Lao động thất nghiệp ngại học nghề

Đăng ký cũng bỏ học giữa chừng

Đang nhận trợ cấp thất nghiệp được 2 tháng, hằng tháng đều phải đến Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội để thông báo tình trạng việc làm thế nhưng anh Trần Việt Anh (phường Khương Đình, Hà Nội) vẫn không có ý định sẽ đi học nghề. Anh Việt Anh vẫn đang cố gắng tìm việc làm mới dù chuyên môn kỹ thuật gò hàn hiện nay để tìm được việc cũng không dễ dàng.

Trả lời câu hỏi tại sao không tham gia các lớp đào tạo để nâng cao tay nghề hay học nghề khác để chuyển đổi việc làm, anh Việt Anh cho hay, ngay khi tới đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp đã được nhân viên của Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội tư vấn về các khóa học nâng cao tay nghề miễn phí. Tuy nhiên, đến nay anh vẫn chưa có ý định tham gia các khóa học nghề này.

“Tôi đã lớn tuổi rồi, giờ đi học nghề để chuyển đổi công việc thấy khó thích nghi. Trước mắt tôi vừa nghỉ ở nhà một thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp, vừa tìm việc làm mới. Theo quy định, tôi được hưởng 6 tháng trợ cấp thất nghiệp, nếu tìm việc quá khó khăn thì sẽ tính tiếp”, anh Việt Anh chia sẻ.

day nghe.jpg -0 — Các ngành nghề đào tạo chưa đa dạng cũng là một trong những nguyên nhân khiến lao động thất nghiệp chưa “mặn mà” học nghề.

Thống kê từ Cục Việc làm, Bộ Nội vụ trong nhiều năm qua đã chỉ ra một thực tế đáng buồn, tỷ lệ lao động thất nghiệp đi học nghề còn rất thấp. Thay vì lựa chọn học nghề để nâng cao năng lực, phần lớn người lao động chỉ quan tâm đến các chính sách hỗ trợ ngắn hạn như trợ cấp thất nghiệp. Con số cụ thể trong quý I/2025 là một minh chứng rõ nét. Trong gần 124.000 người có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp, chỉ có hơn 3.600 người trong số đó chọn học nghề, chiếm vỏn vẹn khoảng 2,9%. Đây là thực tế tạo ra những thách thức cho cơ quan quản lý trong việc hoạch định chính sách.

Bên cạnh thực trạng chỉ rất ít người muốn học nghề, còn có tình trạng không ít người dù đăng ký không đến học hoặc bỏ học giữa chừng. Tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, số liệu cho thấy tình trạng này cũng đáng quan ngại.

Bà Vũ Thị Thanh Liễu, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội cho biết, số người đăng ký học nghề tại trung tâm năm 2023 chỉ có 778 người, năm 2024 có tăng lên 1.162 người và 7 tháng đầu năm 2025 là 647. Tuy vậy, nhiều người lao động dù đã có quyết định hỗ trợ học nghề nhưng lại không đến nhận quyết định hoặc không tham gia lớp học. Ví dụ, trong số 1.162 người có quyết định học nghề năm 2024, có đến 10% (tức 110 người) không đến nhận, và chỉ hơn 700 người thực sự tham gia khóa học.

Trong số những người tham gia, chỉ có khoảng 60% hoàn thành khóa học, trong khi 40% còn lại bỏ dở. Các lý do được trung tâm ghi nhận khá đa dạng: Người lao động có thể tìm được việc làm mới, bận việc gia đình, hoặc phải về quê. Điều này không chỉ gây khó khăn cho công tác tổ chức lớp học mà còn ảnh hưởng đến kinh phí đào tạo. Bên cạnh đó, tình trạng người lao động đi học không đều, thiếu tính kỷ luật cũng là một trở ngại lớn đối với các cơ sở đào tạo.

Cần một hệ sinh thái đào tạo nghề hấp dẫn và hiệu quả

Nguyên nhân nào khiến người lao động không “mặn mà” học nghề dù thất nghiệp? Theo các chuyên gia, nguyên nhân sâu xa của tình trạng này đến từ nhiều phía. Thứ nhất, chính sách hỗ trợ còn nhiều bất cập. Mức hỗ trợ đào tạo nghề hiện nay còn thấp, chỉ tối đa 1,5 triệu đồng/người/tháng, và tối đa 9 triệu đồng nếu học 6 tháng, chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo. Mức hỗ trợ thấp và thời gian hỗ trợ ngắn khiến người lao động không thể theo học những ngành nghề có trình độ trung cấp trở lên hay những nghề chất lượng cao, có tính thu hút lớn.

Bên cạnh đó, yếu tố về "đầu ra" của việc học nghề chưa được đảm bảo. Chính sách học nghề thời gian qua đã hỗ trợ người lao động có nhu cầu, và nhiều người đã chuyển đổi nghề nghiệp thành công. Tuy nhiên, chính sách này hiện nay mới dừng ở mức hỗ trợ học nghề chứ chưa thể đảm bảo chắc chắn đầu ra.

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động xã hội cho rằng, "đầu ra" cho một số ngành nghề còn hạn chế, khiến khó thu hút người lao động. Điều này khiến người lao động ngần ngại bỏ thời gian và công sức để học một nghề mà tương lai việc làm không rõ ràng.

Không những vậy, nhu cầu và hoàn cảnh cá nhân của người lao động thất nghiệp cũng là một thách thức. PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương chỉ ra rằng đa số lao động thất nghiệp là lao động chính của gia đình, khi mất việc làm, nguồn thu nhập bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này khiến họ ưu tiên quyền lợi được hỗ trợ đào tạo nghề, nhưng nhu cầu học nghề của họ lại khá đa dạng, lại không tập trung cùng thời điểm, cùng địa điểm, gây khó khăn cho việc tổ chức lớp học. Áp lực về tài chính và gia đình khiến họ khó có thể toàn tâm toàn ý theo đuổi một khóa học nghề dài hạn.

“Để khắc phục thực trạng này và tạo sức hút mạnh mẽ hơn cho việc học nghề, cần có sự phối hợp đồng bộ và toàn diện từ các cơ quan quản lý nhà nước, cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và bản thân người lao động. Đầu tiên là tăng cường hỗ trợ và kéo dài thời gian đào tạo bởi mức hỗ trợ theo quy định hiện nay còn thấp. Cần có chính sách mở rộng các khoản hỗ trợ ngoài học phí để giảm áp lực cho học viên. Tiếp đó cần đổi mới và nâng cao chất lượng chương trình đào tạo, gắn với thị trường. Các cơ sở đào tạo cần thiết kế các chương trình phù hợp với nhu cầu của người lao động, đáp ứng được kỹ năng mềm và đặc biệt là công nghệ thông tin – kỹ năng đang rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Gắn lý thuyết với thực hành, đào tạo sát nhu cầu thị trường. Đảm bảo "đầu ra" việc làm, thay vì chỉ dừng ở hỗ trợ học nghề, cần có cơ chế liên kết chặt chẽ giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp để đảm bảo việc làm sau khi học viên hoàn thành khóa học… Tóm lại là tạo ra một hệ sinh thái đào tạo nghề hấp dẫn và hiệu quả. Khi người lao động thực sự nhìn thấy được những lợi ích thiết thực từ việc học nghề, họ mới có động lực để tham gia”, PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương phân tích.

Nguồn: https://cand.com.vn/doi-song/lao-dong-that-nghiep-ngai-hoc-nghe-i781345/