Đó là phiên thảo luận về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật đang được lấy ý kiến tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Đại biểu Nguyễn Việt Thắng nêu ý kiến tại buổi thảo luận

Không thể “điều chỉnh luật” bằng nghị quyết của Chính phủ

Phát biểu tại tổ 7, đại biểu Nguyễn Việt Thắng (Đoàn Kiên Giang) bày tỏ sự không đồng tình với quy định trong dự thảo cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết để điều chỉnh một số quy định tại luật hoặc nghị quyết của Quốc hội.

Ông viện dẫn Điều 69 và 94 của Hiến pháp năm 2013 để khẳng định Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, thực hiện quyền lập pháp, trong khi Chính phủ là cơ quan hành pháp, có trách nhiệm chấp hành luật pháp do Quốc hội ban hành. "Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cũng không cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết thí điểm chính sách khác với luật. Chỉ Quốc hội mới có thẩm quyền này", ông Thắng nói.

Đại biểu Thắng cảnh báo, nếu cho phép Chính phủ “điều chỉnh luật” bằng nghị quyết, sẽ tạo ra sự xáo trộn trong hệ thống pháp luật, thậm chí gây khó cho việc tra cứu, áp dụng luật. Ông phân tích, theo quy định hiện hành, nếu có nhiều văn bản điều chỉnh cùng một vấn đề, thì văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn sẽ được ưu tiên. Do vậy, nghị quyết của Chính phủ không thể “vượt mặt” luật hay nghị quyết của Quốc hội.

Về thiết kế thẩm quyền trong dự thảo, ông Thắng cho rằng, không nên chia theo cơ quan trình văn bản mà phải chia theo thẩm quyền ban hành. “Nếu chia theo trình thì sẽ phát sinh thủ tục rườm rà, không giải quyết được gốc rễ. Giao cho Chính phủ thẩm quyền sửa luật là chưa đúng chức năng, càng làm hệ thống pháp luật thêm rối,” ông nhấn mạnh.

Đại biểu đề nghị Quốc hội và Chính phủ cần khẩn trương rà soát toàn diện hệ thống pháp luật để xác định rõ đâu là chồng chéo, đâu là bất cập, từ đó xử lý dứt điểm. Ông đánh giá cao việc mời cơ quan của Quốc hội tham gia vào hội đồng thẩm định, giúp rút ngắn quy trình và tăng tính khả thi khi trình Quốc hội.

Đặc biệt, đại biểu Thắng đề xuất một giải pháp phù hợp hơn: Quốc hội có thể ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định tạm ngưng hiệu lực một số điều khoản của luật trong trường hợp thực sự cấp thiết. Trên cơ sở đó, Chính phủ có thể ban hành nghị quyết hướng dẫn thi hành trong thời gian chờ sửa luật. "Đây là cách làm vừa đúng luật, vừa linh hoạt, không phá vỡ trật tự lập pháp," ông khẳng định.

 Đại biểu Nguyễn Lâm Thanh bày tỏ sự đồng tình với mục tiêu tháo gỡ vướng mắc pháp luật

Gỡ vướng mắc pháp luật 

Cùng tổ thảo luận, đại biểu Nguyễn Lâm Thanh (Đoàn Thái Nguyên) bày tỏ sự đồng tình với mục tiêu tháo gỡ vướng mắc pháp luật, nhưng cho rằng dự thảo vẫn chưa xác định rõ tiêu chí và nguyên tắc xử lý.

Ông phân tích, có những chính sách tưởng hợp lý nhưng lại không phù hợp với thực tiễn, vì quy định “10 đồng để làm” nhưng thực tế chỉ cho “3 đồng”. “Cần bổ sung tiêu chí ‘không phù hợp với thực tiễn’ để phản ánh đúng bản chất vướng mắc,” ông Thanh kiến nghị.

Về nguyên tắc xử lý, đại biểu đề xuất sắp xếp lại nội dung Điều 3 của dự thảo nghị quyết. Theo đó, nguyên tắc “xử lý kịp thời, có trọng tâm trọng điểm” nên được đưa lên đầu tiên vì là mục tiêu cốt lõi của nghị quyết. Tiếp theo là nguyên tắc đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp – đặc biệt là các quyền dân sự, tài sản và hợp đồng.

Đáng chú ý, ông đề nghị giữ lại tiêu chí “hợp hiến, hợp pháp” nhưng cần xem xét lại yêu cầu về “tính thống nhất tuyệt đối” của hệ thống pháp luật. “Đôi khi phải trái quy định cũ mới tạo ra cái mới. Nếu cứ ràng buộc vào khuôn khổ cũ thì không thể đổi mới,” ông nói.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thanh cũng đề xuất hình thành tổ công tác ba bên – gồm đại diện bộ ngành, chuyên gia độc lập và cơ quan của Quốc hội – để rà soát, phân tích chính sách. “Tư duy cũ sẽ lặp lại nếu vẫn giao cho cơ quan ban hành tự rà soát chính mình,” ông nhấn mạnh.

Không thể “cởi trói” bằng cách buông lỏng kiểm soát

Góp ý tại tổ, đại biểu Nguyễn Thị Sửu – Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế đi sâu vào ba nhóm vấn đề: Ngôn ngữ pháp lý, giới hạn thẩm quyền và điều khoản thi hành nghị quyết.

Bà Sửu cho rằng, cụm từ “không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi” trong dự thảo dễ gây cảm tính, chưa phù hợp với ngôn ngữ pháp lý cần chuẩn xác, định lượng. “Nên thay bằng cụm "gây khó khăn trong áp dụng pháp luật’", vừa súc tích, vừa đúng bản chất hơn,” bà Sửu đề xuất.

Bà cũng lưu ý, khó khăn pháp lý không chỉ xuất phát từ văn bản mà còn từ thực tiễn phát sinh nhưng chưa được luật điều chỉnh. Do vậy, cần bổ sung tiêu chí “vướng mắc do thực tiễn phát sinh” vào nội dung nhận diện khó khăn.

Về nội dung khoản 3, Điều 2, bà đề nghị phải nói rõ “gánh nặng không cần thiết về chi phí tuân thủ”, đồng thời thay cụm “hạn chế đổi mới” bằng “gây cản trở đổi mới, sáng tạo”. “Nếu dùng ngôn ngữ định tính mơ hồ, sau này sẽ phải ra thêm nghị định, thông tư để giải thích, làm chậm quá trình thực thi nghị quyết,” bà cảnh báo.

Quan trọng hơn, đại biểu Sửu bày tỏ sự thận trọng trước đề xuất trao quyền cho Chính phủ điều chỉnh các quy định pháp luật thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Bà khẳng định: “Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp. Nếu có ủy quyền, thì chỉ nên giới hạn trong tình huống thực sự cấp bách, khẩn cấp và phải có cơ chế giám sát, hậu kiểm chặt chẽ".

Góp ý điều khoản thi hành (Điều 7), đại biểu đề xuất cần phân định rõ hai giai đoạn: Đến năm 2025 là giai đoạn tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế; còn từ 2025 đến tháng 2/2027 là giai đoạn hoàn thiện sửa đổi, bổ sung pháp luật liên quan. Bà cũng đề nghị bổ sung trách nhiệm tổng kết, kiến nghị sửa đổi khi nghị quyết hết hiệu lực.

Lê Thọ

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/theo-dong-thoi-su/thao-go-vuong-mac-phap-luat-dung-de-go-thanh-roi-154890.html