương không chỉ là một sản phẩm, nó là một di sản của quê hương”.

Sự tâm huyết và tỉ mỉ của nhóm đã chinh phục hoàn toàn ban giám khảo cuộc thi Sage World Cup cũng như các giáo viên hướng dẫn. Một nhận xét chung mà nhóm nhận được là “sự chỉn chu và tâm huyết đáng kinh ngạc, xuất phát từ chính câu chuyện và vấn đề cá nhân của các em”.

Ông Phạm Văn Du, Chủ Tịch Hội Trầm hương Việt Nam cho biết Hội đánh giá rất cao ý tưởng của các bạn trẻ trong việc nghiên cứu dùng hương cây hương bài bên cạnh trầm hương để sản xuất nhang, phục vụ xã hội. Đây là một sự nhạy bén nhằm khai thác các nguồn hương liệu tự nhiên để tạo ra sản phẩm thơm, sạch đáp ứng nhu cầu rất lớn của xã hội mà giá thành sẽ phù hợp với đại đa số người tiêu dùng trong khi dùng nguyên liệu trầm hương giá cả sẽ cao hơn.

“Nếu ý tưởng này được phổ biến áp dụng, chúng ta sẽ giúp mở thêm việc trồng và chế biến hương liệu từ cây hương bài mang lại lợi ích lớn cho nông dân. Hội Trầm hương Việt Nam rất vui khi thấy các bạn trẻ quan tâm tới những sản vật quý của đất nước như hương liệu, cụ thể là cỏ hương bài và trầm hương”, ông Du nói.

Chủ tịch Hội Trầm hương Việt Nam cho hay, hương bài và trầm hương là những báu vật mà thiên nhiên ban tặng cho đất nước chúng ta nhưng chưa khai thác được hiệu quả. Nay, những thế hệ tương lai quan tâm và đam mê trong các lĩnh vực này, Hội Trầm hương Việt Nam nhiệt liệt ủng hộ, chia sẻ và truyền lửa, hỗ trợ các em vô điều kiện: giúp các em hiểu rõ về giá trị, công dụng của cây trầm hương và cỏ hương bài; giúp các em thực địa các vườn trồng, thị phạm cách tạo trầm, khai thác, chế tác sản phẩm trầm hương.

“Tất cả nhằm truyền cho các em yêu quý, tự hào về quê hương mình... rồi gắng sức học tập nghiên cứu để góp phần đưa hương trầm Việt Nam ngày càng bay xa, cho ngành trầm hương ngày càng phát triển. Hiện tại, Đào Thế Anh là thành viên danh dự của Hiệp hội Trầm hương Việt Nam nhờ những đam mê và nghiên cứu cũng như đóng góp cho ngành trầm hương”, ông Du chia sẻ.

Không chỉ dừng lại ở một cuộc thi, nhóm đã vạch ra một lộ trình phát triển với nhiều khát vọng. “Chúng em kỳ vọng sẽ đưa hương sạch SubstitOud phổ cập trên thị trường Việt Nam trong năm nay và năm sau. Trước mắt là phân phối tại các đền chùa lớn và hệ thống các cửa hàng bán đồ thờ cúng và tâm linh trên toàn quốc. Đến năm 2027, chúng em mong muốn đưa sản phẩm xuất khẩu tới các nước châu Á lân cận, nơi có chung văn hóa tâm linh”, Thế Anh chia sẻ.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/hoc-sinh-viet-dua-huong-sach-chinh-phuc-dau-truong-quoc-te-post2149046133.html