95% doanh nghiệp logistics còn chập chững trên hành trình xanh hóa

Tăng trưởng nhanh nhưng chuyển đổi xanh còn chậm

Chiều 31/7, tại tọa đàm Chính sách tài chính phát triển logistics xanh do Tạp chí Kinh tế - Tài chính tổ chức, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết ngành logistics có tốc độ tăng trưởng nhanh, trung bình 14-16%/năm, cao gần gấp đôi so với tốc độ tăng GDP.

Tuy nhiên, ngành vẫn đang phát triển âm thầm, thiếu vắng các doanh nghiệp quy mô lớn có khả năng dẫn dắt thị trường. Trong khi đó, yêu cầu về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đã dần được các doanh nghiệp nhận thức nhưng việc thực thi trên thực tế còn hạn chế.

Ông Đặng Vũ Thành - Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) - cho biết, chuyển đổi xanh không còn là xu hướng, mà đã và đang hiện diện trong từng hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, dù một số doanh nghiệp lớn như Viettel Post, Tân Cảng Sài Gòn, Transimex… đã bắt đầu áp dụng ESG, triển khai các giải pháp thân thiện môi trường như chuyển đổi sang vận tải thủy, đầu tư thiết bị tiết kiệm năng lượng...

Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đến 95% vẫn đang “chập chững” trên hành trình xanh hóa.

Trong bối cảnh toàn cầu đẩy mạnh mục tiêu giảm phát thải và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, chuyển đổi xanh không chỉ là điều kiện gia nhập thị trường mà còn là yếu tố giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu chi phí dài hạn và góp phần vào các mục tiêu môi trường quốc gia.

Chuyển đổi xanh không thể chỉ trông chờ từ phía doanh nghiệp

Dù nhận thức được xu thế tất yếu, phần lớn doanh nghiệp logistics Việt Nam vẫn đang đối mặt với hàng loạt rào cản khi triển khai chuyển đổi xanh. Đơn cử như vấn đề về vốn, công nghệ cho đến chính sách và cơ chế phối hợp liên ngành.

Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, điểm nghẽn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”. Trong khi 95-97% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thì thị trường tài chính xanh ở Việt Nam lại còn rất non trẻ.

Tính đến giữa năm nay, quy mô tài chính xanh chỉ chiếm 4,35% tổng tín dụng, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 10% như kỳ vọng.

Các ngân hàng hiện cũng gặp khó khăn trong việc xác định tiêu chí “thế nào là xanh” do chưa có hệ thống phân loại thống nhất. Ngành logistics nói riêng và nền kinh tế nói chung vẫn thiếu khung pháp lý rõ ràng, chưa có hệ thống đo lường phát thải và đánh giá hiệu quả đầu tư xanh.

Bên cạnh đó, các công cụ tài chính như trái phiếu xanh, chứng chỉ quỹ xanh hay hỗ trợ lãi suất xanh vẫn chưa phát triển, khiến doanh nghiệp càng khó tiếp cận nguồn lực chuyển đổi.

Ở góc độ công nghệ, ông Trần Thanh Hải nhận định việc chuyển đổi từ phương tiện chạy xăng sang xe điện, sử dụng LNG hoặc xe chạy bằng pin nhiên liệu hydro vẫn gặp trở ngại lớn do chi phí cao, công nghệ chưa phổ biến và điều kiện vận hành còn hạn chế.

Chẳng hạn, một xe đầu kéo điện có giá cao gấp 4-5 lần xe sử dụng nhiên liệu truyền thống, đó trở thành bài toán không dễ với các doanh nghiệp vừa và nhỏ khi muốn chuyển đổi xanh.

Dưới góc nhìn lãnh đạo doanh nghiệp, ông Đặng Vũ Thành, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Kho vận Miền Nam (Sotrans), chia sẻ câu chuyện thực tế từ doanh nghiệp. Công ty này lần đầu tiếp cận khoản vay xanh trị giá 5 triệu USD từ định chế tài chính quốc tế là cách đây 10 năm, nhưng để được phê duyệt, đơn vị phải đáp ứng hàng loạt yêu cầu về môi trường như kiểm tra chất lượng đất, xây dựng hệ thống vận hành bền vững, chứng chỉ ESG cho đội ngũ lái xe…

Ông Thành cho rằng chi phí ban đầu có thể tăng lên, nhưng kết quả doanh nghiệp có thể cắt giảm chi phí dài hạn, vận hành hiệu quả hơn. Ông khẳng định: “Bắt đầu chuyển đổi xanh là vì yêu cầu của tổ chức tài chính, nhưng khi làm rồi mới thấy có ý nghĩa thực sự”.

Từ góc độ chính sách, các chuyên gia đều thống nhất rằng cần có sự điều phối mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… Không thể chỉ kỳ vọng vào nỗ lực của doanh nghiệp khi các điều kiện về tài chính, pháp lý, và hạ tầng vẫn còn quá nhiều bất cập.

Nhà nước cần sớm tích hợp chính sách ưu đãi thuế, trợ cấp cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, đưa trạm sạc, kho xanh, logistics thông minh vào quy hoạch đầu tư công.

“Không thể có phát triển xanh nếu không có dòng vốn xanh”, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn nhấn mạnh. Và để có dòng vốn đó, cần sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/95-doanh-nghiep-logistics-con-chap-chung-tren-hanh-trinh-xanh-hoa-20250731180159631.htm