Bắc Ninh: Góp sức lan tỏa giá trị Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc ra toàn cầu

BẮC NINH - Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa thế giới. Bắc Ninh có 2 trong tổng số 12 điểm di tích thành phần của Quần thể di sản là chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà. Nhân sự kiện đặc biệt này, phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Bắc Ninh phỏng vấn đồng chí Mai Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh về ý nghĩa và định hướng của tỉnh về bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Phóng viên: Thưa đồng chí, cảm xúc của đồng chí như thế nào khi đón nhận tin vui Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc (gọi tắt là Quần thể di sản) được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa thế giới?

Đồng chí Mai Sơn: Đây là niềm vinh dự, tự hào lớn lao, không chỉ có ý nghĩa đối với chính quyền và Nhân dân trong vùng Quần thể di sản mà còn với Nhân dân cả nước. Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là di sản thứ 9 của Việt Nam được vinh danh di sản thế giới.

Quần thể di sản trải dài trên địa bàn 3 tỉnh, thành phố: Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Phòng với 12 điểm di tích và danh thắng được quy hoạch đồng bộ gắn kết thành một thể thống nhất cả về không gian và tâm linh. Quá trình dài chuẩn bị hồ sơ, nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị di sản và hợp tác giữa các nhà khoa học, chuyên gia di sản và chính quyền 3 tỉnh đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Đây là niềm vui chung của Nhân dân các địa phương với sự nỗ lực gìn giữ, bảo vệ và lan tỏa giá trị văn hóa của vùng đất thiêng này qua nhiều thế hệ.

Đồng chí Mai Sơn.

Phóng viên: Trong quá trình phối hợp xây dựng hồ sơ khoa học, tỉnh Bắc Ninh đã có những đóng góp gì để góp phần vào thành công chung của việc đề cử Di sản, thưa đồng chí?

Đồng chí Mai Sơn: Quá trình xây dựng và hoàn thiện hồ sơ khoa học Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc trình UNESCO công nhận là Di sản thế giới diễn ra hơn 13 năm.

Trong suốt thời gian này, 3 tỉnh Quảng Ninh - Bắc Giang - Hải Dương, nay là các tỉnh, thành phố: Quảng Ninh - Bắc Ninh - Hải Phòng đã thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ Công tác, Ban Điều hành xây dựng hồ sơ, tổ tư vấn giám sát; ban hành các kế hoạch thực hiện. Cùng đó, tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo với sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế; tiến hành các cuộc đối thoại, làm việc với lãnh đạo Ủy ban Di sản thế giới.

Từ ngày 5 đến ngày 15/8/2024, 3 tỉnh đã đón tiếp, làm việc với đoàn chuyên gia của Hội đồng Di tích và di chỉ quốc tế (ICOMOS) thẩm định thực địa hồ sơ tại các cụm, điểm di tích thành phần thuộc Quần thể di tích và danh thắng.

Đồng chí Mai Sơn và khách quốc tế trải nghiệm in mộc bản tại chùa Vĩnh Nghiêm.

Tổ chức đoàn công tác tham dự Kỳ họp lần thứ 221 Hội đồng Chấp hành UNESCO tại Pháp để trao đổi, cung cấp thông tin, làm rõ những giá trị nổi bật toàn cầu của di sản đề cử. Tổ chức chương trình Ngày tìm hiểu về Việt Nam năm 2025 tại 3 tỉnh, mời Ngoại giao đoàn của 21 quốc gia là thành viên của Hội đồng Di sản thế giới (trụ sở ngoại giao đặt tại Việt Nam) và một số quốc gia có ảnh hưởng lớn đến việc quảng bá về Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đến tham quan, làm việc tại các điểm di tích tiêu biểu trên địa bàn các tỉnh để vận động cho hồ sơ đề cử. Tổ chức đoàn công tác đi bảo vệ hồ sơ đề cử tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản thế giới từ ngày 6 đến ngày 16/7/2025 tại trụ sở UNESCO, Cộng hòa Pháp.

