Miễn học phí học 2 buổi/ngày: Kỳ vọng nâng chất lượng giáo dục

NHIỀU NƠI TỔ CHỨC BUỔI 2 MIỄN PHÍ

Kể từ khi thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học là bắt buộc nên hầu hết các địa phương đều tiệm cận ở mức 100% học sinh (HS) tiểu học học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên, ở cấp THCS thì việc này phụ thuộc rất lớn vào điều kiện thực tế và sự chủ động của mỗi địa phương.

Theo chỉ đạo, các trường tiểu học, THCS dạy học 2 buổi mỗi ngày không thu phí từ năm học 2025 - 2026

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Ghi nhận thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều tỉnh phía bắc đã tích cực triển khai việc tổ chức dạy 2 buổi/ngày, 5 ngày/tuần ở cấp THCS với quy mô khác nhau, như Lào Cai, Yên Bái, Ninh Bình, Hải Dương, Bắc Ninh, Bắc Giang, Phú Thọ…

Hầu hết các tỉnh này đều không thu thêm học phí (HP) của HS khi chuyển sang mô hình dạy học 2 buổi/ngày. Nhiều địa phương cho biết, khi học 2 buổi/ngày thì giáo viên (GV) ở cấp THCS, THPT cũng được nghỉ thứ bảy nên việc sắp xếp thời khóa biểu, tính toán để đảm bảo GV vẫn dạy đủ định mức làm việc theo quy định của Bộ GD-ĐT. Một số ít GV phải dạy quá số tiết quy định thì chi trả theo chế độ hiện hành và lấy từ nguồn chi thường xuyên.

Lào Cai là địa phương sớm nhất áp dụng mô hình này, bắt đầu từ năm học 2019 - 2020. Theo Sở GD-ĐT Lào Cai, chương trình này đã góp phần gia tăng tỷ lệ HS chuyên cần, kể cả ở những khu vực vùng cao. Tỷ lệ bỏ học giảm đáng kể, từ 1,2% vào năm học 2019 xuống còn 0,8% trong năm 2024. Cùng với đó, số lượng HS tốt nghiệp THCS cũng tăng lên, từ 12.500 em vào năm 2021 lên 14.429 em vào năm 2024.

Dù tổ chức dạy học 2 buổi/ngày với tất cả các trường THCS nhưng Lào Cai không áp dụng mức thu HP buổi 2 mà chỉ áp dụng một chính sách HP theo khung từ 10.000 - 125.000 đồng/tháng/HS tùy theo vùng. Theo tính toán, khi thực hiện chủ trương miễn HP, mỗi năm tỉnh sẽ chi trả trên dưới 50 tỉ đồng.

Theo ông Nguyễn Thế Dũng, Phó giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Lào Cai, việc học 2 buổi/ngày ở trường và nghỉ học 2 ngày cuối tuần giúp HS có thêm thời gian tham gia các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa, rèn luyện kỹ năng sống, trong khi GV có thể nghỉ ngơi, tập trung nâng cao nghiệp vụ. Các buổi học chính khóa được tổ chức vào buổi chiều trong tuần, đảm bảo thời lượng chương trình học không bị cắt xén, chất lượng giảng dạy vẫn duy trì ổn định, vừa giảm thiểu việc dạy thêm học thêm.

Bà Hoàng Thị Mai Hoa, Phó hiệu trưởng Trường TH-THCS số 1 Bảo Yên (Lào Cai), cho biết HS học 2 buổi không phải đóng HP còn được nhà nước hỗ trợ toàn bộ tiền ăn trưa và 15 kg gạo mỗi tháng nên các em đi học rất chuyên cần. Dù vậy, trước yêu cầu phát triển toàn diện thì các nhà trường mong có hướng dẫn về tổ chức dạy học 2 buổi từ Bộ GD-ĐT để triển khai thực hiện.

Tại Ninh Bình, từ đầu tháng 2 vừa qua, 51/143 trường THCS và 18/27 trường THPT trong toàn tỉnh thực hiện thí điểm dạy học 2 buổi/ngày, HS nghỉ học trọn vẹn 2 ngày cuối tuần.

Lãnh đạo Sở GD-ĐT Bắc Giang thông tin, qua tổng hợp kết quả khảo sát, lấy ý kiến từ các trường cho thấy, có 83,2% các đơn vị trên toàn tỉnh đăng ký triển khai thí điểm dạy 2 buổi/ngày vì đủ các điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ GV…

Còn theo Phòng GD-ĐT TP.Bắc Ninh, nơi có 4 trường THCS đang thực hiện thí điểm dạy học 2 buổi/ngày từ đầu học kỳ 2 của năm học này.

