Indonesia: Khám phá di sản văn hóa Sasak 600 năm tuổi ở đảo Lombok

Nép mình giữa những ngọn đồi xanh mướt trên hòn đảo Lombok xinh đẹp và kỳ bí của đất nước vạn đảo Indonesia, ngôi làng Karang Bayan ở Lingsar, Tây Lombok, tỉnh Tây Nusa Tenggara, vẫn giữ nguyên được vẻ tĩnh lặng qua hàng thế kỷ.

Dù thời gian đã trôi qua hơn 600 năm, những người dân ở đây vẫn giữ được dấu ấn của những ngày đầu dựng làng, với ngôi nhà thờ Hồi giáo cổ kính Karang Bayan, một biểu tượng của sự giao thoa văn hóa độc đáo và sức sống bền bỉ của văn hóa cộng đồng đậm bản sắc.

Ngôi nhà thờ Karang Bayan là một trong những di sản quý giá của cộng đồng Sasak, được xây dựng vào khoảng thế kỷ 15.

Theo lời kể của những người cao tuổi trong làng, nhà thờ này ra đời cùng với sự hình thành của làng Karang Bayan, khi những người Hồi giáo Watu Telu từ Bắc Lombok đến đây, mang theo tín ngưỡng và những câu chuyện linh thiêng.

Mặc dù đã trải qua bao biến động của hàng trăm năm, nhà thờ cổ này vẫn là nơi để người dân địa phương cầu nguyện và thực hành các nghi lễ trong những ngày lễ trọng của người Hồi giáo như Idul Fitri (kết thúc tháng nhịn ăn Ramadan) hay Maulid Nabi (kỷ niệm ngày sinh của nhà Tiên tri Muhammad).

Điều đặc biệt của nhà thờ Karang Bayan là kiến trúc cổ xưa, với nền móng được xây bằng đất sét nén, tường bằng đá sông kết hợp với đất sét và mái lợp bằng cỏ alang-alang (cỏ tranh).

Đối với những người yêu thích kiến trúc và lịch sử, ngôi nhà truyền thống này mang đến góc nhìn độc đáo về cách người Sasak xây dựng bằng các kỹ thuật và vật liệu truyền thống từ thiên nhiên sẵn có và thân thiện với môi trường.

Bên cạnh nhà thờ, một nhà bếp cổ kính cũng được bảo tồn, nơi người dân tụ họp vào những dịp đặc biệt để cùng nhau tưởng nhớ và tổ chức các nghi lễ truyền thống.

Nhà thờ Karang Bayan là một trong những di sản quý giá của cộng đồng Sasak, được xây dựng vào khoảng thế kỷ 15. (Ảnh: Minh Thái/Vietnam+)

Trò chuyện với phóng viên TTXVN, bà Helma, một người cao tuổi trong làng, cho biết lý do để người đời xưa chọn vị trí xây nhà thờ này là vì đây là ngôi làng trù phú, giàu tài nguyên thiên nhiên và các sản phẩm nông nghiệp.

Làng Karang Bayan được bao quanh bởi một màu xanh mướt của cây cối và nằm trên một vùng đồi núi có độ cao khoảng 139 mét so với mực nước biển, khô ráo và mát mẻ quanh năm. Những con suối trong vắt như Kayangan và Pancor Ancak, đem lại nguồn nước dồi dào cho cuộc sống và mùa màng của người dân. Người dân làng Karang Bayan, qua bao thế hệ, vẫn gìn giữ được nếp sống cộng đồng bền vững, nơi mà tình làng nghĩa xóm gắn bó như chính mạch nước trong lòng đất.

Điều làm ngôi làng thêm phần đặc biệt là sự pha trộn văn hóa giữa đạo Hồi Watu Telu và những tín ngưỡng cổ xưa của người Sasak. Những truyền thống vẫn được lưu giữ đến ngày nay như kikir (nghi lễ mài răng giống với tập tục của người Hindu) hay pijian, một nghi thức dâng sản vật nông nghiệp để bày tỏ lòng biết ơn.

