Số lượng trẻ tự kỷ tại Việt Nam đã tăng đáng kể trong 15 năm qua

Theo số liệu do Tổng cục Thống kê công bố đầu năm 2019, Việt Nam hiện có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật từ 2 tuổi trở lên, trong đó khoảng 1 triệu người tự kỷ. Ước tính, cứ 100 trẻ sinh ra thì có một trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ. Trong vòng 15 năm trở lại đây, số lượng trẻ tự kỷ tại Việt Nam đã tăng đáng kể và trở thành một vấn đề xã hội rất đáng lưu tâm.

Bức tranh đó càng có thêm những gam màu tối tăm đáng báo động khi tỷ lệ trẻ em mắc chứng này ước tính lên tới 1% số trẻ sinh ra. Số lượng trẻ tự kỷ tăng nhanh, khi chỉ từ năm 2000 đến năm 2007 đã nhân lên tới 50 lần. Cũng theo thống kê, tự kỷ chiếm 30% số trẻ mắc các khuyết tật học đường.

Thông tin trên được đưa ra trong buổi tọa đàm "Tương lai nào cho trẻ tự kỷ?" do Báo Nhân Dân tổ chức chiều 28/3.

Phụ huynh có nhận thức cao hơn về trẻ tự kỷ

Ông Phan Văn Hùng - Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân cho hay tọa đàm được tổ chức nhằm hướng tới Ngày Thế giới nhận thức về Tự kỷ (2/4). Tại Việt Nam, số trẻ mắc hội chứng tự kỷ ngày càng gia tăng. Đây không chỉ là mối quan tâm của các bậc phụ huynh mà còn là vấn đề cần sự chung tay của toàn xã hội.

“Mỗi trẻ em sinh ra đều có quyền được yêu thương, được học tập và phát triển. Trẻ tự kỷ không nằm ngoài điều đó. Các em không phải là gánh nặng, mà chính là một phần của xã hội chúng ta, những con người có tiềm năng, có khả năng đóng góp nếu được trao cơ hội phù hợp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều trẻ tự kỷ và gia đình vẫn gặp phải vô vàn khó khăn, từ nhận thức xã hội, giáo dục đặc biệt đến các chính sách hỗ trợ," ông Phan Văn Hùng nhấn mạnh.

Bác sỹ Nguyễn Mai Hương - Khoa Tâm thần (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho hay Bệnh viện Nhi Trung ương là đơn vị đầu ngành thực hiện hoạt động đầu tiên để xác định đứa trẻ có hay không mắc rối loạn phổ tự kỷ. Trong báo cáo cuối năm 2024, Khoa Tâm thần tiếp đón trên 45.000 lượt trẻ đến khám sức khỏe tâm thần nói chung, trong đó xấp xỉ 20% khám vì dấu hiệu nghi ngờ tự kỷ. Như vậy, mỗi năm có khoảng 10.000 lượt trẻ khám tự kỷ. Đây là con số rất lớn.

Các chuyên gia phát biểu tại tọa đàm. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo bác sỹ Hương, trước khi trẻ tự kỷ đến trung tâm can thiệp, các trẻ cần có một đánh giá, chẩn đoán ban đầu. Trong những năm qua, độ tuổi cha mẹ đưa trẻ đến khám bệnh về tự kỷ ngày càng thấp xuống, trước 2 tuổi. Nhiều phụ huynh có nhận thức cao hơn về tự kỷ khi những dấu hiệu chỉ mơ hồ hoặc chỉ dừng nghi ngờ đặt ra câu hỏi trẻ có nguy cơ tự kỷ hay không. Khi trẻ đến khám ở tuổi nhỏ, trẻ có nhiều cơ hội tham gia vào hoạt động can thiệp sớm, hiệu quả can thiệp cao, chi phí can thiệp và tác động tiêu cực đến trẻ và gia đình, xã hội sẽ giảm xuống.

Hiện trẻ mắc tự kỷ chưa có phương pháp chữa khỏi. Những trẻ được phát hiện sớm, can thiệp sớm, đúng cách, đủ thời gian, có sự phối hợp giữa cha mẹ và nhà chuyên môn thì những ảnh hưởng của tự kỷ với đời sống, chức năng của trẻ sẽ giảm xuống, giúp trẻ gia tăng chất lượng sống, giảm gánh nặng cho gia đình, xã hội. Với trẻ tự kỷ, giai đoạn can thiệp vàng là trước 4 tuổi, đặc biệt trước 3 tuổi vì giai đoạn này tốt nhất cho các nhà chuyên môn thực hiện hoạt động can thiệp thúc đẩy hoạt động phát triển não bộ.

Đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ trẻ tự kỷ

Thống kê cũng cho thấy, những bất thường của rối loạn phổ tự kỷ gây ảnh hưởng kéo dài suốt đời đến các chức năng cá nhân, gây suy giảm chất lượng sống, suy giảm nguồn nhân lực lao động kéo theo gánh nặng kinh tế lâu dài cho cả gia đình và xã hội.