KHÔNG THU HP SẼ ĐỒNG THUẬN TRONG CÁCH LÀM

Tại Hà Nội, HS tiểu học được học 2 buổi/ngày đạt gần 100%, nhưng ở cấp THCS tỷ lệ này thấp và có sự chênh lệch giữa các quận, huyện. Có 3 khó khăn căn bản nhất đối với cấp THCS khi triển khai dạy 2 buổi/ngày. Thứ nhất là thiếu phòng học, thứ hai là thiếu GV một số môn để đủ tỷ lệ dạy 2 buổi/ngày như quy định. Thứ ba là chưa có hướng dẫn cụ thể về chương trình dạy buổi 2 trong bối cảnh triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Nhiều trường tiểu học, THCS tại TP.HCM thực hiện học 2 buổi/ngày

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Q.Ba Đình mới chỉ có 55% số HS của 13 trường THCS được học 2 buổi/ngày. Tỷ lệ này ở Q.Hai Bà Trưng khoảng 50% số HS. Q.Cầu Giấy chỉ tổ chức dạy 2 buổi/ngày được cho HS khối 6, 7 của 7 trường THCS trong tổng số 11 trường…

Bà Phạm Thị Lệ Hằng, Trưởng phòng Giáo dục Q.Hà Đông (Hà Nội), cho biết trên địa bàn quận có 16/22 trường THCS đủ điều kiện học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên, sau khi có quy định về dạy thêm học thêm thì các nhà trường cũng đang lúng túng trong việc tổ chức dạy buổi thứ 2 thế nào cho phù hợp.

Hiện nay, những trường THCS ở nội thành Hà Nội tổ chức dạy học 2 buổi/ngày được thu 2 khoản HP. Thứ nhất là HP thu theo quy định nhà nước là 155.000 đồng/tháng/HS. Thứ hai là tiền học 2 buổi/ngày thực hiện theo nghị quyết của HĐND TP.Hà Nội đối với dịch vụ hỗ trợ hoạt động GD-ĐT tại cơ sở giáo dục công lập là 235.000 đồng/HS/tháng. Do vậy, nhiều ý kiến cho rằng khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày không thu phí, có nghĩa sẽ không còn 2 khoản thu này.

Nhiều ý kiến của các nhà quản lý giáo dục cũng cho rằng, việc Tổng Bí thư chỉ đạo rõ ràng về việc miễn HP tổ chức dạy học 2 buổi/ngày cả ở cấp tiểu học và THCS sẽ giải tỏa được băn khoăn này, khi không thu của phụ huynh thì ngân sách nhà nước sẽ cấp đúng, cấp đủ để đảm bảo chất lượng giáo dục, đặc biệt là với cả những nơi dạy học 2 buổi/ngày.

CƠ HỘI ĐỂ HS PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Cùng với yêu cầu miễn HP, kể cả với những nơi tổ chức dạy 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học, THCS, Tổng Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo Bộ GD-ĐT, các bộ, ngành, địa phương chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về cơ sở vật chất, GV, nội dung chương trình dạy học, hoạt động giáo dục để các trường tiểu học, THCS dạy học 2 buổi/ngày, bảo đảm nâng cao chất lượng giáo dục.

Dù vậy, khi chỉ đạo về việc miễn HP và khuyến khích tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh yêu cầu phải chú trọng phát triển toàn diện cho HS, trong đó có các môn nghệ thuật, âm nhạc, thể thao…

PGS Chu Cẩm Thơ, Viện Khoa học giáo dục VN, bày tỏ tâm đắc với chỉ đạo này và cho rằng dù chúng ta đã thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nhưng vẫn chưa thực sự chú trọng đến sự phát triển toàn diện của HS. "Mỹ thuật và âm nhạc không phải dành cho HS có năng khiếu mà trang bị "sức khỏe tinh thần" cho các em. Chơi nhạc cụ, thể dục, vẽ… các em sẽ bớt thời gian lên mạng xã hội, chơi game…", bà Thơ nói.

Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông, cho rằng nhiều nước, trong đó có các quốc gia với nền giáo dục phát triển, không phân biệt học 1 buổi hay 2 buổi. Đây là sự khác biệt lớn nên VN cần phân tích để xem xét vận dụng việc học 2 buổi/ngày vào giáo dục nước nhà.

Yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày không thu phí từ tiểu học, THCS kỳ vọng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

ảnh: Đào Ngọc Thạch

Theo ông Ân, trong buổi học thứ 2, việc dạy và học không thể thực hiện theo cảm tính mà cần có nguyên tắc. Trong đó, có những nguyên tắc cốt lõi như: không dạy lại bài học buổi chính khóa; tuyệt đối không dạy thêm, dạy sâu hoặc nâng cao kiến thức đã được học trong buổi học chính khóa. HS học tự nguyện nên không tổ chức dạy học theo lớp học chính khóa mà cần dạy theo nhu cầu và do HS đăng ký tự chọn. Có cơ sở vật chất đủ và phù hợp để HS thực hành, ngoại khóa, tổ chức câu lạc bộ và hỗ trợ cho rèn luyện phát triển toàn diện sức khỏe về thể chất, tinh thần và trí tuệ HS.

Ông Ân cũng cho rằng, việc chỉ đạo miễn HP cả với những trường dạy học 2 buổi/ngày cũng đã thực hiện được một trong những nguyên tắc cốt lõi khi thực hiện dạy học theo mô hình này.

Việc thực hiện dạy 2 buổi/ngày ở các địa phương

Sở GD-ĐT TP.HCM thống kê tỷ lệ học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học là 92,98%, ở trung học (gồm THCS và THPT) là 93%.

Ông Hồ Thanh Hải, Trưởng phòng GD-ĐT TP.Đồng Hới (Quảng Bình), cho biết cả tỉnh Quảng Bình, các trường tiểu học đã tổ chức dạy học 2 buổi/ngày từ rất lâu nhưng đối với khối THCS thì toàn TP.Đồng Hới, không có trường THCS nào tổ chức dạy 2 buổi/ngày.

Bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Trị, cho biết trước chủ trương tổ chức dạy học 2 buổi/ngày với cấp THCS, tỉnh Quảng Trị có nhiều yếu tố thuận lợi để triển khai.

Tại Đà Nẵng, HS tiểu học được học 2 buổi/ngày đạt 100%, THCS đa số học 1 buổi/ngày.

Ghi nhận của PV Thanh Niên trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, nhiều địa phương đã bố trí cho HS cấp tiểu học và THCS được học 2 buổi/ngày.

Bích Thanh-Nguyễn Phúc-Bá Cường-Mạnh Cường- Huy Đạt

GS Phạm Tất Dong, cố vấn của Hội Khuyến học VN, cho rằng việc miễn HP cho HS từ mầm non tới THPT không chỉ mang lại niềm vui cho hàng triệu gia đình mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực giáo dục, thể hiện sự nỗ lực lớn của Bộ Chính trị với vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục nước nhà. "Tôi mong rằng tiếp nối sự thấu hiểu đã đưa ra quyết định miễn HP, các nhà lãnh đạo có thể nghiên cứu kỹ hơn nữa để sớm có những chính sách mới tạo ra sự bình đẳng, công bằng giữa tất cả trẻ em ở trong lứa tuổi phổ cập", GS Dong nói. (còn tiếp)

Nỗi lo "phụ phí"

Thông tin năm học 2025 - 2026, HS từ cấp học mầm non đến hết THPT được miễn HP hoàn toàn đã làm nức lòng người dân cả nước.

Tuy vậy, thực tế lâu nay cho thấy các khoản thu của hệ thống trường công lập, đặc biệt ở khu vực thành thị, ngoài HP còn rất nhiều khoản thu khác, từ tiền nước uống, tiền vệ sinh, tiền thiết bị dụng cụ học tập, tiền ăn bán trú, tiền học STEM, liên kết dạy tiếng Anh, tin học, kỹ năng sống…

Do vậy, nhiều phụ huynh bày tỏ hy vọng và mong muốn việc miễn HP học 2 buổi/ngày cùng với hướng dẫn của Bộ GD-ĐT về nội dung dạy học trong nhà trường khi học 2 buổi sẽ không còn "kẽ hở" cho các trường đưa thêm các môn học, hoạt động giáo dục liên kết với các đơn vị ngoài nhà trường để tăng các khoản thu.

Nguồn: https://thanhnien.vn/mien-hoc-phi-hoc-2-buoi-ngay-ky-vong-nang-chat-luong-giao-duc-185250509000653741.htm