Mỗi dòng thông tin là một viên thuốc cứu người

Tại Trường Đại học Y Dược TP.HCM, Báo Tiền Phong phối hợp Cục Quản lý dược - Bộ Y tế vừa tổ chức Hội thảo với chủ đề “Thuốc giả – hệ lụy thật, giải pháp nào ngăn chặn?”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc giả đang là mối đe dọa hàng đầu đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Trước diễn biến phức tạp của vấn nạn thuốc giả tại Việt Nam, Báo Tiền Phong đã tiên phong làm "cầu nối" giữa truyền thông báo chí với y tế (nhà sản xuất và nhà phân phối) và với giáo dục (các PGS.TS của Trường Đại học Y Dược TP.HCM); đồng thời, mời được các vị đại diện lãnh đạo Bộ Y Tế, Cục Quản lý dược và đại diện Đoàn Luật sư TP.HCM, Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM tham gia tham luận.

Chủ trì hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế - Đỗ Xuân Tuyên nêu lên thực trạng công tác quản lý dược hiện nay. Tại sao lại có thuốc giả và thực phẩm chức năng giả trên thị trường? Điều này liên quan đến 2 vấn đề: Thứ nhất là thể chế và thứ hai là tổ chức thực thi đã thực sự nghiêm túc, đúng vai trò, đúng trách nhiệm chưa? Hiện nay, Bộ Y tế cho phép doanh nghiệp sản xuất thực phẩm chức năng được tự công bố hồ sơ. Tuy nhiên, trong 7 ngày cơ quan quản lý nhà nước sẽ rà soát, nếu không đạt yêu cầu sẽ thu hồi.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý dược - Tạ Mạnh Hùng khẳng định: “Quản lý thuốc không thể chỉ dựa vào văn bản. Để chống thuốc giả, phải đồng bộ cả hệ thống, từ pháp luật, tổ chức thực thi, công nghệ, đến ý thức doanh nghiệp và người dân. Đây là cuộc chiến lâu dài, không thể chủ quan”.

Ở góc độ lâm sàng, TS. Dược sĩ Nguyễn Quốc Bình – Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM, trình bày nội dung: “Tác hại của thuốc giả và biện pháp phòng, chống”. Ông nêu rõ vai trò của cảnh giác dược là phát hiện, đánh giá, phòng tránh các bất lợi liên quan đến quá trình sử dụng thuốc. Ông nhấn mạnh 3 nguy hại lớn nhất khi dùng thuốc giả, thuốc kém chất lượng: Một là, bỏ phí mất "thời gian vàng" để điều trị bệnh; hai là, nguy cơ đưa thêm chất lạ, chất độc hại vào cơ thể và ba là, làm tăng tương tác thuốc, bắt 2 cơ quan thải độc của cơ thể là gan và thận phải làm việc quá mức đưa đến tăng chi phí điều trị. Để đảm bảo tính an toàn cho bệnh nhân, trong thực hành lâm sàng cần cung cấp thêm thông tin về an toàn thuốc, quản lý sử dụng thuốc giúp giảm thiểu tác hại, tiết kiệm chi phí điều trị. Các bệnh viện đã làm tốt việc báo cáo phản ứng có hại của thuốc ADR (Adverse Drug Reaction). Mong rằng hệ thống nhà thuốc cần tăng cường theo dõi, làm báo cáo ADR gửi về Trung tâm DI& ADR quốc gia.

ThS. Nguyễn Thị Trúc Vân – Phó Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM, trình bày tham luận “Kiểm nghiệm phòng, chống thuốc giả tại Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM”. Có 2 cấp kiểm soát chất lượng thuốc là Viện Kiểm nghiệm Trung ương và Trung tâm Kiểm nghiệm địa phương. Hệ thống quản lý, kiểm tra chất lượng thuốc đang làm rất chặt chẽ. Khó ngăn chặn nhất là thực phẩm chức năng vì thuốc dược liệu mà không chứng minh nguồn gốc, xuất xứ thì phải kiểm nghiệm lâm sàng, còn các thực phẩm bảo vệ sức khỏe cơ sở sản xuất được tự công bố. Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM mong rằng cần một hệ thống ứng dụng công nghệ, có khả năng kết nối dữ liệu giữa các cơ quan quản lý và đơn vị liên quan để kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc.

Theo Thông tư số 18/2019/TT-BYT, ngày 17/7/2019 của Bộ Y tế, thực phẩm bảo vệ sức khỏe phải được sản xuất trong nhà máy đạt chuẩn GMP (Good Manufacturing Practices), phòng kiểm nghiệm của nhà máy phải thực hiện nghiêm túc việc định tính, định lượng bán thành phẩm cho đến thành phẩm. Khâu ra lẻ, đóng gói bao bì phải vệ sinh sạch sẽ, thông tin ghi trên nhãn thành phẩm phải khớp với hồ sơ công bố để tạo ra những sản phẩm đúng chuẩn. Ở chương 7 của GMP-WHO có nội dung về sản xuất và kiểm nghiệm theo hợp đồng. Trong Phụ lục 7 là sản xuất thuốc thảo dược áp dụng cho thực phẩm chức năng và Phụ lục 9 sản xuất chế phẩm lỏng, kem, mỡ áp dụng cho mỹ phẩm. Đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe ngoại nhập phải có GMP và được phép lưu hành ở nước sản xuất, bản công bố sản phẩm, giấy chứng nhận lưu hành tự do (Certificate of Free Sale), số đăng ký của Cục An toàn thực phẩm Việt Nam mới được lưu hành tại Việt Nam.

