Kỳ 2: “Ánh sáng” từ một nghị quyết

Kỳ 1: Hủ tục - thực trạng và hệ lụy

Quyết liệt vào cuộc
Năm 2025, huyện Phong Thổ xây dựng mục tiêu thực hiện xóa 3 phong tục, tập quán lạc hậu theo Nghị quyết số 15-NQ/TU gồm: tảo hôn; hôn nhân cận huyết thống; tổ chức đám tang dài ngày, người chết để lâu ngày mới chôn cất.
Đồng chí Mai Thị Hồng Sim - Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: Để Nghị quyết số 15-NQ/TU được triển khai thực hiện có hiệu quả, Ban Chỉ đạo (BCĐ) huyện, các xã, thị trấn rà soát, xác định các hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu và đưa vào quy ước, hương ước của thôn, bản, tổ dân phố để tuyên truyền, vận động nhân dân từng bước xóa bỏ theo lộ trình. Xác định tuyên truyền, vận động, dần thay đổi nhận thức cho bà con là việc làm quan trọng, quyết định sự thành bại trong thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU cũng như xoá bỏ triệt để hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu, bởi “tư tưởng không thông, vác bình tông cũng nặng”. Do đó, từ huyện đến cơ sở đa dạng các hình thức tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa của Nghị quyết số 15-NQ/TU.
Điển hình như các đơn vị trường từ cấp THCS đến THPT trong toàn huyện đều tổ chức sinh hoạt chuyên đề, tuyên truyền về nội dung Nghị quyết số 15-NQ/TU đến phụ huynh, học sinh, nêu các hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại trong đời sống cần xóa bỏ, nhất là việc tảo hôn ảnh hưởng trực tiếp đến lứa tuổi học sinh hiện nay. Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện phối hợp với Tổ chức Plan tại Lai Châu truyền thông thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU về: phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bất bình đẳng giới, bạo lực học đường… cho đối tượng là học sinh tại các trường học 5 xã vùng dự án gồm: Hoang Thèn, Khổng Lào, Bản Lang, Dào San và Nậm Xe.

Lễ cúng rừng là một trong những nét văn hoá của dân tộc Mông ở xã Tung Qua Lìn được bảo tồn và tổ chức hằng năm.

Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật huyện tổ chức phiên tòa giả định điểm nhằm tuyên truyền giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Phát huy vai trò của trưởng dòng họ, người có uy tín trong cộng đồng, già làng, trưởng bản trong tuyên truyền, vận động xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu. Lựa chọn, tổ chức làm điểm cấp xã, bản xóa bỏ hủ tục trong lễ cưới của đồng bào dân tộc tại xã Bản Lang.
Cùng với đó, huyện chỉ đạo thực hiện hiệu quả 3 chương trình mục tiêu quốc gia nhằm khôi phục nghề thủ công truyền thống, mở các lớp dạy nghề và hỗ trợ người dân phát triển kinh tế, từng bước giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập. Chú trọng bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, tiêu biểu của một số dân tộc trên địa bàn thông qua các lễ hội, trang phục, phong tục tập quán tốt đẹp, văn minh, chợ phiên truyền thống. Tăng cường phối hợp với các lực lượng vũ trang quản lý, kiểm tra nắm bắt tình hình các hoạt động tôn giáo, kịp thời đấu tranh ngăn chặn tà đạo, đạo lạ, truyền đạo trái pháp luật.

