Phát triển nông sản bản địa, hướng đi mới ở Sơn Lương

Những năm qua, với mong muốn bảo tồn và phát triển các sản phẩm nông sản bản địa, góp phần tạo ra các sản phẩm độc đáo, có giá trị trên thị trường, nâng cao thu nhập cho nông dân và duy trì bản sắc văn hóa địa phương, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp, chế biến nông sản và ứng dụng y học cổ truyền Mỹ Lương tại xã Sơn Lương đã tập trung phát triển các sản phẩm nông sản bản địa, đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Anh Đinh Anh Bình – Giám đốc HTX cho biết: Sinh ra trong gia đình làm nông thuần tuý, ngay sau khi xây dựng gia đình, vợ chồng tôi quyết định khởi nghiệp bằng việc cung ứng các vật tư nông nghiệp cho bà con nông dân trong vùng. Trong quá trình đi khắp các làng trên, xóm dưới phục vụ bà con, tôi nhận ra rằng trong dân gian có nhiều giống cây con bản địa độc đáo, có giá trị cao nhưng không được nhiều người quan tâm dẫn đến có nguy cơ mai một. Vì vậy, hai vợ chồng quyết định tìm cách gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giống nông sản bản địa của địa phương.

Mô hình chăn nuôi con giống bản địa của anh Đinh Anh Bình cho hiệu quả kinh tế cao.

Một số nông sản bản địa được anh Bình cùng vợ đầu tư gìn giữ là: Ngan mán, lợn đen, gà sư tử hay còn được gọi là gà râu, nếp đìn vàng...

Ngan mán là giống ngan nội lâu đời ở Sơn Lương.

Theo đó, ngan mán hay còn được gọi là ngan đen, ngan mốc là giống ngan nội lâu đời, được người Mường ở Sơn Lương nuôi giữ qua nhiều thế hệ. Đặc điểm nổi bật là có lông màu xám đen, chân to khỏe, thịt chắc, da dày, ít mỡ, thơm đậm tự nhiên, ăn ngon ngọt hơn ngan lai, không bị bở hay nhạt thịt. Giống ngan này chịu rét và thời tiết khắc nghiệt tốt, ít bệnh, nuôi chậm lớn nhưng chất lượng thịt cao, rất được ưa chuộng trong các bữa cơm gia đình và mâm cỗ quê.

Gà râu hay còn gọi là gà sư tử có diềm, râu quanh cổ và bộ lông óng ánh đẹp mắt.

Gà sư tử hay còn được gọi là gà râu là giống gà lai giữa gà mái cổ hoa mua với gà trống rừng. Đặc điểm dễ nhận biết của giống gà này là có diềm, râu quanh vùng mặt và cổ như bờm sư tử, chân có lông, kích cỡ không quá to, chỉ khoảng 2 – 2,2 kg với gà trống thường và 3 kg với gà trống thiến. Đặc biệt, gà không có mỡ giắt dưới bụng, thịt thơm, ngọt, da rất giòn. Màu lông của giống gà này cũng cực kỳ đẹp mắt, chủ yếu màu vàng và đỏ óng ánh, rực rỡ.

Ngoài ra, HTX còn nuôi và bảo tồn giống lợn mán, còn gọi là lợn cắp nách. Đây là giống lợn nhỏ, thường được nuôi thả rông, mõm nhọn, tai nhỏ, chân bé, lông dài và cứng, thường có màu đen. Thịt lợn mán chắc, ít mỡ, nhiều nạc, thơm ngon và có vị ngọt tự nhiên. Cùng với các con giống bản địa, HTX còn sưu tầm, trồng trọt các loại cây giống bản địa như lúa bào thai, mộc tuyền, nếp đìn vàng. Trong đó, nếp đìn vàng là giống lúa quý được trồng từ lâu đời ở địa phương, có hương rất thơm, hạt to hơn hẳn các loại lúa nếp thông thường, ăn dẻo và ngọt.

Tuy nhiên, theo anh Bình, các giống cây con bản địa có một đặc điểm chung là: Ăn ngon, ngọt nhưng chậm lớn, năng suất không cao, lâu cho thu lợi nhuận nên khiến nhiều người dễ nản chí, bỏ giống để chuyển đổi sang các cây con giống đã lai tạo năng suất cao. Vì vậy, để gìn giữ, chăm sóc, phát triển các giống cây con bản địa, vợ chồng anh chị có cách làm rất riêng. Trước tiên, quy hoạch thành từng vùng trồng, chăn nuôi riêng biệt vừa dễ quản lý, chăm sóc vừa phòng trừ sâu, bệnh và lây nhiễm chéo. Các cây trồng vật nuôi đều được trong sóc tự nhiên theo các bí quyết dân gian như ăn các loại cây thuốc nam, bã thảo dược, uống men tỏi... để tăng sức đề kháng, phòng trừ dịch bệnh.

Hiện nay, HTX có 8 khu vực trồng cây giống và nuôi con giống bản địa, cây lá thuốc, mỗi khu vực rộng từ hơn 1ha – 2ha tập trung ở các xã Sơn Lương, Thu Cúc (tỉnh Phú Thọ), tỉnh Yên Bái (cũ) nay thuộc tỉnh Lào Cai và tỉnh Quảng Ninh. Các địa điểm chăn nuôi được nhân rộng thành quy mô trang trại, duy trì bình quân 300-400 con lợn thịt; 60-80 con lợn nái, khoảng 1.000 con gà và gần 1.000 con ngan. Toàn bộ quy trình chăm sóc, chế biến thực phẩm đều được thực hiện nghiêm ngặt đảm bảo về an toàn thực phẩm. Nhiều sản phẩm của HTX được chứng nhận là sản phẩm OCOP 3 sao như Giò chả lợn đen Mỹ Nương và Rượu Mỹ nương, được đông đảo khách hàng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng, tìm mua nhiều lần. Doanh thu từ nông trại của HTX hàng tháng đạt từ 260 – 280 triệu đồng, duy trì việc làm và thu nhập ổn định cho hàng chục thành viên.

Nhiều sản phẩm của HTX Nông nghiệp, chế biến nông sản và ứng dụng y học cổ truyền Mỹ Lương được chứng nhận sản phẩm OCOP và được đông đảo khách hàng ưa chuộng.

Có thể thấy, việc sử dụng các giống cây trồng, vật nuôi bản địa giúp nông dân tận dụng tốt hơn tài nguyên tự nhiên. Ngoài ra, việc bảo tồn và phát triển nông sản bản địa còn góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường, duy trì cân bằng sinh thái và ổn định sinh kế cho cộng đồng, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa. Mong rằng trong thời gian tới, mô hình gìn giữ, phát triển các nông sản bản địa ở Sơn Lương sẽ được nhân rộng và phát triển ở các địa phương khác trong tỉnh để có nhiều người biết hơn đến giá trị của các sản phẩm nông sản truyền thống.

Vĩnh Hà

Nguồn: https://baophutho.vn/phat-trien-nong-san-ban-dia-huong-di-moi-o-son-luong-237002.htm