Ảnh bài 91.png
Trợ giảng AI trong các lớp học. Ảnh: Midjourney

Làn sóng AI tràn vào giáo dục

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong lớp học giờ đây phổ biến chẳng khác gì bút chì hay vở viết. Song song với sự hứng khởi là hàng loạt câu hỏi về tính an toàn, độ tin cậy và trách nhiệm dữ liệu của công nghệ mới.

Tổ chức phi lợi nhuận Common Sense Media, chuyên hỗ trợ phụ huynh định hướng công nghệ, vừa công bố báo cáo đánh giá rủi ro về các trợ lý giảng dạy bằng AI (AI Teacher Assistants).

Khác với chatbot phổ thông như ChatGPT, những công cụ này - điển hình như Google School hay Adobe Magic School - được thiết kế riêng cho môi trường học đường, giúp tiết kiệm thời gian cho giáo viên và cải thiện kết quả học tập của học sinh.

“Các trường học đang đặt ra câu hỏi: Liệu chúng có an toàn không, có đáng tin cậy không, có sử dụng dữ liệu đúng cách không?”, Robbie Torney, Giám đốc cấp cao chương trình AI tại Common Sense Media, chia sẻ.

Trợ giảng ảo và rủi ro của “ảnh hưởng vô hình”

Một trong những phát hiện đáng lo ngại nhất trong báo cáo là hiện tượng được gọi là “ảnh hưởng vô hình” (invisible influence).

Khi các trợ giảng AI được thử nghiệm với những cái tên “mang mã trắng” và “mang mã đen”, kết quả cho thấy AI có xu hướng phản hồi tích cực hơn với tên “mang mã trắng”, trong khi tên “mang mã đen” nhận được câu trả lời ngắn gọn, ít hỗ trợ hơn.

“Định kiến rất khó nhìn thấy. Nếu chỉ quan sát từng trường hợp riêng lẻ, bạn có thể không nhận ra gì, nhưng khi xem xét hàng loạt, nó hiện ra rõ ràng”, Torney nói thêm.

Paul Shovlin, giảng viên tại Đại học Ohio, cảnh báo rằng chính các công ty phát triển công cụ AI cũng có thể mang theo định kiến của họ.

“Nếu nhóm phát triển thiếu đa dạng, các định kiến ấy sẽ ‘thấm’ vào thuật toán”, ông nhận định.

Tin tưởng công nghệ, nhưng phải có giới hạn

Emma Braaten, Giám đốc Học tập số tại Viện Đổi mới Giáo dục Friday (Đại học Bang North Carolina), khuyên các trường nên xem xét kỹ điều khoản sử dụng và quyền riêng tư dữ liệu.

Bà cho biết, nhiều giáo viên tin tưởng mù quáng vào các nền tảng đã quen thuộc mà quên rằng khi AI được tích hợp, chính sách có thể đã thay đổi.

“Chúng ta cần thường xuyên đánh giá lại các công cụ - không nên mặc định rằng chúng luôn đáng tin cậy”, bà nhấn mạnh.

Bà Braaten cũng đề xuất khái niệm “con người trong vòng lặp” (human in the loop) - nghĩa là AI chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn giáo viên và học sinh.

“Khi có một ‘trợ giảng AI’ trong lớp, điều quan trọng là duy trì mối liên kết giữa con người và công nghệ, thay vì giao phó toàn bộ cho máy móc”, bà nói.

AI hữu ích nếu được dùng đúng cách

Tất cả các chuyên gia được EdSurge phỏng vấn đều đồng thuận rằng, nếu được sử dụng đúng cách, các công cụ AI có thể mang lại lợi ích vượt xa rủi ro.

Báo cáo của Common Sense Media khuyến nghị giáo viên nên sử dụng AI để củng cố bài giảng có sẵn, thay vì để công cụ tự động tạo nội dung ngẫu nhiên.

“Mô hình AI không bao giờ tốt hơn chương trình học mà bạn đang dạy”, Torney cho biết.
“Nếu bạn giảng dạy theo giáo trình chuẩn, AI sẽ hỗ trợ tốt hơn nhiều so với việc để nó tự nghĩ ra bài học về… phân số.”

Không thể chặn, chỉ có thể hiểu và thích ứng

Theo Braaten, điều quan trọng nhất hiện nay không phải là cấm AI, mà là học cách thích ứng thông minh và có trách nhiệm.

“Bạn không thể chặn AI bằng một lệnh cấm. Nó đã len lỏi vào mọi công cụ và sản phẩm mà ta dùng hàng ngày”, bà cho biết thêm. “Vấn đề là: ta tích hợp nó thế nào, và làm sao để vẫn là người kiểm soát nó.”

Trí tuệ nhân tạo đang mở ra một kỷ nguyên mới cho giáo dục - nơi giáo viên được hỗ trợ nhiều hơn, học sinh có thể học cá nhân hóa hơn. Nhưng đồng thời, công nghệ này cũng thử thách cách chúng ta giữ vững giá trị con người trong giảng dạy.

AI có thể dạy nhanh, nhớ nhiều, nhưng chỉ con người mới biết dạy bằng trái tim.

(Theo EdSurge)

Nguồn: https://vietnamnet.vn/ai-buoc-vao-lop-hoc-co-hoi-doi-moi-hay-moi-nguy-vo-hinh-2453255.html