Tùng Vân cổ tự - Nơi thời gian và tâm linh hòa quyện

Nằm yên bình giữa lòng xã Thổ Tang, tỉnh Phú Thọ, chùa Tùng Vân không chỉ là một di tích văn hóa cấp quốc gia mà còn là điểm tựa tâm linh vững chãi của người dân nơi đây. Với lịch sử hơn 300 năm, ngôi chùa cổ kính này đã chứng kiến bao thăng trầm của lịch sử, nhưng vẫn kiên cường gìn giữ những giá trị văn hóa và kiến trúc độc đáo, trở thành một điểm đến không thể bỏ qua cho những ai yêu mến vẻ đẹp truyền thống của Phật giáo Việt Nam.

Chùa Tùng Vân có 7 gian, 2 dĩ với hệ thống hàng trăm cột gỗ lim và đá

Ngay trước tiền đường là hàng cột đá được chạm khắc tinh xảo hình tứ linh (Long, Ly, Quy, Phụng) và tứ quý (Tùng, Cúc, Trúc, Mai)

Hành trình về miền đất Phật

Con đường dẫn đến chùa Tùng Vân như mở ra một thế giới khác, tách biệt hẳn với sự ồn ào, tấp nập của phố xá bên ngoài. Sau khi đi qua những dãy nhà san sát và dòng xe cộ đông đúc, chúng tôi dừng chân trước cổng chùa. Cánh cổng tam quan tuy không quá đồ sộ nhưng vẫn toát lên vẻ uy nghi, cổ kính với những bậc đá rêu phong và các khối hoa văn được chạm khắc tinh xảo. Mái ngói đỏ rêu phong, những viên đá phong thủy xếp tầng tạo nên một không gian thanh tịnh, bình yên, xoa dịu mọi muộn phiền của cuộc sống.

Chùa Tùng Vân được công nhận là Di tích văn hóa cấp quốc gia từ năm 1992

Trong không gian tĩnh lặng ấy, chúng tôi có dịp trò chuyện với Đại đức Thích Nguyên Cao, trụ trì chùa Tùng Vân từ năm 2003. Đại đức chia sẻ về lịch sử đầy tự hào của ngôi chùa: "Chùa Tùng Vân được xây dựng cách đây 340 năm vào thời vua Lê Huy Tông, được công nhận là Di tích văn hóa cấp quốc gia từ năm 1992. Trải qua bao biến cố, ngôi chùa đã nhiều lần được trùng tu, đặc biệt là đợt tu bổ lớn từ năm 2008 đến 2010. Nhờ sự chung tay của Phật tử và người dân, chúng tôi đã gìn giữ được vóc dáng cổ kính của ngôi chùa cho đến ngày nay".

Kho tàng bảo vật và kiến trúc độc đáo

Điều làm nên sức hấp dẫn của chùa Tùng Vân chính là kho tàng bảo vật vô giá được lưu giữ gần như nguyên vẹn. Trong số đó, phải kể đến những pho tượng cổ bằng đất nung và gỗ có niên đại gần 300 năm, đặc biệt là pho tượng Thích Ca Mâu Ni và tượng mẫu. Những tác phẩm điêu khắc này thể hiện trình độ nghệ thuật tinh xảo, đáng để các nghệ nhân hiện đại chiêm ngưỡng và học hỏi. Ngoài ra, chùa còn bảo tồn nhiều hiện vật quý khác như chuông đồng, khánh đồng và hệ thống văn bia cổ có giá trị nghiên cứu lịch sử, văn hóa sâu sắc.

Pho tượng cổ bằng đất nung và gỗ có niên đại gần 300 năm, đặc biệt là pho tượng Thích Ca Mâu Ni và tượng mẫu

Về kiến trúc, chùa Tùng Vân mang đậm nét đặc trưng của Phật giáo vùng đồng bằng Bắc Bộ với bố cục kiểu chữ “Quốc”, gồm các hạng mục: Tam quan, tiền đường, thiêu hương, thượng điện, nhà tổ, hành lang và nhà mẫu. Chùa có 7 gian, 2 dĩ, với hệ thống hàng trăm cột gỗ lim và đá. Điều đặc biệt là toàn bộ gỗ trong chùa đều là gỗ lim, một loại gỗ quý hiếm, có độ bền cao.

Ngay trước tiền đường là hàng cột đá được chạm khắc tinh xảo hình tứ linh (Long, Ly, Quy, Phụng) và tứ quý (Tùng, Cúc, Trúc, Mai), tượng trưng cho sự sinh sôi, thịnh vượng của bốn mùa. Cửa bức bàn bằng gỗ lim cũng được chạm trổ công phu với phù điêu tứ quý cách điệu. Mái chùa lợp ngói mũ hài, uốn cong bốn góc, trên nóc có hình bàn tay vươn ra từ hoa sen đỡ bánh xe pháp luân của nhà Phật, mang ý nghĩa giác ngộ và giải thoát.

