Khi thổ cẩm được cách tân thành trang phục hiện đại

(ĐN) - Những bộ trang phục may từ vải thổ cẩm của đồng bào S’tiêng tại xã Tân Hưng tạo nên vẻ đẹp vừa lạ vừa quen, khiến nhiều người thích thú. Sau khi nghề dệt thổ cẩm của đồng bào S’tiêng, M’nông tại Đồng Nai được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (tháng 2-2024), phong trào bảo tồn và phát triển nghề dệt truyền thống tại các ấp, sóc trong tỉnh ngày càng khởi sắc. Đặc biệt, việc cách tân trang phục truyền thống theo xu hướng thời trang hiện đại được chú trọng.

Giá trị từ mô hình “Trang phục thổ cẩm công sở”

Tại xã Tân Hưng, dưới sự định hướng và hỗ trợ của Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) xã, phong trào sử dụng trang phục thổ cẩm lan tỏa mạnh mẽ. Không chỉ đồng bào dân tộc S’tiêng mà nhiều chị em các dân tộc khác cũng ủng hộ, thông qua mô hình “Trang phục thổ cẩm công sở”.

Khác với hình ảnh quen thuộc của người S’tiêng xưa - đàn ông đóng khố, phụ nữ quấn váy, trang phục thổ cẩm đang được cách tân theo hướng hiện đại và thực tế hơn.

Bà Thị Giôn (61 tuổi, nghệ nhân lâu năm ở ấp Trà Thanh Lồ Ô) là người tiên phong sáng tạo các mẫu áo, váy từ vải thổ cẩm hơn 15 năm trước, khi bà bắt đầu sử dụng máy may. Sản phẩm ban đầu được bà con khen ngợi và đặt hàng, khiến bà tiếp tục chuyên tâm sản xuất. Khi nhu cầu tăng, bà đặt hàng những chị em biết dệt. Từ đó, Tổ dệt khởi nghiệp thổ cẩm ấp Trà Thanh Lồ Ô ra đời với hơn 30 phụ nữ, trở thành nơi cung cấp những bộ trang phục thổ cẩm cách tân đầu tiên cho Hội LHPN xã Tân Hưng.

Bà Thị Giôn, người tiên phong trong sáng tạo các mẫu áo, váy từ vải thổ cẩm tại xã Tân Hưng. Ảnh: Từ Huy

“Trước tiên, tôi làm để giữ nghề dệt cho con cháu, xuất phát từ ý muốn mặc những bộ trang phục cách tân đang phổ biến trên thị trường nhưng bằng chất liệu thổ cẩm. Tôi đã tìm hiểu và học cách may. Lúc đầu khó lắm, vì vải thổ cẩm dày và cứng hơn vải thường. Tôi phải dùng loại kim, chỉ phù hợp. May dần rồi cũng quen và có kinh nghiệm. Sau đó, được cả chị em đồng bào lẫn người Kinh ủng hộ, tôi vui lắm” - bà Thị Giôn nhớ lại.

Gần 2 năm nay, tại xã Tân Hưng, nhiều hội viên Hội LHPN xã đã mặc trang phục thổ cẩm khi dự họp. Mỗi bộ trang phục đều có kiểu dáng, màu sắc và hoa văn riêng, rất thu hút. Không phân biệt dân tộc, việc sử dụng thổ cẩm trở thành lời khẳng định tinh thần đoàn kết giữa các cộng đồng, đồng thời lan tỏa tình yêu nghề dệt truyền thống.

Mô hình “Trang phục thổ cẩm công sở” đã mang lại những sắc màu mới nơi công sở cho phụ nữ xã Tân Hưng trong những lần hội, họp. Ảnh: Từ Huy

Chị Đào Thị Kiều Oanh (người Kinh), hội viên Hội LHPN xã, chia sẻ: “Khi mặc bộ đồ thổ cẩm của người S’tiêng, tôi vẫn cảm nhận được vẻ đẹp dịu dàng, truyền thống của phụ nữ Việt Nam. Tôi thường mặc trang phục này tại các buổi hội thảo, tập huấn...”.

