Việt Nam nâng tầm thu hút dòng vốn FDI chất lượng

Việc Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu là một bước đi chiến lược, thể hiện trách nhiệm và sự chủ động hội nhập với các chuẩn mực chung của thế giới. Đây là điều chỉnh chính sách cần thiết để Việt Nam vừa có thể giữ chân nhà đầu tư, vừa thực hiện định hướng nâng chất dòng vốn trong giai đoạn tới.

Dây chuyền sản xuất nguyên liệu để chế tạo pin năng lượng mặt trời tại Công ty TNHH JA Solar Việt Nam, vốn đầu tư của Hong Kong (Trung Quốc) tại khu công nghiệp Quang Châu (tỉnh Bắc Ninh). Ảnh tư liệu: Danh Lam/TTXVN

Theo Nghị định số 236/2025/NĐ-CP của Chính phủ về việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, từ ngày 15/10/2025, Việt Nam sẽ chính thức áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu 15% đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt doanh thu hợp nhất từ 750 triệu Euro (EUR) trở lên. Chính sách mới này giúp Việt Nam kịp thời thích ứng và đồng bộ chính sách thuế tối thiểu toàn cầu theo thông lệ quốc tế. Đến nay, có trên 100 quốc gia áp dụng quy định về thuế tối thiểu toàn cầu.

Việt Nam luôn được nhìn nhận là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư quốc tế. Với 2.926 dự án FDI được cấp phép mới từ 82 quốc gia và vùng lãnh thổ trong 9 tháng năm 2025, mặc dù tổng số vốn đăng ký cấp mới đạt 12,39 tỷ USD, giảm nhẹ 8,6%, nhưng việc số lượng dự án tăng lên cho thấy các nhà đầu tư, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn đang tích cực tìm kiếm cơ hội và mở rộng sự hiện diện tại Việt Nam.

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần trong thu hút nguồn vốn FDI là do Việt Nam có nhiều ưu đãi về thuế và về các điều khoản để thu hút đầu tư khác. Sau khi tổng hợp những ưu đãi này, thực tế, doanh nghiệp chỉ đóng thuế khoảng 12,5%, thấp hơn mức thuế tối thiểu toàn cầu.

Tuy nhiên, không ít tập đoàn đa quốc gia có nhiều chi nhánh trên thế giới thường tận dụng các ưu đãi và chuyển giá để giảm nghĩa vụ thuế; điều này ảnh hưởng tiêu cực, gây bất bình đẳng trong cạnh tranh thương mại cho những doanh nghiệp không có mạng lưới toàn cầu. Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, năm 2023 có tới 56% doanh nghiệp FDI báo lỗ, tăng hơn 21% so với năm trước dù doanh thu và tài sản đều tăng. Trong số đó, hơn 5.000 doanh nghiệp âm vốn chủ sở hữu, tổng giá trị lỗ lũy kế lên tới 908.000 tỷ đồng, một nghịch lý phản ánh rõ nguy cơ “lỗ giả, lãi thật” từ hoạt động chuyển giá.

Bởi vậy, chính sách áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có “tác động kép”, vừa tạo ra sự công bằng giữa các doanh nghiệp FDI lại vừa góp phần ngăn chặn xói mòn cơ sở thuế cho dù có thể có ít nhiều tác động đến dòng vốn FDI. Đối với những doanh nghiệp FDI thuộc diện không còn được hưởng ưu đãi thuế như trước đây, cơ quan thuế Việt Nam sẽ thu phần thuế bổ sung để bảo đảm mức thuế tối thiểu 15%. Do đó, các doanh nghiệp này sẽ phải cân nhắc, tuân thủ nghĩa vụ thuế mới và điều chỉnh kế hoạch tài chính cho phù hợp.

Theo TS Lê Quang Minh (Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội), việc Việt Nam áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu (TTTTTC) là một bước đi chiến lược, thể hiện trách nhiệm và sự chủ động hội nhập với các chuẩn mực chung của thế giới. Trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư, chính sách này có ý nghĩa tạo một sân chơi bình đẳng. Thuế tối thiểu toàn cầu làm giảm lợi thế của các "thiên đường thuế", buộc các quốc gia phải cạnh tranh dựa trên các yếu tố bền vững hơn thay vì chỉ dùng ưu đãi thuế suất thấp. Điều này giúp Việt Nam khẳng định một môi trường đầu tư minh bạch và công bằng.

