Nặng tình với nghề đan đát

Từ thợ làng

Về ấp Đòn Dong không khó để tìm được gia đình ông Ba Lùn. Trong ánh nắng chiều dịu nhẹ, chúng tôi đến nhà ông Ba Lùn bỗng nghe tiếng lách cách vang lên đều đặn bên hiên nhà. Ông Ba Lùn đang tất bật chuẩn bị công đoạn nứt vành cho chiếc rổ mới đan còn dang dở. Đôi bàn tay gầy gò, da nhăn nheo vì tuổi tác, những vết sẹo dài nơi đầu ngón tay như minh chứng của một thời gắn bó với nghề của ông. Thấy có khách ghé thăm, ông Ba Lùn ngơi tay, mời vào nhà bằng một nụ cười hiền hậu. Trong không gian mộc mạc, câu chuyện bên ấm trà quê cứ thế chảy dài theo lời kể của ông.

Ông Ba Lùn chuẩn bị hoàn thành sản phẩm đan đát. Ảnh: THỦY TIÊN

Ông Ba Lùn bắt đầu kể về thời trai trẻ, cái thời ông còn theo cha học nghề đan đát, từ công đoạn cắt những nan tre cho đến khi có thể một mình hoàn thành một chiếc rổ, chiếc nia. Ông Ba Lùn cho biết: “Nghề đan đát ở Đòn Dong có từ bao giờ không ai nhớ rõ, chỉ biết nghề này gắn liền với việc ruộng đồng nên cần nhiều nông cụ để sinh hoạt, sản xuất. Nghề này dễ học nên ngay từ khi lên 10 tuổi, tôi đã biết đan rổ, nia và rồi tình yêu đối với nghề đan đát dần lớn lên theo thời gian”.

Nghề đan đát đã gắn bó với ông Ba Lùn 60 năm ròng. Trải qua biết bao thăng trầm, khi người dân dần chuộng đồ nhựa, đồ công nghiệp thay thế cho những sản phẩm thủ công và đặc biệt là nguồn nguyên liệu ngày càng khan hiếm. “Có lúc tưởng phải bỏ nghề, nhưng rồi nhớ tay, nhớ tiếng lách cách thân quen tôi lại ngồi xuống đan tiếp”, ông Ba Lùn tâm sự.

Để có được những sản phẩm chất lượng, ông Ba Lùn luôn dành thời gian lựa chọn những cây tre suôn chắc, sau đó dồn tâm huyết để trau chuốt. “Nguyên liệu đơn giản, dụng cụ cũng chỉ là đồ dùng thông thường như dao chẻ, dao vót nan, dao chặt nhưng để làm ra sản phẩm thì lại không hề đơn giản. Tre, trúc được cưa thành đoạn theo mục đích sử dụng đan, tùy theo độ lớn nhỏ và yêu cầu của khách hàng. Để có sản phẩm đẹp, người thợ phải thật khéo tay, tỉ mỉ trong từng khâu. Khâu khó nhất là chẻ, vót vành, kế đến là lận vì nếu làm không đều tay sản phẩm sẽ bị méo, không đẹp. Đặc biệt, lận là công đoạn cần kết hợp cả sự khéo léo và sức mạnh; lận vào trong vừa khớp tầm của vành nên ít người làm được”, ông Ba Lùn chia sẻ.

Đến làm “thầy” bất đắc dĩ

Là lão nông gắn bó cả đời với tre và những vật dụng đan đát, chưa một lần đứng lớp, nhưng nay ông Ba Lùn, người thợ già lại trở thành người “thầy” bất đắc dĩ của lớp học nghề do địa phương mở ra. Thông thường, hình ảnh người thầy luôn gắn liền với viên phấn trắng, bảng đen, nhưng với ông Ba Lùn, hành trang dạy nghề chỉ có vài khúc tre, dao vót cùng bó nan đã được vót sẵn. Học trò của ông đủ lứa tuổi, thanh niên hay những người trung niên, người cao tuổi mong muốn học nghề để cải thiện cuộc sống. Ông không giảng bài bằng giáo án mà dạy bằng chính đôi tay chai sần và sự từng trải. Mỗi thao tác đan, mỗi cách chọn tre, vót nan, ông đều làm mẫu cẩn thận rồi từ tốn chỉ dạy. Gọi là thầy, ông cười hiền: “Tôi biết gì thì chỉ lại thôi, chớ không phải thầy đâu”.

Ông Ba Lùn không chỉ truyền nghề mà còn truyền cả niềm tự hào và tình yêu với nét văn hóa dân gian đang dần mai một. Nhờ những lớp học của ông, nhiều người sau khi học đã tự làm ra sản phẩm thủ công mang đi bán khắp nơi. “Qua lớp học tôi đã biết đan những bước cơ bản, dần dà vừa đan vừa học hỏi, rút kinh nghiệm để cho ra những sản phẩm tốt nhất. Nhờ nghề này mà gia đình tôi có thêm thu nhập lúc nhàn rỗi, cuộc sống đỡ phần nào khó khăn”, chị Nguyễn Thị Thúy Oanh, ngụ xã Vĩnh Thuận nói.

Dù nghề đan đát nay không còn thịnh vượng như xưa, nhưng ông Ba Lùn vẫn giữ nghề như một phần ký ức, một câu chuyện của làng nghề xưa cũ. Ngày ngày, ông Ba Lùn đều ngồi bên hiên nhà, bên đống nan tre, đôi bàn tay chai sần thoăn thoắt đan thành những sản phẩm độc đáo phục vụ nhu cầu thị trường. Dù đã hơn 70 tuổi, ánh mắt ông vẫn ánh lên niềm tự hào khi truyền nghề cho thế hệ trẻ và không bị mai một theo thời gian.

THỦY TIÊN

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/nang-tinh-voi-nghe-dan-dat-a462756.html