Bình yên trở lại
Được cán bộ xã, bộ đội biên phòng tuyên truyền, giải thích, vận động, bà Giàng Thị Dê ở bản Tung Qua Lìn (xã Tung Qua Lìn) đã khuyên nhủ 2 con trai quay lại nếp sống bình yên trước kia, với phong tục truyền thống dân tộc Mông. Đặc biệt, các thành viên trong gia đình đều khỏe mạnh, tinh thần phấn khởi, tích cực làm ăn để ổn định cuộc sống. Cấp ủy, chính quyền xã còn động viên các con của bà về miền xuôi làm thuê ở các khu công nghiệp để có thu nhập ổn định.
Theo Thiếu tá Vàng A Cháng - Đội trưởng Đội Tham mưu hành chính (Đồn Biên phòng Dào San), đơn vị quản lý địa bàn 3 xã: Dào San, Tung Qua Lìn, Mù Sang. Thời gian qua, anh thường xuyên cùng đồng đội phối hợp với chính quyền địa phương về cơ sở nắm bắt tình hình, tuyên truyền, vận động người dân xóa bỏ hủ tục, không theo đạo trái pháp luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Vào cuối các tuần, anh thường xuống điểm sinh hoạt đạo tại các bản để nắm thông tin, vận động bà con sinh hoạt theo đúng quy định.
Chia sẻ thêm về công tác xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, tà đạo tại địa bàn, đồng chí Giàng A Lảnh - Phó Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch HĐND xã Tung Qua Lìn cho biết: Từ năm 2024 đến nay, trên địa bàn có 6 nhân khẩu tự nguyện từ bỏ tà đạo quay lại phong tục tập quán truyền thống của dân tộc. Một số hủ tục như: tảo hôn, sinh nhiều con, sinh bằng được con trai giảm khoảng 50% so với những năm 2020-2021; người chết đã cho vào áo quan, không làm lý tốn kém khi nhà có người chết. Tuy nhiên, một số hủ tục vẫn còn tồn tại. Xã đang quyết liệt triển khai xoá bằng cách lựa chọn bản Hờ Mèo thực hiện mô hình thí điểm xóa bỏ hủ tục người chết mang đến nơi chôn cất không được mở nắp quan tài và không được để đồng bạc vào mồm người chết.
Nhờ sự nỗ lực của của cả hệ thống chính trị, đến nay, huyện Phong Thổ không có tình trạng hôn nhân cận huyết thống, nhiều cặp có dấu hiệu tảo hôn đều được cấp ủy, chính quyền tuyên truyền, vận động thành công; số cặp tảo hôn giảm theo từng năm. Ý thức và nhận thức của nhân dân nâng lên, đã có sự chuyển biến tích cực khi đồng tình cam kết thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; đăng ký tham gia xây dựng gia đình, bản làng văn hóa. Một số thôn, bản đã sửa đổi, bổ sung quy ước, hương ước, bước đầu đưa nội dung của Nghị quyết số 15-NQ/TU vào cuộc sống như: cắt giảm thủ tục, thời gian tổ chức, tiền bạc chi trong đám cưới, đám tang, Lễ Tủ Cải, cấm bản… Tất cả những điều đó là minh chứng Nghị quyết số 15-NQ/TU rất trúng, đúng với tâm nguyện của nhân dân.
Hành trình xóa bỏ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu vẫn đang tiếp tục và không dễ dàng. Tuy vậy, với rất nhiều giải pháp quyết liệt, đồng bộ, nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành và nhân dân trong huyện, tin chắc sẽ phá thành công “rào cản”, tỏa sáng ánh bình minh ở khắp bản làng.

Từ năm 2024 đến nay, huyện Phong Thổ đã mở 286 hội nghị bằng hình thức trực tiếp, trực tuyến kết nối từ huyện đến cơ sở tuyên truyền về Nghị quyết số 15-NQ/TU cho gần 19.700 lượt người là cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, phụ huynh. Tổ chức thành công phiên tòa giả định điểm tuyên truyền giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại xã Lản Nhì Thàng, thu hút 585 lượt người tham gia. Toàn huyện có 150 thôn, bản, tổ dân phố sửa đổi, bổ sung quy ước, hương ước để thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU. Năm 2025, 16 xã đăng ký xóa bỏ các hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu với 46 nội dung thực hiện tại 100 thôn, bản. Hiện, toàn huyện có 157/170 thôn, bản, tổ dân phố, 15.234/17.826 hộ gia đình văn hóa. Từ năm 2024 đến nay, toàn huyện có 21 cặp tảo hôn (giảm 33 cặp so với năm 2022).

Nguồn: https://baolaichau.vn/van-hoa/ky-2-anh-sang-tu-mot-nghi-quyet-715133