Tại hội thảo, luật sư Phan Thành Tâm - Đoàn Luật sư TP.HCM, nói về “Hành lang pháp lý nào cho công tác quản lý dược hiện nay”. Dưới góc nhìn của luật sư, ông Tâm nhận định Điều 194, Bộ luật Hình sự hiện hành chưa đủ tính răn đe. Hành vi buôn bán thuốc giả chỉ bị xử án treo, chưa tương xứng với hậu quả và nguy cơ xã hội. Bên cạnh đó, sự phối hợp cơ quan liên ngành giữa Bộ Y tế, Công an, Hải quan, Quản lý thị trường,… còn rời rạc và việc chia sẻ thông tin, cảnh báo sớm và xử lý vụ việc chưa kịp thời và thiếu tính thống nhất. Luật sư Tâm đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật, xóa bỏ chồng chéo, xác định rõ trách nhiệm, phân công cụ thể (rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm) tăng cường quản lý nhà nước và hoàn thiện pháp luật.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM - Nguyễn Quang Huy với tham luận “Những chiêu trò kinh doanh thực phẩm chức năng giả nhằm qua mặt cơ quan chức năng”. Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM đã tăng cường quản lý, giám sát địa bàn, phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả đối với nhóm hàng dược mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền, trong đó thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng được xác định là mặt hàng trọng tâm trong các kế hoạch kiểm tra, kiểm soát thường xuyên.

Tập đoàn FPT tham luận với nội dung “Ứng dụng công nghệ số và dữ liệu lớn trong kiểm soát chuỗi cung ứng dược phẩm”. Ông Phan Thanh Sơn - Phó Chủ tịch, Giám đốc phát triển kinh doanh khối doanh nghiệp Tập đoàn FPT, đã đề cập đến hoạt động chuyển đổi số ngành Dược trong kỷ nguyên mới, phải gắn mã định danh, mã QR cho từng loại thuốc.

Ông Ngô Quốc Bảo - Giám đốc Cấp cao Truyền thông và Trải nghiệm khách hàng, Hệ thống nhà thuốc và Trung tâm tiêm chủng FPT Long Châu, khẳng định: “Hàng hóa đi vào Long Châu phải có đầy đủ pháp lý, được các cơ quan chức năng cấp phép và đạt chuẩn. Long Châu có hai nền tảng để người dân tiếp cận là trực tiếp và thông qua website”.

Nhà sản xuất và phân phối Boston Pharma – Dược sĩ Trương Quốc Dũng - Phó Tổng Giám đốc kinh doanh, nói về “Chiến lược kiểm soát chất lượng và phòng, chống thuốc giả”. Boston Pharma sở hữu hệ thống sản xuất đạt các tiêu chuẩn quốc tế như EU-GMP và WHO-GMP. Toàn bộ nguyên liệu đầu vào cho đến bán thành phẩm, thành phẩm đều được kiểm định nghiêm ngặt, lưu mẫu và công ty chủ động theo dõi độ ổn định của thuốc thông qua hệ thống tủ lão hóa cấp tốc và dài hạn, đảm bảo chất lượng sản phẩm được kiểm soát trong suốt thời gian lưu hành trên thị trường. Boston Pharma còn ứng dụng đồng bộ công nghệ số vào hệ thống phân phối và dịch vụ chăm sóc khách hàng. Khách hàng có thể chủ động kiểm tra thông tin sản phẩm thông qua mã UID giúp truy xuất nguồn gốc, tăng cường tính minh bạch và chống giả mạo hiệu quả. Dữ liệu hậu kiểm từ các trung tâm kiểm nghiệm cũng phản ánh hiệu quả của hệ thống kiểm soát chất lượng của Boston Pharma.

Các chuyên gia đầu ngành trên mọi lĩnh vực của dây chuyền cung ứng dược từ GMP, GLP, GDP, GSP đến GPP đã trao đổi thẳng thắn với nhau, đã cùng nhau nêu lên thực trạng về vấn nạn thuốc giả, đưa ra giải pháp ngăn chặn hàng gian (không xin phép) và hàng giả (không có hoạt chất phòng, chữa bệnh) để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; đồng thời, bảo vệ những nhà sản xuất và kinh doanh chân chính. Hội thảo thống nhất đề xuất giải pháp để ngăn chặn vấn nạn thuốc giả là nâng cao mức xử phạt hành chính, xử phạt hình sự đối với hành vi nhập, sản xuất, vận chuyển, buôn bán hàng giả, tăng cường thanh, kiểm tra, đặc biệt là chính quyền cơ sở sẽ kiểm tra đột xuất các doanh nghiệp có sản phẩm nghi ngờ giả; đồng thời, nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin, năng lực hệ thống kiểm nghiệm để phát hiện thuốc giả.

Buổi hội thảo “Thuốc giả – hệ lụy thật, giải pháp nào ngăn chặn?” thể hiện sự đoàn kết phối hợp giữa các ban, ngành cùng chung mục tiêu chăm sóc sức khỏe nhân dân, khẳng định báo chí đóng vai trò tiên phong bảo vệ người tiêu dùng qua việc lan tỏa thông tin giúp người dân phân biệt hàng giả, kém chất lượng để tránh rủi ro tiềm ẩn về sức khỏe, đồng hành cùng mọi ngành trên hành trình chăm sóc và bảo vệ sức khỏe bền vững vì một Việt Nam dân cường quốc thịnh./.

DSCKII. Lý Thị Nhất Định

Nguồn: https://baolongan.vn/mo-i-do-ng-thong-tin-la-mo-t-vien-thuo-c-cu-u-nguo-i-a196030.html