Thơ Nguyễn Kim Huy: Làn hương bay trong những ngôn từ

Đây là tập thơ thứ 4 trong số 8 đầu sách thuộc nhiều thể loại đã in trên chặng đường hơn 60 năm cuộc đời cần mẫn làm thơ và viết văn của Nguyễn Kim Huy.

Với 280 trang sách, Những ban mai tinh khiết gồm 78 bài thơ tập trung trong bốn tiểu mục mang những cái tên rất thơ như: Giữa con sóng thời gian, Những sắc màu của nắng, Bên ngoài khung cửa, Gió làm biển thở dài. Mỗi cái tên nhỏ như thế được xem là một mảng đề tài trong sáng tác của Nguyễn Kim Huy.

Như một lời tâm giao

Đọc thơ Nguyễn Kim Huy, bạn đọc có cảm nhận thơ anh thường nghiêng về vẻ đẹp của tinh thần trong ý niệm của một cây bút thường xuyên quan hoài về cuộc sống với một giọng điệu nhẹ nhàng mà sâu lắng. Vì thế mà nhiều lúc thấy anh phảng phất như một Giả Đảo, nhà thơ của sự "thôi xao" trong thơ đời nhà Đường ở Trung Quốc. Nguyễn Kim Huy từng thao thức trước một ban mai để tìm cho ra một ngôn từ đắt nhất cho thơ:

Trong tiếng chuông nguyện hồn

Những ngôn từ thao thức trước ban mai

Trong tiếng gà gáy sáng

Những ngôn từ thao thức trước ban mai

Trong ban mai, tôi ngồi viết câu thơ

Từ những ngôn từ thao thức

(Những ngôn từ thao thức trước ban mai)

Thơ Nguyễn Kim Huy: Làn hương bay trong những ngôn từ- Ảnh 1. — Tập thơ và trường ca Những ban mai tinh khiết của Nguyễn Kim Huy (NXB Đà Nẵng, 2025)

Điều đó nói lên sự lao động "khổ sai" của nhà thơ khi sáng tạo nghệ thuật mà Nguyễn Kim Huy là một trong số đó. Cũng chính điều đó đã làm nên một cá tính sáng tạo của anh qua những câu thơ được anh nắn nót như một sự ám ảnh trên hành trình đi tìm hạnh phúc:

Ám ảnh những ngày gió mưa trong cơn mơ thấy mình tắt nghẽn hơi thở

… Dắt nhau ngờ nghệch đi tìm hạnh phúc

Hạnh phúc chưa tìm được đã nông nổi ngờ nghệch lạc mất nhau…

(Trước những ban mai tinh khiết, tôi muốn khắc ngàn câu thơ lên tiếng)

Cũng vì sự nắn nót cẩn trọng đó nên thơ Nguyễn Kim Huy ở mỗi bài, mỗi câu trong Những ban mai tinh khiết đều có sự chỉn chu về ngôn từ và vần điệu. Ở bài Lời ru của gió cho em, Nguyễn Kim Huy làm theo thể lục bát với cách gieo vần rất mượt mà:

Gió qua góc biển chân trời

Mang thêm mộng thắm gởi người hôm qua

Lời ru của gió thiết tha

Cũng không nối được lòng ta với chiều

Thơ Nguyễn Kim Huy trong Những ban mai tinh khiết đề cập đến khá nhiều mảng đề tài của cuộc sống. Từ tình yêu con người, đôi lứa vợ chồng, ông cháu đến đồng chí, đồng nghiệp, ở mối quan hệ nào anh cũng đặt ra những câu hỏi mang tính triết lý nhân sinh. Điều đó làm thơ anh trở nên sâu sắc, nhiều khi là ý tại ngôn ngoại. Với Nguyễn Kim Huy, dù là một ngọn cỏ hay một bông hoa, khi đã vào thơ anh đều được nhân cách hóa để trở nên có hồn và có tính cách:

Ngọn cỏ không bao giờ hỏi mình mọc lên để làm gì

Chúng cứ mướt xanh hồn nhiên

Trong nắng ban mai còn long lanh cùng sương sớm đón mặt trời

Bông hoa không bao giờ hỏi mình sắc màu rạng rỡ để làm gì

Chúng cứ hồn nhiên nở

Bướm ong bay đến vờn quanh tạo nên mùa vũ hội tưng bừng rộn rã

(Cỏ hoa và ngọn gió không hỏi)

Với những câu thơ triết lý như thế, thơ Nguyễn Kim Huy đi vào lòng bạn đọc như những lời bộc bạch tâm sự giữa những con người đồng cảm trước vạn vật.

