Phú Yên: Công bố Bảo vật quốc gia Phù điêu Kala Núi Bà

 

Phù điêu Kala Núi Bà ở Phú Yên được công nhận là Bảo vật quốc gia

Đây là hoạt động Chào mừng Kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Phú Yên (1.4.1975 – 1.4.2025) và Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 – 30.4.2025).

Theo Bảo tàng Phú Yên, phù điêu Kala Núi Bà có niên đại thế kỷ XIV, được phát hiện vào năm 1993 trong cuộc khai quật di tích Núi Bà ở xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa (Phú Yên).

Phù điêu Kala Núi Bà là tác phẩm điêu khắc đá Champa với chất liệu đá túp Riolit Đaxit, cao 60cm, đế rộng 44cm, dày 17cm, trọng lượng 105,5kg.

Phù điêu cùng với các hiện vật khác gắn liền với kiến trúc đền tháp này giúp cho các nhà khoa học xác định được các giá trị căn bản của di vật này như tính nguyên gốc, niên đại của di tích và di vật cũng như xác định được quy mô, tầm vóc của di tích Núi Bà, trong phức hợp các di tích Chăm ở Phú Yên nói riêng và di tích Champa trên dọc duyên hải miền Trung Việt Nam.

 

Theo Bảo tàng Phú Yên, phù điêu Kala Núi Bà có niên đại thế kỷ XIV, được phát hiện vào năm 1993 trong cuộc khai quật di tích Núi Bà ở xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa (Phú Yên)

Từ các kết quả nghiên cứu, phù điêu Kala thuộc phong cách nghệ thuật điêu khắc Tháp Mẫm (hay còn gọi là phong cách Bình Định).

Đây là hiện vật độc bản, thuộc phong cách Tháp Mẫm muộn, là chiếc đầu Kala cuối cùng, có niên đại muộn nhất. Đến nay chưa phát hiện được chiếc đầu Kala nào có niên đại sau thế kỷ XIV.

Điều này tạo nên giá trị độc bản của phù điêu Kala phát hiện ở Phú Yên, mang ý nghĩa đại diện cho một phong cách nghệ thuật điêu khắc Champa...

Kala được phát hiện trong các di tích Chăm giai đoạn sớm được tạo tác trên nền chất liệu đất nung (Mỹ Sơn) và tạo tác trên chất liệu đá chỉ xuất hiện trong giai đoạn muộn thuộc phong cách Bình Định mà điển hình là di tích Dương Long.

Kala (Phú Yên) với tạo tác trên nền khồi đá hình lá nhĩ, đường nét chạm khắc tinh tế, bố cục và kỷ thuật tạo hình đã tạo nên một Kala có thần thái riêng, độc đáo so với các Kala phát hiện trong các di tích Chăm khác.

 

Phù điêu Kala Núi Bà là tác phẩm điêu khắc đá Champa với chất liệu đá túp Riolit Đaxit, cao 60cm, đế rộng 44cm, dày 17cm, trọng lượng 105,5kg

Trong nghệ thuật điêu khắc Champa, Kala là một biểu hiện của thần Shiva, đấng hủy diệt và tái tạo vũ trụ của Ấn Độ giáo.

Theo truyền thuyết, Kala là đầu của con quái vật dữ tợn đã bị thần Shiva khuất phục và trở thành một trong những biểu tượng của vị thần này.

Hình tượng Kala có sự kết hợp một số nét trong diện mạo của lân, rồng, sư tử... là một sáng tạo độc đáo trong nghệ thuật điêu khắc Champa...

Việc Phù điêu Kala Núi Bà được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia đầu tiên của tỉnh Phú Yên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh nói chung và di sản văn hóa Champa nói riêng, hướng đến phát huy tốt nguồn lực từ hệ thống di sản văn hóa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

 

Các đại biểu tham dự Lễ công bố Phù điêu Kala Núi Bà ở Phú Yên được công nhận là Bảo vật quốc gia

Cũng trong khuôn khổ chương trình, Bảo tàng Phú Yên tổ chức Trưng bày Chuyên đề Di sản văn hóa Chăm ở Phú Yên.

Trưng bày đã giới thiệu đến Nhân dân và du khách hàng trăm hiện vật, hình ảnh, tư liệu về các di sản văn hóa Chăm được khai quật, tìm thấy tại 21 di tích trên địa bàn.

Văn hóa Champa là một nền văn hóa đặc sắc từng giữ vị trí quan trọng trong suốt thời kỳ dài trên dải đất miền Trung.

Những giá trị của văn hóa Champa đã góp phần tạo nên một nền văn hóa phong phú, đa dạng của các cộng đồng dân tộc cùng sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam.

Ngày nay, những di sản văn hóa Champa là một bộ phận của di sản văn hóa Việt Nam và di sản văn hóa thế giới. Trong đó, nghệ thuật điêu khắc Champa đã để lại nhiều kiệt tác, là những tinh hoa di sản mang giá trị vĩnh hằng.

 

Cũng trong khuôn khổ chương trình, Bảo tàng Phú Yên tổ chức Trưng bày Chuyên đề Di sản văn hóa Chăm ở Phú Yên

Nằm trong vùng phân bố di sản văn hóa Champa, Phú Yên là địa bàn tồn tại nhiều di tích, di vật phản ánh những giá trị đặc trưng của nền văn hóa này.

Về di tích, có di tích quốc gia đặc biệt Tháp Nhạn, di tích quốc gia Thành Hồ, di tích cấp tỉnh Tháp Chăm Đông Tác và nhiều di tích khác đã được phát hiện, kiểm kê, nghiên cứu.

Về di vật, có hàng trăm di vật văn hóa Champa đã được phát hiện, thu thập về Bảo tàng tỉnh để lưu giữ, bảo quản, nghiên cứu, trưng bày, khai thác phát huy giá trị. Đặc biệt trong đó phù điêu Kala là một hiện vật mang giá trị tiêu biểu.

Sau khi được phát hiện và đưa về bảo quản, trưng bày ở Bảo tàng Phú Yên, phù điêu Kala đã được nhiều chuyên gia về văn hóa Champa quan tâm nghiên cứu.

HOA PHONG LỮ 

Nguồn: https://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3091/75325/phu-yen-cong-bo-bao-vat-quoc-gia-phu-djieu-kala-nui-ba.html