Mái chùa lợp ngói mũ hài, uốn cong bốn góc

Một điểm nhấn khác trong kiến trúc chùa Tùng Vân là nhà thờ tổ. Nơi đây không chỉ thờ các vị tổ sư mà còn có khán thờ Đức Khổng Tử, cho thấy truyền thống hiếu học lâu đời của người dân địa phương. Sự kết hợp giữa Phật giáo và Nho giáo trong cùng một không gian tâm linh là một nét độc đáo, hiếm thấy, thể hiện sự dung hòa văn hóa của người Việt.

Tượng Phật ngọc nguyên khối lớn nhất Việt Nam

Một trong những điểm nhấn đặc biệt nhất của chùa Tùng Vân là pho tượng Đức Phật Tổ Thích Ca Mâu Ni được đặt trang trọng tại gian tiền đường. Pho tượng này được tạc từ một khối ngọc xanh nguyên khối nặng hơn 10 tấn, cao 3,3m, rộng 2,1m, và dày 1,2m. Khối ngọc này được tìm thấy tại tỉnh Yên Bái, là một trong những khối ngọc quý hiếm và lớn nhất Việt Nam. Ngày 16/9/2011, pho tượng đã được sách Kỷ lục Việt Nam xác nhận là “Pho tượng Phật bằng đá bán quý màu xanh ngọc lớn nhất Việt Nam”.

Pho tượng Đức Phật Tổ Thích Ca Mâu Ni được đặt tại gian tiền đường được tạc từ một khối ngọc xanh nguyên khối

Đại đức Thích Nguyên Cao chia sẻ về ý nghĩa của pho tượng: "Bức tượng mang vẻ đẹp sáng bóng, dịu mát của màu xanh, rất gần gũi với tâm nguyện của mỗi người dân Việt Nam, luôn hướng tới sự thanh bình. Sau khi tạc pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni, khối ngọc còn lại đã được các nghệ nhân tạc bức tượng Phật Bà Quan Âm nặng khoảng 5 tấn, cũng tinh xảo không kém." Hai pho tượng quý này không chỉ là kiệt tác nghệ thuật mà còn là biểu tượng của sự thanh tịnh, an lạc, thu hút đông đảo du khách và Phật tử đến chiêm bái.

Bức tượng Phật Bà Quan Âm nặng khoảng 5 tấn từ ngọc xanh nguyên khối

Vẻ đẹp của sự tĩnh tại trong đời sống hiện đại

Trong cuộc sống hiện đại hối hả, chùa Tùng Vân trở thành một chốn nghỉ chân lý tưởng cho tâm hồn. Không gian thanh tịnh, cổ kính của chùa giúp mỗi người có thể sống chậm lại, tìm thấy sự an lạc và cân bằng. Ông Nguyễn Văn Thân, 90 tuổi, một người con của xã Thổ Tang, xúc động chia sẻ: "Đối với người Thổ Tang chúng tôi, chùa Tùng Vân là một cái gì đó rất thiêng liêng. Nơi đây là điểm tựa tinh thần, là nơi để các thế hệ con cháu luôn hướng về cội nguồn".

Chùa còn lưu giữ nhiều hiện vật quý như: Chuông đồng, khánh đồng và hệ thống văn bia cổ có giá trị nghiên cứu lịch sử - văn hóa

Đại đức Thích Nguyên Cao, chia sẻ: Chùa Tùng Vân không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là điểm tựa tinh thần, nơi mọi người tìm về để “sống chậm lại”, để “tâm được an lạc và tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống”.

Du khách Nguyễn Văn Sinh từ thành phố Hồ Chí Minh cũng bày tỏ cảm xúc: "Tôi đã biết đến về chùa Tùng Vân qua báo chí từ lâu, nhưng hôm nay mới có dịp đến tận nơi. Được tận mắt chứng kiến những giá trị lịch sử quý báu như pho tượng Phật đất nung, chuông đồng, khánh đồng và đặc biệt là pho tượng Phật ngọc lớn nhất Việt Nam, tôi cảm thấy rất tự hào về di sản văn hóa của dân tộc".

Chùa Tùng Vân, với sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc cổ kính, kho tàng bảo vật quý giá và những pho tượng mang giá trị kỷ lục, không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là một trung tâm văn hóa, lịch sử và nghệ thuật. Nơi đây đã và đang từng bước kiến tạo thành một khu du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm bái, góp phần gìn giữ và lan tỏa những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

Ngọc Thắng

Nguồn: https://baophutho.vn/tung-van-co-tu-noi-thoi-gian-va-tam-linh-hoa-quyen-237960.htm