Hôm nay (19/6) Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ bắt đầu chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam. Trong quan hệ lâu đời, bền chặt Việt Nam-Nga thì ngoại giao nhân dân có vai trò quan trọng, được các thế hệ dày công vun đắp.

NẶNG NGHĨA, NẶNG TÌNH

Ông Nguyễn Đăng Phát, nguyên Trưởng ban Biên tập Tin Thế giới (TTXVN) từng có 2 nhiệm kỳ thường trú tại Liên bang Nga vào các giai đoạn 1989-1993, 2005-2008, hiện ông là Tổng thư ký kiêm Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt – Nga. Đánh giá chuyến thăm mang ý nghĩa quan trọng, ông Phát kỳ vọng quan hệ hai nước sẽ có nhiều tiến triển mới trên tất cả lĩnh vực. Điểm lại tiến trình quan hệ Việt Nam-Nga với nền tảng trước đây là quan hệ Việt-Xô, ông Nguyễn Đăng Phát chia sẻ, trong lịch sử Liên Xô giúp đỡ Việt Nam rất nhiều. Đó là quan hệ “nặng nghĩa, nặng tình”, nhiều công trình mang dấu ấn hữu nghị Việt-Xô như thủy điện Hòa Bình, Trị An, cầu Thăng Long…

Ông Nguyễn Đăng Phát, Tổng thư ký kiêm Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt – Nga

Thời điểm đó khi nước ta chưa có nhiều cơ hội cử người đi học tập ở nước ngoài thì Liên Xô chính là nơi tiếp nhận lưu học sinh Việt Nam. Liên Xô giúp Việt Nam đào tạo gần 40 nghìn cán bộ, chuyên gia thuộc nhiều chuyên ngành. Nhiều người khi về nước giữ các chức vụ quan trọng trong các lĩnh vực như: chính trị, quốc phòng, kinh tế, kỹ thuật… Chính số lưu học sinh Việt Nam đông nên tình cảm dành cho nước Nga, người dân Nga cũng rất đặc biệt. Văn hóa, âm nhạc Nga cũng tạo nên sự đồng điệu với người dân Việt Nam. Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt – Nga phân tích, trong nội hàm quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam với Nga khác nhiều so với quan hệ tương tự giữa Việt Nam với nước khác. Hợp tác an ninh quốc phòng được coi là trụ cột trong quan hệ Việt-Nga. Ngày 30/1/2021, Việt Nam và Nga ra Tuyên bố chung về Tầm nhìn quan hệ Đối tác chiến lược đến năm 2030. Có thể thấy, hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư còn xếp sau hợp tác quân sự và kỹ thuật quân sự, an ninh. Tuy nhiên cũng phải nhìn nhận kim ngạch thương mại hai nước vẫn còn khiêm tốn, hai bên đang phấn đấu nâng kim ngạch thương mại lên 10 tỷ USD vào năm 2030. Ông Nguyễn Đăng Phát nói về Hội Hữu nghị Việt – Nga có số lượng hội viên lớn, với những người đã học tập, sinh sống tại Nga, tuy nhiên thế hệ này nhiều người tuổi đã cao. Ban Chấp hành Trung ương Hội hữu nghị Việt-Nga gồm 95 thành viên trong đó có một số lãnh đạo doanh nghiệp. Hội có đề xuất thành lập trung tâm xúc tiến thương mại Việt-Nga, bởi bên phía bạn - Hội hữu nghị Nga-Việt cũng có trung tâm kinh doanh. Ngoài Bộ Công Thương thì hai đầu mối này sẽ giúp tìm hiểu nhu cầu, cơ hội hợp tác hai nước. Một số địa phương của Nga cũng đang có nhu cầu hợp tác với địa phương Việt Nam, ông Phát hy vọng địa phương hai nước sẽ sớm “kết nghĩa”. Hội cũng chú trọng tổ chức những hoạt động thiết thực để thu hút giới trẻ. Cuộc thi vẽ tranh “Em vẽ nước Nga, em vẽ Việt Nam” đã tổ chức đến lần thứ 8. Năm 2023, con số kỷ lục được thiết lập khi có tới 17.000 học sinh ở khắp cả nước gửi tranh về tham dự.

