Phát triển vùng trồng dừa hữu cơ tại Tây Ninh: Triển vọng từ mô hình Hợp tác xã dừa hữu cơ (Bài 2)

Tây Ninh đang phát triển nhiều mô hình kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, song song đó, nông dân dần thay đổi phương thức sản xuất theo hướng hữu cơ mang lại nhiều lợi ích kinh tế vượt trội. Điển hình như mô hình kết hợp dừa hữu cơ và du lịch sinh thái đang là mô hình triển vọng, mở hướng đi xanh, bền vững cho nông nghiệp và du lịch trên vùng đất nắng gió Tây Ninh.

Bài 2: Triển vọng từ mô hình Hợp tác xã dừa hữu cơ

Vượt qua sự bất lợi về thổ nhưỡng, những vườn dừa hữu cơ tại Tây Ninh đang xanh mướt từng ngày, minh chứng cho sự đổi mới trong sản xuất nông nghiệp địa phương.

Vườn dừa của anh Nguyễn Văn Tiến

Dừa Bến Tre trên "xứ nắng"

Nhắc đến dừa, người ta thường nghĩ ngay đến Bến Tre (nay là Vĩnh Long) - “thủ phủ” dừa của cả nước. Thế nên, nếu không tận mắt chứng kiến những vườn dừa xanh mướt ở Tây Ninh, ít ai tin rằng giống cây vốn quen thuộc với Vùng Đồng bằng sông Cửu Long này lại có thể sinh trưởng tốt và mang lại hiệu quả kinh tế cao trên mảnh đất vốn được mệnh danh là “xứ nắng”.

Anh Nguyễn Văn Tiến (ngụ xã Phước Vinh) là một trong những nông dân tiên phong và thành công với mô hình trồng dừa hữu cơ. Đứng cạnh những hàng dừa xanh mát giữa vùng đất khắc nghiệt nắng gió, anh kể: sinh ra và lớn lên ở xứ dừa Bến Tre, năm 2008, khi lập gia đình ở Tây Ninh, anh mang theo khoảng chục cây dừa xiêm từ quê lên trồng thử. Thời điểm đó, cao su còn được giá nên anh chỉ trồng xen canh. Đến năm 2017, khi giá cao su xuống thấp, anh quyết định chặt bỏ cao su để trồng dừa đại trà.

“Ban đầu, tôi trồng giống dừa ta lùn nhưng nhiều cây không đạt chất lượng. Rút kinh nghiệm, tôi từng bước loại bỏ và thay thế bằng các giống mới như xiêm đỏ Bến Tre, xiêm đỏ Mã Lai và xiêm xanh. Đây đều là giống dừa có thời gian sinh trưởng ngắn, chỉ 2-3 năm đã cho trái, năng suất cao, nước ngọt, được thị trường ưa chuộng nên giá bán ổn định ở mức cao. Đặc biệt, dừa xiêm cho thu hoạch quanh năm, trồng một lần nhưng khai thác kéo dài đến 30 năm. Thân cây khoảng 3-4m, giúp việc thu hoạch dễ dàng và thuận tiện hơn cho người trồng” - anh Tiến chia sẻ.

Anh Tiến cho biết thêm, Tây Ninh sở hữu hệ thống kênh, mương thủy lợi phủ khắp, bảo đảm nguồn nước tưới ổn định. Bên cạnh đó, địa phương còn có phế phẩm, phụ phẩm nông nghiệp phong phú của mía, mì, khóm,... Tận dụng lợi thế này, anh kết hợp vỏ dừa với men vi sinh để sản xuất phân bón hữu cơ, vừa cải tạo đất, vừa giảm chi phí đầu vào, thay thế phân hóa học.

Về phòng trừ sâu, bệnh, anh áp dụng biện pháp nuôi ong ký sinh dưới tán dừa để kiểm soát tự nhiên; tuyệt đối không sử dụng thuốc diệt cỏ, chất kích thích tăng trưởng hay các loại hóa chất độc hại khác trong quá trình canh tác.

Tuy nhiên, Tây Ninh lại có hạn chế về độ mặn so với dừa Bến Tre. Để giúp nước dừa đạt độ ngọt tương đương, trong quá trình canh tác, anh bổ sung muối nhằm cân bằng khoáng. Nhờ đó, dừa của anh không chỉ cho năng suất cao mà còn có chất lượng ổn định, được thị trường ưa chuộng.

Anh Nguyễn Văn Tiến sử dụng các phế phẩm sinh học để ủ phân bón cho vườn dừa

Như để minh chứng, anh Tiến dẫn chúng tôi ra xem quày dừa trĩu quả. Anh chia sẻ, hiện trên thị trường có rất nhiều chủng nấm và men vi sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân tự sản xuất phân bón hữu cơ ngay tại nhà.

