Thanh long 'được mùa, mất giá'

Xuất khẩu khó khăn kéo theo giá thanh long giảm sâu

Diện tích trồng giảm, đầu ra bấp bênh

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), toàn tỉnh hiện có 7.338ha trồng thanh long, bằng 95,6% so cùng kỳ; trong đó, diện tích cho trái đạt 6.860ha. So với những năm trước, diện tích có xu hướng giảm, đã có nông dân không còn mặn mà, gắn bó trước hiệu quả kinh tế thiếu ổn định từ loại cây trồng này.

Diện tích trồng giảm nhưng năng suất thanh long năm nay lại khá tốt, sản lượng dồi dào. Chưa kịp vui mừng, nông dân lại thất vọng bởi giá quá thấp. Cụ thể, giá thanh long ruột trắng chỉ dao động từ 4.000-7.000 đồng/kg; thanh long ruột đỏ loại 1 có giá từ 13.000-15.000 đồng/kg, loại 2 từ 7.000-9.000 đồng/kg, còn loại 3 chỉ 3.000-5.000 đồng/kg. Với mức giá này, nhiều nhà vườn khó thu hồi vốn.

Ông Nguyễn Thanh Sang, nông dân trồng thanh long tại xã Tầm Vu, chia sẻ: “Một hécta thanh long phải đầu tư từ 120-150 triệu đồng/năm. Trong khi giá hiện nay quá thấp. Có vụ bán không đủ tiền phân, thuốc, nhiều hộ đã phải chặt bỏ, chuyển sang cây trồng khác hoặc chọn cách không chăm sóc vườn”.

Thực tế, tình trạng “được mùa, mất giá” đã nhiều lần xảy ra với thanh long, khi thị trường xuất khẩu, đặc biệt là Trung Quốc gặp biến động, lập tức giá trong nước lao dốc. Trong bối cảnh đó, những hộ không liên kết với hợp tác xã (HTX) hay doanh nghiệp (DN) sẽ bị thương lái ép giá.

Trước áp lực giá giảm, nhiều hộ nông dân phải xoay xở bằng cách bán rẻ cho thương lái để gỡ vốn. Một số HTX cố gắng duy trì liên kết sản xuất, song quy mô còn nhỏ, chưa đủ sức điều tiết thị trường.

Đại diện một HTX trên địa bàn xã An Lục Long cho biết, HTX có ký hợp đồng với DN thu mua xuất khẩu nhưng sản lượng chỉ chiếm khoảng 20-30% tổng sản lượng của thành viên. Phần còn lại vẫn phụ thuộc thương lái nên giá cả bấp bênh. Nông dân cần đầu ra ổn định, còn DN lại yêu cầu chất lượng đồng đều, sản xuất theo chuẩn VietGAP hoặc GlobalGAP. Đây là "điểm nghẽn" mà HTX đang tìm cách tháo gỡ.

Không ít hộ đã tìm hướng đi mới bằng cách chuyển một phần diện tích sang trồng cây ăn trái khác như đu đủ, mít, mãng cầu,... với kỳ vọng có giá trị kinh tế cao hơn. Tuy nhiên, việc chuyển đổi ồ ạt lại tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Cần nâng cao chất lượng, tăng cường liên kết

Thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp chế biến được xem là hướng đi tất yếu để phát triển thanh long bền vững hơn trong thời gian tới

Để tránh tình trạng nông dân rơi vào vòng luẩn quẩn “trồng - chặt - trồng”, ngành Nông nghiệp tỉnh xác định cần có định hướng lâu dài, đồng bộ. Trước hết, cần đẩy mạnh sản xuất theo hướng an toàn, đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường nhập khẩu chính ngạch. Song song đó, ngành chức năng cần tăng cường tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân để nâng cao năng suất, chất lượng đồng đều, giảm phụ thuộc vào thương lái.

Một giải pháp quan trọng khác là tổ chức lại sản xuất theo chuỗi liên kết. Thông qua HTX và tổ hợp tác, nông dân sẽ có điều kiện ký kết hợp đồng bao tiêu với DN, bảo đảm đầu ra ổn định hơn. Các mô hình đã triển khai bước đầu cho thấy hiệu quả, khi giá bán thanh long của thành viên HTX luôn cao hơn thị trường tự do từ 10-15%.

Bên cạnh đó, việc phát triển công nghiệp chế biến cũng được xem là hướng đi tất yếu. Hiện nay, phần lớn thanh long được tiêu thụ dưới dạng tươi dẫn đến áp lực lớn vào chính vụ thu hoạch. Nếu có thêm các nhà máy chế biến thành đa dạng sản phẩm như nước ép, sấy khô, đông lạnh,... sẽ tăng thời gian sử dụng và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Một yếu tố không kém phần quan trọng là xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu chính ngạch. Tây Ninh có lợi thế về điều kiện đất đai, thổ nhưỡng phù hợp cho cây thanh long phát triển nhưng sản phẩm có thể "bay xa" được hay không, phụ thuộc rất lớn vào vấn đề truy xuất nguồn gốc, đăng ký chỉ dẫn địa lý, và tăng cường xúc tiến thương mại.

Phó Giám đốc Sở NN&MT Đinh Thị Phương Khanh cho biết, thanh long vẫn là cây trồng chủ lực của nhiều địa phương. Muốn cây trồng này phát triển bền vững, không thể chỉ trông chờ vào thị trường Trung Quốc mà phải mở rộng sang các thị trường tiềm năng khác như Hàn Quốc, Nhật Bản, EU,... ngành Nông nghiệp tỉnh sẽ hỗ trợ DN, HTX kết nối, ký hợp đồng dài hạn; khuyến khích, hướng dẫn nông dân sản xuất theo chuẩn nông nghiệp cần thiết để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

Để cây thanh long "trụ" bền vững ở Tây Ninh đòi hỏi không chỉ nỗ lực của nông dân mà còn rất cần sự đồng hành của chính quyền, DN và các tổ chức liên kết. Khi việc phát triển sản xuất nông nghiệp - trong đó có thanh long - được quy hoạch hợp lý, ứng dụng công nghệ cao gắn với chế biến và mở rộng thị trường, bài toán "được mùa, mất giá" sẽ dần được giải, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nông dân và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của tỉnh./.

Thanh Tùng

Nguồn: https://baolongan.vn/thanh-long-duoc-mua-mat-gia-a201295.html