Chủ tịch Đảng Nước Nga thống nhất Dmitry Medvedev gặp gỡ thân tình Hội Hữu nghị Việt Nam-Liên bang Nga nhân chuyến thăm hồi tháng 5/2023. Ảnh: VUFO

Ông Phát cho biết dự kiến trong lịch trình của Tổng thống Putin sẽ có hoạt động liên quan đến đối ngoại nhân dân. “Đây là lần thứ 5 Tổng thống Putin thăm Việt Nam, Việt Nam cũng là nước Đông Nam Á duy nhất có 6 lần các đời Tổng thống Nga đến thăm. Việc Tổng thống chọn thăm Việt Nam ngay trong những tháng đầu nhiệm kỳ thể hiện sự coi trọng, tin cậy chính trị dành cho quan hệ hai nước”, ông Phát kỳ vọng. Chuyến thăm diễn ra đúng vào dịp 2 nước kỷ niệm 30 năm ngày ký Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị Việt – Nga. Ông Phát cho rằng, đây là dịp để lãnh đạo 2 nước, các bộ ngành gặp gỡ, thảo luận về phương hướng, hướng tới những thỏa thuận hợp tác. Tổng thống là một trong những người đặt nền móng cho quan hệ Nga - Việt Nam, là một người bạn của Việt Nam. Ông Phát kỳ vọng trong nhiệm kỳ mới của Tổng thống Putin, quan hệ hai nước tiếp tục có triển vọng tốt.

NỀN TẢNG QUAN HỆ VỮNG CHẮC

Trên kênh đối ngoại nhân dân, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Phan Anh Sơn điểm lại một số mốc quan trọng trong quan hệ hai nước. Tháng 1/1950, Liên Xô là một trong những nước đầu tiên công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 25/12/1991, Liên Xô tan rã, ngay sau đó, tức 27/12/1991, Việt Nam ra Tuyên bố công nhận Liên bang Nga. Ngày 16/6/1994, đúng cách đây 30 năm, 2 nước đã ký Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên bang Nga.

Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Phan Anh Sơn

Năm nay là kỷ niệm 30 năm sự kiện quan trọng đó. Ngày 30/6/2023, thành phố St. Petersburg của Nga cũng khánh thành tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại quảng trường trung tâm nhân kỷ niệm 100 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh lần đầu đến Petrograd (St. Petersburg ngày nay). Chủ tịch Phan Anh Sơn nhấn mạnh: “Quan hệ hai nước được thử thách qua thời gian và được nhiều thế hệ, tầng lớp nhân dân dày công vun đắp, không ngừng được củng cố”. 70 năm qua, hai nước đã đạt được nhiều kết quả trong hợp tác từ chính trị, đối ngoại, quốc phòng, an ninh, kinh tế, thương mại, đầu tư cho đến khoa học công nghệ, giáo dục và đặc biệt là giao lưu nhân dân. “Nhìn lại trong 5 năm trở lại đây có rất nhiều đoàn cấp cao hai nước thăm lẫn nhau. Đây là minh chứng rất rõ nét về sự phát triển của quan hệ Việt Nam-Liên bang Nga”, ông Sơn nhận định. Trong giao lưu nhân dân, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Phan Anh Sơn cho biết, Việt Nam và Nga đã phối hợp với nhau tổ chức rất nhiều hoạt động kỷ niệm nhân Quốc khánh và các ngày kỷ niệm của 2 nước, hội thảo, xuất bản sách và dịch sách, trao đổi đoàn… Hiện, có khoảng 20 cặp quan hệ giữa các địa phương hai nước được thiết lập, đặc biệt giữa Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Thừa Thiên Huế, Ninh Bình và Moscow, Saint-Petersburg… Các tổ chức thuộc Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam cũng phối hợp với các đối tác Nga, đặc biệt là Hội hữu nghị Việt-Nga đã giới thiệu nhiều đoàn của địa phương Việt Nam sang làm việc, tìm hiểu, mở rộng hợp tác với doanh nghiệp của Nga. Về giáo dục, tại Hà Nội có Trung tâm khoa học và văn hóa Nga, hàng năm cung cấp cho Việt Nam khoảng 1.000 học bổng. Hội hữu nghị Việt – Nga đã ký kết với Đại học Sư phạm quốc gia Herzen nhằm thúc đẩy hợp tác giao lưu nhân dân, phổ biến và quảng bá văn hoá, ngôn ngữ Nga tại Việt Nam và ngôn ngữ, văn hoá Việt Nam tại Nga.

Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Phan Anh Sơn tặng bức tranh về Hà Nội cho Đại sứ Nga Gennady Bezdetko.

“Chúng tôi xác định trong quan hệ của Việt Nam - Liên bang Nga, với trách nhiệm của những người làm công tác đối ngoại nhân dân, ngoài tiếp tục củng cố mối quan hệ thì còn phải làm sâu sắc, mở rộng thêm quan hệ với các đối tác khác của Nga”, ông Phan Anh Sơn nhấn mạnh. Ông cho biết, lần đầu tiên Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam cùng với các đối tác Nga sẽ tổ chức Diễn đàn Nhân dân Việt Nam - Liên bang Nga lần thứ nhất vào năm 2025 nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước. Sau đó, diễn đàn sẽ được tổ chức định kỳ hàng năm tại Việt Nam hoặc Nga.