“Nếu chưa từng sử dụng phân hữu cơ, nhiều người thường nghĩ hiệu quả không cao, nhưng cứ thử dùng khoảng 6 tháng sẽ thấy rõ: phân hóa học giúp cây phát triển nhanh nhưng hiệu lực ngắn, khiến cây mau suy, vàng lá, mùa trái thường thưa. Dùng urê hay NPK, cây dừa có thể nhanh tốt nhưng gặp sương muối lại dễ tuôn quày, rụng trái hàng loạt. Ngược lại, bón phân hữu cơ giúp cây xanh tốt bền bỉ, năng suất về sau cao và ổn định hơn. Quan sát kỹ sẽ thấy lớp vỏ trái dừa hữu cơ xốp, dễ tách hơn so với dừa bón phân hóa học” - anh Tiến nói.

Phát triển mô hình hợp tác xã dừa hữu cơ tại xã biên giới

Không chỉ dừng lại ở canh tác hiệu quả, nhằm khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ, lẻ, manh mún và từng bước nâng cao giá trị nông sản, tháng 4/2019, anh Tiến tập hợp các thành viên thành lập Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ Nông nghiệp Dừa Việt 78. Theo anh, HTX ra đời không phải để “chạy theo” tiêu chí nông thôn mới như nhiều nơi khác mà hướng đến mô hình sản xuất, kinh doanh bền vững.

Vợ chồng anh Nguyễn Văn Tiến với mô hình Hợp tác xã dừa hữu cơ đầy triển vọng

Hiện nay, ngoài 15ha dừa của gia đình, HTX còn liên kết với nhiều hộ dân, nâng tổng diện tích lên gần 300ha. Người dân trong vùng thường sở hữu diện tích trồng lớn (1-10ha/hộ) nên việc liên kết giúp gom sản lượng, đủ sức đáp ứng các đơn hàng lớn.

HTX tiếp cận nông dân bằng hình thức thu mua trực tiếp, ký hợp đồng bao tiêu, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật, cung ứng vật tư và hướng dẫn sản xuất theo hướng hữu cơ - an toàn. Nông dân thấy hiệu quả rõ rệt nên đã tự giới thiệu, vận động thêm nhiều hộ mới tham gia.

“Ngay cả khi thị trường khó khăn, giá dừa ở miền Tây giảm sâu, HTX vẫn duy trì thu mua với giá ổn định, chấp nhận lợi nhuận thấp hoặc hòa vốn để giữ sự gắn kết. Có thời điểm thương lái bỏ dừa xiêm xanh nhưng HTX vẫn đứng ra mua để nông dân yên tâm sản xuất” - anh Tiến chia sẻ.

Anh Nguyễn Văn Phục - một trong những thành viên đầu tiên của HTX, cho biết, trước khi tham gia HTX, anh và nhiều hộ trồng dừa còn e dè, cho rằng trồng dừa không bón phân hóa học thì khó phát triển hoặc lo ngại khi ký hợp đồng liên kết sẽ bị doanh nghiệp ép giá. Thế nhưng gắn bó cùng HTX, nông dân nhận thấy ngoài việc bao tiêu, HTX còn cung cấp phân bón hữu cơ chất lượng, mua trực tiếp từ nhà máy với giá ưu đãi nhờ hợp đồng tập thể, rẻ hơn nhiều so với mua qua đại lý.

Hiện nay, HTX đã liên kết với doanh nghiệp ở Vĩnh Long để kiểm định, chứng nhận diện tích đạt chuẩn hữu cơ, mở đường cho dừa tươi được thu mua với giá cao hơn thị trường 5% và xuất khẩu sang Trung Quốc.

Câu chuyện dừa hữu cơ ở Tây Ninh cho thấy, khi biết tận dụng lợi thế sẵn có, kết hợp khoa học với kinh nghiệm và giữ vững chữ “tâm” trong sản xuất, ngay cả vùng đất "nắng cháy da người" cũng có thể làm nên mô hình nông nghiệp giá trị cao. Đây không chỉ là lối đi mới cho cây dừa mà còn mở ra cơ hội phát triển nông nghiệp sạch, bền vững cho Tây Ninh trong tương lai./.

(còn tiếp)

Hoàng Yến - Trần Trung - Trần Phi

 Bài cuối: Mở lối xuất khẩu dừa tươi 

Nguồn: https://baolongan.vn/phat-trien-vung-trong-dua-huu-co-tai-tay-ninh-trien-vong-tu-mo-hinh-hop-tac-xa-dua-huu-co-bai-2--a202262.html