Thơ Nguyễn Kim Huy: Làn hương bay trong những ngôn từ- Ảnh 2. — Một bài thơ trong *Những ban mai tinh khiết*

Trách nhiệm với cuộc sống

Là một nhà thơ, Nguyễn Kim Huy còn là một cán bộ biên tập của NXB Đà Nẵng. Công việc lặng lẽ và cô đơn này đòi hỏi anh phải có trách nhiệm với mỗi trang bản thảo mà các tác giả gửi gắm trước khi đem đến nhà in bởi đó là mồ hôi và nước mắt của mỗi người cầm bút:

Từng trang bản thảo lặng thinh

Mà cồn cào tình yêu, khắc khoải suy tư

Lấp lánh ánh sáng trí tuệ và những khát vọng những nỗi niềm

Những trang bản thảo của ai

Trên bàn biên tập nhòe mắt đọc

Thấy như là của mình

(Từ biệt những trang bản thảo)

Cái hay của thơ Nguyễn Kim Huy là anh đã đem cái trách nhiệm chuyên môn ấy vào thơ ca và biến nó thành những bài học của công việc và sáng tạo nghệ thuật.

Thơ Nguyễn Kim Huy: Làn hương bay trong những ngôn từ- Ảnh 3. — Tác giả Nguyễn Kim Huy

Là tiếng hát về tình yêu đất nước

Ở mảng trường ca trong Những ban mai tinh khiết, Nguyễn Kim Huy nhìn đất nước từ những tia sáng của ban mai. Cũng vì thế mà anh đã đặt cho trường ca của mình một cái tên đậm chất công dân: Đất nước tôi nhìn từ phía những ban mai. Có thể xem trường ca của Nguyễn Kim Huy trong Những ban mai tinh khiết là một câu chuyện tình yêu đôi lứa bắt đầu từ tuổi mười lăm. Đó là một tình yêu học trò kiểu thanh mai trúc mã nhưng lại khởi nguồn từ tình yêu đất nước:

Bay lên đi, những đám mây ngũ sắc tuổi mười lăm

Khi tôi kể cho em nghe câu chuyện của tôi về đất nước mình

Đất nước tôi hình khói núi ban mai

Và nụ cười em tuổi mười lăm rạng rỡ

Cứ thế, dù chỉ gói gọn một phần trong Những ban mai tinh khiết, trường ca Đất nước tôi nhìn từ phía những ban mai của Nguyễn Kim Huy đã dẫn dắt bạn đọc đi suốt cuộc hành trình lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc để dựng nước và giữ nước. Điều đó làm nên sự khác biệt khá rõ giữa thơ và trường ca Nguyễn Kim Huy. Nếu thơ anh là tiếng nói trữ tình của tình yêu đôi lứa, bạn bè, thân thuộc thì trường ca của anh là tiếng nói mang đậm chất trữ tình công dân. Lấy cảm hứng từ câu thơ Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi trong trường ca Mặt đường khát vọng của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, tác giả Nguyễn Kim Huy đã thể hiện trong trường ca của mình một nguồn mạch cảm hứng về một đất nước Việt Nam đang không ngừng phát triển và thay da đổi thịt hằng ngày. Đó chính là thành quả của công cuộc cách mạng dựng xây đất nước phồn vinh trong thời đại mới nhằm mở ra một "kỷ nguyên vươn mình" của dân tộc ta. Chính chất trữ tình công dân bay bổng ấy đã mang đến những câu thơ hào sảng trong trường ca của Nguyễn Kim Huy:

Làng tôi giờ ngày mới xôn xao

Những ngôi nhà khang trang rạng rỡ

… Tiếng các em hát trên con đường ngày tôi đi học mưa lũ dập vùi

Giờ trải nhựa êm ru dẫn về nhộn nhịp rộn ràng khu kinh tế mở

… Thêm rộn ràng sắc thắm ban mai

Chính vì thế, trường ca của Nguyễn Kim Huy như một bản tổng kết lịch sử cuộc đời anh và lịch sử đất nước. Đó là một bản tổng kết chứa đựng nhiều thành tựu lớn lao của quê hương và nó làm cho những câu thơ của anh cất cánh bay lên.

Con người ta ai rồi cũng sẽ phải trưởng thành, lớn lên và già đi nhưng đất nước và cuộc sống sẽ luôn và mãi mãi tươi mới như là "những ban mai tinh khiết". Đó là đóng góp và ý nghĩa đáng kể nhất của tập thơ và trường ca Đất nước tôi nhìn từ phía những ban mai của Nguyễn Kim Huy.

Nguồn: https://thanhnien.vn/tho-nguyen-kim-huy-lan-huong-bay-trong-nhung-ngon-tu-185251011091453286.htm