Người trẻ mới đi làm nên chọn tiết kiệm hay đầu tư?

(Dân trí) - Nhiều bạn trẻ mới ra trường thu nhập 8–12 triệu đồng/tháng băn khoăn nên gửi tiết kiệm an toàn với lãi suất 3-6%/năm hay dấn bước vào đầu tư chứng khoán đang “siêu sóng” để sinh lời.

Theo khảo sát của phóng viên báo Dân trí, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 6-12 tháng hiện được các ngân hàng niêm yết dao động quanh mức 3-6%/năm. Sau đợt giảm lãi suất dồn dập của các ngân hàng từ cuối tháng 2, một vài tháng trở lại đây, số đơn vị giảm lãi suất đã thưa dần. Thậm chí, một số ngân hàng đã bắt đầu tăng lãi suất tiền gửi. 

Trong khi đó, thị trường chứng khoán đang bước vào giai đoạn “siêu sóng” khi VN-Index liên tục phá đỉnh, có lúc áp sát mốc 1.700 điểm - vượt xa kỷ lục 1.528,47 điểm thiết lập ngày 6/1/2022.

Phiên giao dịch cuối tháng 8, có thời điểm VN-Index tăng 23,64 điểm (1,42%) lên 1.688 điểm. Tính từ đầu tháng 8, chỉ số này đã cộng thêm 185,5 điểm, tương đương 12,35%, còn so với đầu năm, mức tăng vượt 31%.

Đầu tư không chỉ để tăng thu nhập, mà còn là bước đệm giúp người trẻ tiến gần hơn tới mục tiêu tài chính lớn (Ảnh: Freepik).

Theo báo cáo từ Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS), trong nửa đầu năm 2024, có đến 56% tài khoản mở mới thuộc về nhà đầu tư dưới 30 tuổi. Tỷ lệ này phản ánh rõ xu hướng chuyển dịch của thế hệ trẻ từ thói quen tích lũy truyền thống sang việc chủ động tìm kiếm cơ hội sinh lời và quản lý tài chính cá nhân một cách linh hoạt, hiện đại hơn.

Kiểm soát rủi ro, đầu tư có kỷ luật

Minh Tú (sinh năm 2003, TPHCM) cho biết cô luôn ưu tiên trả nợ trước, sau đó mới phân bổ cho chi phí sinh hoạt và đầu tư. Sau những tổn thất ban đầu khi bước vào thị trường chứng khoán, Tú đã rút kinh nghiệm, học cách cắt lỗ và xây dựng nguyên tắc đầu tư kỷ luật nhằm bảo vệ vốn và giữ tâm lý ổn định trước biến động thị trường.

Hiện Tú phân bổ tài chính theo tỷ lệ 60% cho đầu tư, 40% tiết kiệm an toàn dưới dạng tiền mặt và vàng, chỉ sử dụng trong trường hợp cần thiết. Theo chị, nhiều người trẻ dễ rơi vào trạng thái FOMO (Fear of Missing Out - Sợ bỏ lỡ) do thiếu kiến thức và không nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư.

Tương tự, Tuấn Khởi (sinh năm 2000 tại TPHCM) là một người trẻ đang tích cực xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân với mục tiêu sở hữu ngôi nhà riêng trong tương lai gần. Hiện tại, anh dành 10-20% thu nhập hàng tháng để đầu tư, với số vốn khởi điểm khoảng 50 triệu đồng.

Với Khởi, đầu tư không chỉ là cách để gia tăng thu nhập mà còn là chiến lược quan trọng giúp anh tiến nhanh hơn tới mục tiêu tài chính lớn.

"Dù chỉ mới bắt đầu tham gia thị trường, tôi đã từng đối mặt với không ít khó khăn, trong đó có khoản lỗ khoảng 25 triệu đồng. Tuy nhiên, điều đó không khiến tôi nản lòng, mà ngược lại, giúp tôi rút ra nhiều bài học quý giá, củng cố thêm kiến thức và kinh nghiệm đầu tư", Khởi chia sẻ.

Người trẻ nên phân bổ danh mục đầu tư ra sao?

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, TS Nguyễn Đình Đạt, giảng viên Trường Đại học Ngoại thương cho rằng, người trẻ nên ưu tiên xây dựng quỹ dự phòng trước khi nghĩ đến đầu tư. Quỹ này là "lớp lá chắn" giúp họ ứng phó với các rủi ro bất ngờ như mất việc hay ốm đau, tạo nền tảng tài chính an toàn trước khi tham gia thị trường.

Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư vào kiến thức tài chính. Kỹ năng quản lý tiền bạc, hiểu biết về thị trường và tư duy dài hạn là yếu tố bắt buộc nếu không muốn vấp phải những sai lầm khi mới bắt đầu hành trình đầu tư. Khi đã có quỹ dự phòng và hiểu biết cơ bản, người trẻ có thể khởi động với số vốn nhỏ để tận dụng sức mạnh của lãi kép.