Gìn giữ nghề và khơi dậy niềm tự hào

Tại xã Bom Bo, trang phục thổ cẩm cách tân đã được sử dụng rộng rãi trong các lễ hội và dịp giao lưu văn hóa tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng, sóc Bom Bo.

Đặc biệt, tháng 3-2025, lần đầu tiên 70 bộ trang phục từ những tấm thổ cẩm do các bà, các mẹ đồng bào S’tiêng, M’nông dày công dệt đã được nhà thiết kế Minh Hạnh đưa lên sân khấu. Các bộ trang phục này xuất hiện cùng những mẫu thời trang thổ cẩm do bà tự thiết kế trong chương trình “Bom Bo ngày mới”, tổ chức tại sóc Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng (cũ); nay là xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai. Sự kiện đánh dấu một bước quan trọng, khẳng định chất lượng và mở ra cơ hội quảng bá mạnh mẽ các sản phẩm của làng nghề thổ cẩm.

Trang phục thổ cẩm cách tân đã được sử dụng rộng rãi trong các lễ hội. Ảnh: Từ Huy

Hiện xã Tân Hưng có 3 tổ dệt thổ cẩm hoạt động thường xuyên. Nhu cầu tăng cao từ chính chị em trong Hội LHPN xã đã trở thành động lực thúc đẩy sản xuất, giúp nghề dệt có chỗ đứng vững chắc trong đời sống hiện đại. Bà Thị Giôn phấn khởi cho biết: “Giờ những sản phẩm của tôi cũng như chị em trong tổ dệt không chỉ bán cho người S’tiêng mà còn cho nhiều chị em dân tộc khác. Nhu cầu về mẫu mã của họ ngày càng đa dạng. Ngoài ra, chúng tôi còn bán cho cả khách nước ngoài qua mạng xã hội”.

Việc tiêu thụ sản phẩm giúp nhiều phụ nữ S’tiêng kiên nhẫn hơn với khung dệt, đồng thời yêu thích và tự tin hơn với nghề. Chị Điểu Thị Hồng (dân tộc S’tiêng) tâm sự: “Từ nhỏ tôi đã quen với khung dệt, nhưng trước đây không đam mê vì dệt một tấm vải thổ cẩm mất rất nhiều thời gian. Gần đây, thấy bà con làm ra những bộ đồ đẹp, tôi cảm thấy tự hào nên quyết định học lại để giữ nghề”.

Việc đẩy mạnh đầu ra cho sản phẩm giúp chị em đồng bào S'tiêng nỗ lực học hỏi  nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Ảnh: Từ Huy

Ông Điểu Sơn Ray, nghệ nhân cao tuổi, thuộc Tổ dệt ấp Bù Dinh, xã Tân Hưng, chia sẻ: “Ngày xưa không ai dạy, tôi phải tự học. Mỗi hoa văn phải được đo đạc, căn chỉnh tỉ mỉ, đặt đúng vị trí, nếu không đều thì vải sẽ không đẹp. Tôi cũng đang tìm lại một số hoa văn mà ông bà mình sáng tạo để làm lại, hy vọng phục vụ tốt hơn nhu cầu của tổ dệt”.

Ông Điểu Sơn Ray (thứ 2 từ trái qua) hướng dẫn bà con sử dụng khung dệt để tạo ra hoa văn trên tấm thổ cẩm. Ảnh: Từ Huy

Bà Lê Thị Linh, Chủ tịch Hội LHPN xã Tân Hưng khẳng định: “Gần 2 năm qua, mô hình “Trang phục thổ cẩm công sở” đã trở thành động lực rất lớn để chị em giữ nghề. Khi sản phẩm làm ra được tiêu thụ, chị em có thêm thu nhập và đó cũng là điều kiện tiên quyết để tái đầu tư sản xuất, tiếp tục phát triển nghề”.

Ly Na

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202508/khi-tho-cam-duoc-cach-tan-thanh-trang-phuc-hien-dai-2f41b43/