Anh Rahmat Reza Aderyan, cháu 9 đời của chủ nhân ngôi nhà cổ, bên chiếc đèn quý gia truyền. Ảnh: Minh Thái. (Ảnh: Minh Thái/Vietnam+)

Các nghi lễ này đã tồn tại qua nhiều thế hệ, tạo nên một bản sắc văn hóa độc đáo. Sự kết hợp này không chỉ thể hiện sự linh hoạt của cộng đồng, mà còn khẳng định sức mạnh của sự giao thoa văn hóa, tạo nên một Karang Bayan vừa giữ gìn được truyền thống, lại vừa cởi mở, hòa nhập với thế giới.

Tại ngôi làng đặc biệt này, cách không xa và cùng niên đại với nhà thờ cổ, là ngôi nhà truyền thống (Rumah Adat) vẫn tồn tại với vẻ đẹp nguyên sơ và ấm áp của thời gian. Được xây dựng từ gỗ, tre và đất sét, mái tranh giản dị nhưng vững chãi, ngôi nhà phản ánh rõ nét hệ thống phân cấp xã hội của người Sasak.

Hướng dẫn phóng viên TTXVN thăm ngôi nhà, anh Rahmat Reza Aderyan, cháu 9 đời của chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà cổ, cho biết các phòng trong ngôi nhà đều có mục đích sử dụng riêng biệt: từ không gian cho các cuộc họp của các thủ lĩnh làng, đến nơi lưu trữ những vật phẩm gia truyền và đồ dùng phục vụ cho các nghi lễ tôn giáo.

Đặc biệt, lối kiến trúc phần mái nhà dốc và thấp có mục đích để buộc khách phải cúi người trước khi vào trong, thể hiện sự tôn trọng đối với chủ nhà.

Theo lời kể của Rahmat Reza Aderyan, ngôi nhà truyền thống này không chỉ là nơi sinh sống của vị chức sắc trong làng cổ xưa, mà còn là nơi diễn ra những cuộc hội họp quan trọng, nơi cộng đồng cùng nhau giải quyết các vấn đề, bàn bạc về sự phát triển của làng. Dường như mỗi góc nhỏ trong ngôi nhà đều chứa đựng những câu chuyện của quá khứ, những mối quan hệ giữa con người với nhau và với thiên nhiên.

Ngôi nhà truyền thống của Karang Bayan đã được bảo tồn vẻ đẹp nguyên sơ, mộc mạc nhưng đầy ắp giá trị văn hóa qua thời gian. Di tích lịch sử này chứa đựng những câu chuyện để người đời sau có thể hiểu rõ hơn về cuộc sống giản dị nhưng đầy phong phú của người Sasak, về một cộng đồng luôn gắn kết với nhau trong từng nhịp sống.

Hai bên đường làng Karang Bayan vẫn giữ những hàng rào tre đan. (Ảnh: Minh Thái/Vietnam+)

Làng Karang Bayan, với vẻ đẹp tự nhiên mê hoặc của những cánh đồng lúa bát ngát và ngọn núi xa xa, mang đến một không gian thanh bình cho bất cứ ai muốn tạm rời xa sự ồn ào của thành phố, tìm về sự yên tĩnh và hòa mình vào thiên nhiên. Những ngôi nhà truyền thống trong làng, với mái tranh và những bức tường tre đan, là điểm nhấn độc đáo, không chỉ là nơi sinh sống mà còn là minh chứng sống động cho một nền văn hóa Sasak đầy kiên cường.

Hành trình tới Karang Bayan không chỉ là đến với một miền đất, mà còn là những trải nghiệm ấn tượng về lịch sử và văn hóa của người bản địa. Ngôi làng thân thiện này sẵn sàng mời các vị khách tham gia vào các nghi lễ truyền thống, tìm hiểu về cuộc sống của người Sasak và cảm nhận được sự gắn bó chặt chẽ giữa con người với thiên nhiên.

Karang Bayan, dù đã trải qua hơn sáu thế kỷ, vẫn giữ vững được bản sắc riêng biệt của mình, một ngôi làng yên bình ẩn chứa nhiều câu chuyện huyền bí và mang đậm giá trị văn hóa./.

(Đỗ Quyên/Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/indonesia-kham-pha-di-san-van-hoa-sasak-600-nam-tuoi-o-dao-lombok-post1023658.vnp