Chính sách này cũng giúp Việt Nam tái định vị lợi thế cạnh tranh bằng các yếu tố chất lượng như: môi trường kinh doanh thuận lợi, nguồn nhân lực chất lượng cao, hạ tầng phát triển và sự ổn định chính trị. Đồng thời áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu không chỉ giúp tăng nguồn thu ngân sách mà còn khẳng định chủ quyền thuế của Việt Nam.

TS Lê Quang Minh nhận định, chính sách thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có tác động đến các doanh nghiệp FDI lớn và dòng vốn đầu tư. Đối với cơ cấu dòng vốn đầu tư, dòng vốn FDI có thể sẽ có sự dịch chuyển. Những dự án đầu tư chỉ dựa vào lợi thế ưu đãi thuế để tối đa hóa lợi nhuận có thể sẽ giảm. Thay vào đó, Việt Nam sẽ trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư chiến lược, những người tìm kiếm lợi thế cạnh tranh dựa trên hiệu quả sản xuất, khả năng đổi mới sáng tạo, và chất lượng nguồn nhân lực. Dòng vốn sẽ có xu hướng tập trung vào các ngành công nghệ cao, R&D, và sản xuất xanh, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của Việt Nam.

Cùng với sự thay đổi trong chính sách thuế, chiến lược thu hút FDI của Việt Nam sẽ cần có những thay đổi. Những ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo kiểu truyền thống ở một số địa bàn hoặc lĩnh vực đầu tư sẽ không còn phù hợp trong bối cảnh thuế tối thiểu 15% được áp dụng rộng rãi. “Khi đó, cùng với việc định hướng lại chính sách ưu đãi, hướng tới các hình thức hỗ trợ khác thay vì giảm thuế trực tiếp, Việt Nam có cơ hội chủ động sàng lọc, tìm kiếm các nhà đầu tư nước ngoài thật sự có nhu cầu và cam kết đầu tư mạnh mẽ, lâu dài”, TS Lê Quang Minh nêu vấn đề.

Thực tế cho thấy, để tiếp tục thu hút dòng vốn FDI vào những lĩnh vực ưu tiên, Việt Nam cũng đang triển khai thực hiện nhiều giải pháp mang tính chất quyết định, quan trọng như việc ban hành Chiến lược hợp tác đầu tư nước ngoài giai đoạn 2021 - 2030; trong đó, tập trung và chất lượng dự án, đặc biệt trong các lĩnh vực được ưu tiên kêu gọi đầu tư. Việt Nam cũng nỗ lực cải thiện thể chế, ban hành chính sách ưu đãi, thiết lập quỹ hỗ trợ đầu tư, phát triển trung tâm tài chính quốc tế, đẩy mạnh đầu tư cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông, năng lượng.

Ông Alexander Ziehe, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Đức tại Việt Nam đánh giá cao những cải cách cơ sở hạ tầng và nỗ lực tạo môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch của Việt Nam và tin rằng điều này sẽ tiếp tục nâng cao sức hút của Việt Nam đối với dòng vốn FDI chất lượng cao, dài hạn, đặc biệt là những lĩnh vực mà doanh nghiệp có thế mạnh.

Cùng với các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, cơ sở hạ tầng được ban hành, tinh gọn bộ máy hành chính và thủ tục đầu tư… đều nhằm mục tiêu tối đa hóa sự thuận lợi cho các doanh nghiệp nước ngoài khi đầu tư tại Việt Nam.

Tại các cuộc họp với các nhà đầu tư FDI gần đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng luôn nhấn mạnh, Việt Nam ưu tiên thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có chọn lọc, tập trung vào các lĩnh vực trọng điểm như: cơ sở hạ tầng chiến lược, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghệ sinh học, vật liệu mới, chip bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

“Chính phủ luôn cam kết tạo điều kiện thuận lợi và đồng hành cùng các đối tác quốc tế, các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước thúc đẩy các hoạt động hợp tác đầu tư kinh doanh hiệu quả và bền vững”, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/viet-nam-nang-tam-thu-hut-dong-von-fdi-chat-luong-20251016114258955.htm