Câu nói “người tiêu dùng thông minh” nghe thì có vẻ… hợp lý nhưng nghĩ kỹ thì lại giống như một cách “đá quả bóng trách nhiệm” sang phía người tiêu dùng khi chính người tiêu dùng - nạn nhân của thực trạng này - lại được yêu cầu tự bảo vệ mình giữa một thị trường có những cạm bẫy mà họ không tạo ra, không kiểm soát được và cũng không đủ công cụ để phân định.
 |
| Không có vùng cấm trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái. Ảnh: Internet |
Trong thị trường mà hàng hóa được sản xuất, lưu thông hợp pháp, được dán tem chứng nhận, được quảng cáo rầm rộ, từ phòng khám, bệnh viện đến chợ dân sinh… thì việc yêu cầu người tiêu dùng phải thông thái, tự nhận ra những sản phẩm kém chất lượng là điều bất khả thi.
Không ai đi mua thực phẩm mà mang theo thiết bị kiểm nghiệm, cũng không ai có thể một mình truy vết nguồn gốc, chất lượng, mức độ an toàn của từng món hàng tiêu dùng hằng ngày. Cũng không phải người tiêu dùng nào cũng có đủ kiến thức, sự hiểu biết mà chỉ bằng đọc bảng nhãn thành phần có thể nhận biết chất lượng (đó là chưa kể làm sao biết nhãn thành phần đó là… thật).
Người tiêu dùng đặt niềm tin rất lớn vào hệ thống vận hành: các quy định của pháp luật; sự kiểm soát của các cơ quan chức năng từ khâu sản xuất, kiểm định chất lượng… và sự tin tưởng vào đạo đức của người sản xuất lẫn người bán hàng. Rõ ràng, sự xuất hiện của các sản phẩm giả, kém chất lượng cho thấy những lỗ hổng, sự yếu kém trong hệ thống vận hành ấy; và người tiêu dùng chính là nạn nhân phải gánh chịu hậu quả: tiền mất, sức khỏe bị đe dọa và niềm tin cũng mất đi.
Trong chuỗi mắt xích từ sản xuất đến phân phối, từ kiểm định đến truyền thông, người tiêu dùng chỉ là điểm cuối cùng nhưng lại bị đặt vào vị trí phải “thông minh”, phải “tỉnh táo”, phải “đọc kỹ nhãn mác” như thể họ có thể gánh nổi toàn bộ trách nhiệm khi thị trường như ma trận.
Việc nâng cao nhận thức tiêu dùng là cần thiết, song nếu việc khuyến khích “thông minh” trở thành tấm bình phong để biện minh cho những lỗ hổng trong giám sát, quản lý, những thỏa hiệp trong đạo đức kinh doanh thì đó không còn là lời khuyên – mà là một cái cớ để thoái thác trách nhiệm.
Trọng tâm cần được dịch chuyển: từ việc giáo dục người mua sang buộc trách nhiệm người bán, người sản xuất, các kênh phân phối và các cơ quan kiểm định, thanh tra. Người tiêu dùng không cần thêm những bài học lý thuyết về cách phân biệt hàng thật, hàng giả – họ cần một hệ thống pháp luật đủ mạnh để ngăn chặn gian dối từ gốc, cần những chế tài đủ nghiêm để không ai dám coi thường sức khỏe cộng đồng, và cần những trung tâm kiểm định, cơ quan chức năng hoạt động minh bạch, độc lập, không thỏa hiệp vì lợi ích nhóm.
Người tiêu dùng cần được bảo vệ bằng luật pháp chặt chẽ, trách nhiệm cơ quan quản lý, bằng đạo đức của người sản xuất và lương tâm của người bán.
Nguồn: https://baodaklak.vn/xa-hoi/202506/tieu-dung-thong-minh-khong-phai-binh-phong-bien-minh-cho-lo-hong-quan-ly-6b21458/
Bình luận (0)