Đây là quần thể di tích và danh thắng liên tỉnh bao gồm nhiều di tích thành phần với các đặc trưng và giá trị khác nhau. Điều này đặt ra thách thức lớn trong việc nghiên cứu, xây dựng hồ sơ, thống nhất quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Hồ sơ yêu cầu một khối lượng lớn thông tin và tư liệu khoa học. Để được UNESCO công nhận, hồ sơ phải chứng minh được giá trị nổi bật toàn cầu của di sản. Vì vậy, đòi hỏi sự nghiên cứu sâu rộng, tập hợp các bằng chứng khảo cổ, lịch sử, văn hóa để làm rõ quá trình hình thành, phát triển và lan tỏa của Phật giáo Trúc Lâm. Việc tổng hợp, chỉnh sửa và bổ sung các thông tin theo yêu cầu của ICOMOS cũng phức tạp và cần sự phối hợp chặt chẽ.

Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm khắc kinh Phật.

Thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp chặt chẽ với tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng thường xuyên tổ chức các cuộc họp, hội nghị để thống nhất định hướng, chia sẻ thông tin và giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình xây dựng hồ sơ; cung cấp thông tin, tư liệu lịch sử, khảo cổ có liên quan đến các di tích trên địa bàn. Đồng thời, tạo điều kiện, hỗ trợ các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế (ICOMOS) khảo sát thực tế tại địa phương. Bắc Ninh đã chỉnh trang, tu bổ di tích; giữ gìn an ninh trật tự, vệ sinh môi trường tại các di tích thuộc phạm vi quản lý. Cùng đó, tích cực tuyên truyền, quảng bá về giá trị của di sản, nâng cao nhận thức cộng đồng về ý nghĩa của việc bảo tồn di sản.

Phóng viên: Theo đồng chí, những giá trị nổi bật, nét đặc sắc nào của quần thể di sản đã thuyết phục được Hội đồng Di sản thế giới đánh giá cao và công nhận là Di sản văn hóa thế giới?

Đồng chí Mai Sơn: Quần thể di sản Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc hội tụ nhiều giá trị nổi bật toàn cầu. Quần thể di sản này không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính mà còn là minh chứng sống động cho sự ra đời và phát triển của Phật giáo Trúc Lâm - thiền phái độc đáo của Việt Nam, do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào thế kỷ XIII. Quần thể di sản với Phật giáo Trúc Lâm làm cốt lõi đã sáng tạo nên nhiều giá trị, đóng góp đặc biệt, bền vững cho di sản văn hóa và tinh thần của nhân loại. 

Quần thể Di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc phản ánh câu chuyện về sự hình thành và tiếp nối bền vững di sản Phật giáo Trúc Lâm khởi nguồn từ dãy núi Yên Tử (Ảnh tư liệu).

Các giá trị tư tưởng, văn hóa của Phật giáo Trúc Lâm hoàn toàn phù hợp với mục tiêu cơ bản của UNESCO trong việc duy trì, làm phong phú các giá trị chung của nhân loại: Giáo dục, xây dựng văn hóa hòa bình; tinh thần tự chủ, kết hợp hài hòa giữa con người và thế giới tự nhiên, tôn trọng quy luật của tự nhiên. Đây là tư tưởng Phật giáo tích cực, nhân văn, tôn giáo không xa rời với đời sống mà gắn bó với người dân, đời sống xã hội, mang lại sự bình an, hạnh phúc cho Nhân dân.

Hai di tích chùa Vĩnh Nghiêm (phường Tân An) và chùa Bổ Đà (phường Vân Hà) tại Bắc Ninh được nhìn nhận là 2 trung tâm Phật giáo Trúc Lâm, có vai trò quan trọng trong việc duy trì phát triển đạo Phật. Tại đây, lưu giữ hệ thống mộc bản độc đáo, trong đó kho mộc bản lưu giữ tại chùa Vĩnh Nghiêm gồm 3.050 tấm mộc bản khắc kinh, sách thuốc, luật giới nhà Phật bằng chữ Hán, chữ Nôm đã được UNESCO ghi danh là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Phóng viên: Theo đồng chí, việc quần thể di tích, danh thắng này được vinh danh ở tầm quốc tế có ý nghĩa như thế nào đối với tỉnh Bắc Ninh nói riêng và khu vực Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc nói chung?