Các chuyên gia ước tính, hơn 1 triệu trẻ tự kỷ sẽ kéo theo 8 triệu người bị ảnh hưởng trực tiếp. Không chỉ có vậy, mỗi năm sẽ có một con số không nhỏ trẻ tự kỷ bước vào tuổi trưởng thành. Đặc biệt, khi các em đến tuổi dậy thì, phụ huynh phải đối mặt với rất nhiều vấn đề nan giải. Phần lớn trong số họ phải đối diện với một tương lai mờ mịt khi người thân ngày càng già yếu, chi phí chăm sóc ngày một tăng cao, ít có khả năng lao động để tự nuôi sống bản thân. Tương lai của họ sẽ ra sao, khi cha mẹ không còn nữa cũng là một vấn đề an sinh xã hội gây nhức nhối.

Tiến sĩ Tâm lý Nguyễn Thị Hồng - Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) cho hay trong thời gian vừa qua, cùng đơn vị liên quan, Cục Bà mẹ và Trẻ em đã tham mưu với Chính phủ để ban hành nhiều văn bản dành cho trẻ em khuyết tật, trong đó có trẻ em tự kỷ. Luật người khuyết tật quy định cụ thể quyền và nghĩa vụ của người khuyết tật, cũng như các chính sách về giáo dục, dạy nghề, việc làm, văn hóa, thể dục thể thao, vui chơi giải trí cũng như bảo trợ xã hội. Tiếp đó, trong Luật trẻ em, có quy định trẻ em khuyết tật là một trong 14 nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Cùng với đó là các nghị định hướng dẫn, quyết định của Thủ tướng Chính phủ về trẻ em khuyết tật và trẻ em tự kỷ.

Để quan tâm hỗ trợ trẻ em tự kỷ hơn nữa, ngành y tế tiếp tục hoàn thiện và tham mưu pháp luật chính sách về trẻ em khuyết tật, trong đó có trẻ tự kỷ. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo bà Hồng, về lưu ý trong việc hỗ trợ trẻ tự kỷ, cần bảo đảm đời sống riêng tư cho trẻ em khi nhiều trẻ em tự kỷ bị lộ hình ảnh trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, cần phòng, chống xâm hại trong quá trình can thiệp trị liệu, đặc biệt là đối với trẻ em gái và tránh để trẻ tự kỷ bị lợi dụng hình ảnh, tham gia các hoạt động trái pháp luật, hoạt động khiêu dâm…

Để quan tâm hỗ trợ trẻ em tự kỷ hơn nữa, ngành y tế tiếp tục hoàn thiện và tham mưu pháp luật chính sách về trẻ em khuyết tật, trong đó có trẻ tự kỷ; Nâng cao hoạt động truyền thông, nhận thức xã hội, đặc biệt đối với cha mẹ trong việc phát hiện và can thiệp sớm và tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kỹ năng cho cha mẹ và đội ngũ cán bộ y tế.

Về hướng nghiệp đối với trẻ em tự kỷ, bà Hồng cho hay hiện rất khó khăn trong xây dựng mô hình hiệu quả để nhân rộng. Ngoài ra, các gia đình với kinh tế khó khăn cũng không có nhiều lựa chọn để hỗ trợ con em.

Trong năm 2025, Cục Bà mẹ và Trẻ em mong muốn nhận được góp ý từ các chuyên gia, phụ huynh để tổng kết, đề xuất thực hiện các chính sách, đề án trong thời gian tới để hỗ trợ tốt hơn đối với trẻ em tự kỷ.

Tại toạ đàm, các chuyên gia thảo luận với các nội dung nhằm chia sẻ thực trạng - thách thức và đưa ra những giải pháp cùng kiến nghị với mong muốn thắp sáng tương lai cho trẻ tự kỷ, các vị khách mời sẽ cùng chia sẻ những góc nhìn, kinh nghiệm và giải pháp hữu hiệu để trẻ tự kỷ hòa nhập tốt hơn, hướng tới tương lai tươi sáng hơn.

Bên lề buổi tọa đàm, tại sảnh hội trường có trưng bày các bức tranh của em Tạ Đức Bảo Nam, sinh năm 2011 mắc chứng bệnh rối loạn phát triển tự kỷ phổ cập từ lúc 17 tháng.

Được chăm sóc, hướng nghiệp, phát hiện và bồi dưỡng tài năng hội họa, chỉ trong 2 tháng (từ 1/10/2024 đến 2/12/2024), Tạ Đức Bảo Nam đã say sưa vẽ được 82 tranh, trong đó 60 bức tranh về các cây cầu.

Ngoài ra, các sản phẩm do trẻ tự kỷ tự làm cũng được trưng bày, minh chứng thuyết phục rằng nếu được quan tâm và hướng nghiệp phù hợp, các em có thể lao động, sáng tạo, tự lo được cuộc sống và xây dựng tương lai cho chính mình.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/so-luong-tre-tu-ky-tai-viet-nam-da-tang-dang-ke-trong-15-nam-qua-post1023394.vnp