TS Nguyễn Đình Đạt, giảng viên Trường Đại học Ngoại thương (Ảnh: FTU).

Theo ông Đạt, một trong những rủi ro lớn với gen Z là tâm lý “hiệu ứng đám đông”, đặc biệt qua mạng xã hội. Hệ quả rõ rệt là FOMO khiến nhiều người mua ở đỉnh và bán khi thị trường điều chỉnh, dẫn đến thua lỗ. Ông cảnh báo, đầu tư dựa trên cảm xúc thay vì phân tích cá nhân sẽ dễ dẫn tới sai lầm.

Để tránh rơi vào vòng xoáy cảm xúc, ông khuyến nghị giới trẻ cần kiểm soát tâm lý, giữ bình tĩnh và kiên nhẫn với chiến lược dài hạn. Việc trang bị kiến thức từ phân tích doanh nghiệp đến hiểu biết thị trường sẽ giúp người trẻ đầu tư một cách chủ động và tỉnh táo hơn.

Trước băn khoăn nên tiết kiệm hay đầu tư trong bối cảnh lạm phát, ông Đạt cho rằng tiết kiệm mang lại sự an toàn ngắn hạn, nhưng đầu tư mới là con đường dài hạn để gia tăng tài sản và bảo vệ giá trị đồng tiền. Trong đó, chứng khoán là kênh phù hợp nếu được trang bị kiến thức và kiểm soát rủi ro đúng cách.

Đối với người trẻ có vốn nhỏ, ông khuyên nên bắt đầu với các kênh an toàn như chứng chỉ quỹ hoặc cổ phiếu của các doanh nghiệp lớn, minh bạch. Mục tiêu ban đầu không phải là kiếm lời nhanh, mà là rèn luyện kỷ luật tài chính, tư duy phân tích và kiểm soát cảm xúc - những yếu tố quyết định thành công bền vững trên hành trình đầu tư.

Cuối cùng, vị chuyên gia kết luận, chỉ cần vài trăm nghìn đồng, người trẻ đã có thể bắt đầu. Quan trọng không phải là số tiền lớn hay nhỏ, mà là thói quen đầu tư đều đặn, liên tục học hỏi và cam kết với mục tiêu dài hạn như tự do tài chính.

Còn với góc nhìn của TS Nguyễn Minh Phúc, Phó Trưởng Bộ môn Tài chính Doanh nghiệp (Trường Đại học Tài chính - Marketing), mức thu nhập trung bình 8-12 triệu đồng/tháng, người trẻ nên song song thực hiện cả tiết kiệm và đầu tư thay vì chỉ chọn một trong hai.

Vị chuyên gia này cho rằng bước đầu tiên cần làm là xây dựng quỹ dự phòng tương đương 3-6 tháng chi phí sinh hoạt. Khoản này nên gửi tiết kiệm để đảm bảo giá trị và giúp ứng phó kịp thời khi gặp sự cố như mất việc, ốm đau.

Khi đã có quỹ dự phòng, người trẻ có thể bắt đầu tìm hiểu và tham gia các kênh đầu tư để tạo thu nhập thụ động. Nếu chưa có kinh nghiệm, có thể tiếp tục gửi tiết kiệm hoặc lựa chọn các sản phẩm an toàn như chứng chỉ quỹ mở. Về lâu dài, đầu tư vào thị trường chứng khoán là hướng đi tiềm năng, bởi người trẻ có lợi thế về thời gian để vượt qua biến động ngắn hạn và tích lũy bền vững.

Ông Phúc khuyến nghị 3 nguyên tắc cốt lõi trong đầu tư là trang bị kiến thức trước khi xuống tiền, biết cắt lỗ đúng lúc và luôn đa dạng hóa danh mục. Ngoài ra, hiểu rõ cách vận hành của thị trường, biết phân tích báo cáo tài chính và chọn lọc thông tin sẽ giúp người trẻ đầu tư độc lập, tránh tâm lý bầy đàn và tin đồn thất thiệt.

Với số vốn 50-100 triệu đồng, người trẻ nên phân bổ hợp lý, 10% đầu tư cho bản thân qua sách, khóa học; 60-70% vào các kênh an toàn như tiết kiệm, chứng chỉ quỹ - ưu tiên các quỹ mô phỏng VN30 hoặc cổ phiếu Blue-chip. Phần còn lại (20-30%) có thể đầu tư cổ phiếu trực tiếp, nên chọn 1-2 mã của doanh nghiệp đầu ngành, tài chính vững để thực hành và học hỏi.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/nguoi-tre-moi-di-lam-nen-chon-tiet-kiem-hay-dau-tu-20250902090527930.htm