Đồng chí Mai Sơn: Việc chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà (tỉnh Bắc Ninh) cùng với các di tích khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, thành phố Hải Phòng được công nhận là Di sản Văn hóa thế giới là sự khẳng định và tôn vinh những giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật đặc sắc của các di tích cũng như những giá trị và vai trò to lớn của Phật giáo Trúc Lâm - dòng thiền với tư tưởng nhập thế tích cực góp phần quan trọng trong việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, gìn giữ hòa bình khu vực và trên thế giới. Có thêm di sản thế giới trên địa bàn tỉnh sẽ tạo thời cơ, động lực để du lịch Bắc Ninh vươn mình trong xu thế phát triển chung và là cơ hội tiếp tục lan tỏa tinh thần Phật giáo Trúc Lâm ra thế giới. Việc các di sản trên được công nhận cũng là "chứng nhận" uy tín, giúp nâng cao vị thế và thương hiệu du lịch của tỉnh, tạo ra sản phẩm du lịch tâm linh, văn hóa độc đáo, đặc sắc và sẽ hiệu quả hơn khi kết hợp với các sản phẩm du lịch dọc theo Con đường Hoằng dương Phật pháp của các Phật Tổ Phật giáo Trúc Lâm.

Vườn tháp tại chùa Bổ Đà được công nhận là vườn tháp lớn nhất Việt Nam, là nơi an táng của hơn 1 nghìn vị cao tăng qua các thời kỳ lịch sử. (Ảnh tư liệu)

Phóng viên: Đồng chí có thể cho biết những kế hoạch, định hướng sắp tới của tỉnh Bắc Ninh để bảo tồn, phát huy giá trị của di sản thế giới?

Đồng chí Mai Sơn: Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã là di sản mang tầm quốc tế. Niềm vinh dự, tự hào luôn đi cùng trách nhiệm, đòi hỏi các cấp, ngành, địa phương cần nâng cao nhận thức, triển khai đồng bộ các biện pháp thiết thực và hiệu quả để bảo tồn, phát huy giá trị của di sản theo đúng tinh thần Công ước Di sản thế giới gắn với phát triển bền vững.

Thời gian tới, Bắc Ninh sẽ tăng cường phối hợp với tỉnh Quảng Ninh, thành phố Hải Phòng thực hiện công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc. Quan tâm đầu tư kinh phí cho việc tu bổ, tôn tạo di tích theo nguyên tắc bảo tồn di sản thế giới thông qua xây dựng hệ thống các văn bản, quy định trong việc bảo tồn di sản đúng quy định và phù hợp thực tiễn địa phương.

Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức và trách nhiệm cho người dân về giá trị to lớn của di sản, từ đó tích cực tham gia bảo vệ, quảng bá, lan tỏa giá trị di sản, thúc đẩy hoạt động du lịch, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đồng thời tiếp tục công tác khảo cổ xung quanh khu vực quần thể di sản để bổ sung di tích có giá trị thực sự nhằm mở rộng vùng bảo vệ di sản.

Phóng viên: Đồng chí muốn gửi gắm thông điệp gì tới cộng đồng, người dân Bắc Ninh trong việc chung tay giữ gìn, lan tỏa giá trị của Di sản văn hóa thế giới đặc biệt ý nghĩa này?

Đồng chí Mai Sơn: Việc quần thể di sản được công nhận lần này góp phần củng cố tiềm năng và tăng sức hút của tỉnh trong phát triển du lịch; lan tỏa những nét đẹp văn hóa, đạo đức truyền thống của dân tộc ra thế giới. Để có di sản giá trị mang tầm cỡ quốc tế là nhờ sự đóng góp tích cực và chủ đạo của các thế hệ của người dân nơi đây trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản suốt hơn 700 năm qua.

Tôi mong muốn người dân trong tỉnh và khu vực có di sản cần nhận thức rõ vai trò, sự đóng góp quan trọng đó của cha ông. Từ đó, làm tốt hơn nữa công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản bằng việc bảo vệ các công trình kiến trúc, cảnh quan thiên nhiên; gìn giữ nét đẹp trong lối sống, phong tục, lễ hội địa phương. Mỗi người dân Bắc Ninh hãy là một “đại sứ văn hóa, du lịch” góp phần lan tỏa hình ảnh, giá trị của di sản sâu rộng trong nước và tới bạn bè quốc tế.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

 

Lệ Thanh (thực hiện)

Nguồn: https://baobacninhtv.vn/bac-ninh-gop-suc-lan-toa-gia-tri-quan-the-di-tich-va-danh-thang-yen-tu-vinh-nghiem-con-son-kiep-bac-ra-toan-cau-postid421858.bbg