Nước mắm Phan Thiết và hành trình giữ vững thương hiệu

Hành trình của “giọt mắm rin” là minh chứng cho sức sống bền bỉ của di sản dân tộc

Bề dày lịch sử

Với hơn 300 năm lịch sử, từ những làng chài ven biển đến thương hiệu quốc gia được yêu thích, hành trình của “giọt mắm rin” không chỉ là câu chuyện về nghề truyền thống mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của di sản dân tộc. Nói đến nước mắm Phan Thiết, không chỉ những người trong nước mà cả nước ngoài cũng biết hương vị đặc biệt thơm ngon đậm đà của nó.

Nhờ nghề làm nước mắm phát triển, đời sống ngư dân nơi đây những năm qua dần khởi sắc. Dù nhìn đơn giản, chỉ cần cá và muối mà không cần máy móc cầu kỳ, nhưng để tạo ra những giọt nước mắm thơm ngon, người làm nghề phải sở hữu kinh nghiệm dày dặn cùng những bí quyết riêng.

Quy trình sản xuất nước mắm truyền thống là minh chứng cho sự kiên nhẫn và khéo léo của ngư dân vùng biển này. Từ tháng 4 đến tháng 8 âm lịch, cá cơm xuất hiện nhiều, trong đó cá cơm than và cá cơm sọc tiêu được các nhà lều, cơ sở sản xuất nước mắm ưu tiên thu mua làm nguyên liệu ủ chượp. Cá cơm đánh bắt về được chọn lựa kỹ, sau đó đem trộn với muối theo tỷ lệ 3 cá 1 muối. Tiếp theo, những người làm nước mắm sẽ ủ mắm trong lu khạp, thùng gỗ và đem phơi ngoài trời suốt 12 – 18 tháng.

Không dùng hóa chất hay máy móc hiện đại, chỉ nhờ kinh nghiệm lâu đời và hơi thở của biển, người làm nghề tạo ra những giọt nước mắm màu nâu cánh gián, thơm lừng, với độ đạm từ 30 - 40 độ. Có lẽ nhờ cái nắng chói chang của xứ Phan đã mang lại hương vị thơm ngon đậm đà của nước mắm Phan Thiết nổi danh hàng trăm năm nay.

Du khách nếm thử hương vị nước mắm Phan Thiết

Thế nhưng, hành trình giữ vững thương hiệu nước mắm Phan Thiết cũng gặp nhiều trắc trở. Từng có giai đoạn, sự xuất hiện của các thể loại nước chấm công nghiệp đã tạo áp lực lớn về giá cả và chất lượng khiến nhiều cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống lúc ấy đối mặt với chi phí cao, cạnh tranh khốc liệt và nguy cơ “giả mạo” thương hiệu trên thị trường.

Có thời điểm, nghề làm nước mắm truyền thống ở Phan Thiết thu hẹp dần vì mua nguyên liệu khó khăn. Một số cơ sở chỉ tập trung vào sản xuất gia công cho các doanh nghiệp khác hoặc bán nước mắm thô, dẫn đến thương hiệu nước mắm Phan Thiết dần vắng bóng trên thị trường.

Di sản văn hóa phi vật thể

Tuy nhiên, năm 2023, tỉnh Bình Thuận (cũ) chính thức bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho nước mắm Phan Thiết, giúp sản phẩm được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ đó, nhiều cơ sở sản xuất nước mắm trong tỉnh như tiếp thêm động lực thay đổi cách làm, đầu tư công nghệ, nhãn mác, kiểu dáng chai, mar-keting, quảng bá trên nền tảng số… nên những chai nước mắm đến tay người tiêu dùng không chỉ chất lượng, mà còn mang nhiều thông điệp quảng bá du lịch địa phương.

Không chỉ vậy, thương hiệu nước mắm Phan Thiết dần trở thành thân quen với người tiêu dùng trong, ngoài nước và được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 - 4 sao.

Ông Trương Quang Hiến - Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết cho biết: Trên chặng đường 25 năm thành lập và phát triển, hiệp hội đã quy tụ 48 hội viên, gồm 5 công ty cổ phần, 29 công ty TNHH, 1 doanh nghiệp tư nhân và 13 cơ sở sản xuất hộ gia đình. Hiện có 36 doanh nghiệp và cơ sở được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý “Phan Thiết” cho sản phẩm nước mắm truyền thống.

Các hội viên cung cấp ra thị trường 22 - 23 triệu lít nước mắm mỗi năm, đạt doanh số gần 1.000 tỷ đồng, tạo việc làm cho 400 lao động thường xuyên và hàng ngàn lao động thời vụ. Đồng thời tiêu thụ khoảng 22.000 - 23.000 tấn cá, giúp ngư dân duy trì bám biển và bảo vệ biển, đảo Tổ quốc.

Nhiều sản phẩm nước mắm đạt chứng nhận OCOP 4 sao được người tiêu dùng đánh giá cao. — Nhiều sản phẩm nước mắm đạt chứng nhận OCOP 4 sao được người tiêu dùng đánh giá cao

Đặc biệt, nhiều thương hiệu nước mắm chỉ từ cơ sở nhỏ lẻ, truyền thống của gia đình nhưng đã có tính kế thừa qua nhiều thế hệ và phát triển mạnh mẽ trên thị trường nhờ nội lực như: nước mắm Bà Hai, Nam Thạnh Hương, Con Cá Vàng, Toàn Hương, nước mắm cá cơm Suchi... Ông Nguyễn Hữu Dũng - Giám đốc Công ty TNHH Nước mắm Bà Hai (phường Phú Thủy) chia sẻ thêm: “Gia đình tôi có truyền thống làm nghề sản xuất nước mắm hơn 50 năm, nhưng chủ yếu nhỏ lẻ.

“

Chúng tôi không chỉ làm nước mắm mà còn gìn giữ hồn quê hương - nơi mỗi giọt mắm là một phần lịch sử.

Ông Nguyễn Hữu Dũng - Giám đốc Công ty TNHH Nước mắm Bà Hai

Từ năm 2003, tiếp nối nghề của mẹ, tôi tiếp quản xưởng sản xuất và phát triển dần, mở rộng thị trường. Sau nhiều nỗ lực, nước mắm Bà Hai đã đạt chuẩn OCOP 4 sao và được đông đảo người tiêu dùng tin tưởng. Nước mắm Phan Thiết ngày nay đa dạng về độ đạm, mỗi thương hiệu đều gắn với câu chuyện thăng trầm của làng nghề hơn 300 năm tuổi. Chúng tôi không chỉ làm mắm mà còn gìn giữ hồn quê hương – nơi mỗi giọt mắm là một phần lịch sử”.

Có thể thấy, trải qua nhiều thăng trầm, nước mắm Phan Thiết không chỉ là gia vị mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là di sản văn hóa. Với sự chung tay của chính quyền, ngư dân và doanh nghiệp, thương hiệu nước mắm Phan Thiết vẫn đang vững bước trên hành trình giữ vững thương hiệu, hướng đến xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ và trở thành niềm tự hào của ẩm thực Việt.

Nguồn: https://baolamdong.vn/nuoc-mam-phan-thiet-va-hanh-trinh-giu-vung-thuong-hieu-393021.html