Bài 2: Thần tốc hơn nữa để ‘về đích’ trước hạn

Khó khăn nội tại của hộ thụ hưởng

Để kịp thời trao mái ấm cho những gia đình khó khăn về nhà ở, chính quyền địa phương các cấp đã chủ động tháo gỡ khó khăn về đất đai, bố trí quỹ đất ở để thực hiện xóa nhà tạm, nhà dột nát. Nhiều hộ dân đã tình nguyện hiến đất để chung tay với chính quyền địa phương xây nên những căn nhà "3 cứng" ở khắp mọi miền Tổ quốc.

Nhưng có một số vướng mắc không dễ tháo gỡ trong quá trình thực hiện, nhất là nguồn đối ứng từ các hộ thuộc diện thụ hưởng chính sách hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát. Bởi một lẽ, với hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, việc bảo đảm nguồn thu nhập để trang trải chi phí sinh hoạt hằng ngày không hề dễ dàng thì để thu xếp một khoản chi phí lớn đối ứng xây nhà thực sự là bài toán khó giải nếu không có sự hỗ trợ từ các tổ chức, cá nhân.

Bài 2: Thần tốc hơn nữa để ‘về đích’ trước hạn- Ảnh 2. — Chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát giúp người nghèo trên địa bàn tỉnh Cao Bằng có nhà ở kiên cố, ổn định cuộc sống.

Nhiều năm qua, cả gia đình gồm 6 nhân khẩu ông Nông Văn Long, ở xóm Nà Nhừ, xã Dân Chủ (Hòa An, Cao Bằng) sinh sống trong căn nhà bạt tạm bợ. Đầu năm 2025, gia đình ông được xã đưa vào danh sách hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát. Nhưng do không thu xếp được vốn đối ứng nên việc xóa nhà tạm, nhà dột nát cho gia đình ông Long chưa thể triển khai.

Đến đầu tháng 6, Phòng Công tác chính trị - Công an tỉnh Cao Bằng đã vận động, phối hợp cùng một đơn vị từ thiện tại Hà Nội và Hội Thanh niên tình nguyện Hà Nội trao tặng gia đình ông Long 21 triệu đồng. Cùng với nguồn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, căn nhà "3 cứng" đã được khởi công, hiện thực hóa giấc mơ an cư cho gia đình ông Long.

Không riêng gia đình ông Long mà rất nhiều hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn khác trên cả nước, dù có nhu cầu cấp bách về nhà ở nhưng "lực bất tòng tâm" khi thu xếp vốn đối ứng. Mặc dù chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát nhận được sự hưởng ứng của các tổ chức, cá nhân, sự chung tay của toàn xã hội, nhưng vẫn còn đó không ít hộ gia đình khó có khả năng huy động vốn đối ứng để xây nhà "3 cứng" khi hằng ngày đang phải góp nhặt từng đồng để trang trải cuộc sống.

Bài 2: Thần tốc hơn nữa để ‘về đích’ trước hạn- Ảnh 3. — Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La hỗ trợ người dân vùng biên giới xây dựng nhà ở kiên cố, góp phần nâng cao đời sống và đảm bảo an ninh khu vực.

Đối với hộ nghèo, nhất là hộ nghèo người dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, thực tế cho thấy, việc cải thiện thu nhập vẫn là vấn đề không dễ giải quyết. Thu nhập bấp bênh, lại thêm số người phụ thuộc để "giảm trừ gia cảnh" nhiều khiến không ít hộ rất khó thoát nghèo.

Kết quả điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2024 (được công bố tại Quyết định số 217/QĐ-BLĐTBXH ngày 04/2/2025 của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội trước đây) cho thấy, "Việc làm" và "Người phụ thuộc trong hộ gia đình" là hai chỉ số làm gia tăng áp lực lên vấn đề thu nhập của hộ nghèo. Theo đó, hết năm 2024, cả nước có 198.275/599.608 hộ nghèo do thiếu hụt chỉ số "Việc làm"; có 229.765/599.608 hộ nghèo do thiếu hụt chỉ số "Người phụ thuộc trong hộ gia đình".

Đáng chú ý, số hộ nghèo do thiếu hụt chỉ số "Việc làm" và chỉ số "Người phụ thuộc trong hộ gia đình" chủ yếu tập trung ở những địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Riêng vùng Trung du và miền núi phía Bắc, hết năm 2024, toàn vùng có 81.619 hộ nghèo do thiếu hụt "Việc làm" và có 99.136 hộ nghèo do thiếu hụt chỉ số "Người phụ thuộc trong hộ gia đình", cao nhất trong 6 vùng kinh tế của cả nước.

Việc các hộ thuộc diện thụ hưởng khó huy động được vốn đối ứng là một trong những nguyên nhân khiến công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát ở nhiều địa phương ở vùng "lõi nghèo" của cả nước còn gặp một số khó khăn. Tính đến ngày 14/6/2025, theo dữ liệu cập nhật trên phần mềm quản lý nhà ở, cả nước có 25 địa phương hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát thì chỉ duy nhất có tỉnh Sơn La là tỉnh nghèo "về đích", còn các địa phương đã hoàn thành mục tiêu đều có điều kiện kinh tế-xã hội thuộc top phát triển của cả nước.

Bài 2: Thần tốc hơn nữa để ‘về đích’ trước hạn- Ảnh 4. — Ông Phí Mạnh Thắng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Dân tộc và Tôn giáo - Ảnh: VGP/Sơn Hào

Mặc dù còn những khó khăn trước mắt nhưng phải khẳng định, với sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị cùng sự chung tay của toàn xã hội, tiến độ xóa nhà tạm, nhà dột nát đang đạt mục tiêu đề ra. Tính đến ngày 14/6/2025, theo số liệu cập nhật từ các địa phương trên phần mềm quản lý, cả nước đã hỗ trợ xóa bỏ được 206.832 căn nhà tạm, nhà dột nát. Trong đó có 155.501 căn đã hoàn thành và bàn giao và 51.331 căn đang trong quá trình xây dựng hoặc mới khởi công.

Theo ông Phí Mạnh Thắng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Dân tộc và Tôn giáo, cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo Trung ương, dự kiến đến ngày 30/6/2025, sẽ có khoảng 40 địa phương "về đích" xóa nhà tạm, nhà dột nát. Hiện nhiều địa phương hiện đã hoàn thành được 95-97% khối lượng công việc; những địa phương thấp hơn cũng đã hoàn thành được trên 80% nhu cầu nhà tạm, nhà dột nát cần xóa.

Nhưng cũng cần lưu ý rằng, dù số nhà tạm, nhà dột nát cần xóa hiện chỉ còn tỷ lệ rất ít, nhưng đây là những trường hợp không dễ thực hiện vì nhiều nguyên nhân, trong đó có vấn đề nguồn lực, vốn đối ứng của các hộ thụ hưởng chính sách. Trong khi đó, theo Công điện số 84/CĐ-TTg ngày 08/6/2025, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu hoàn thành cơ bản mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trước ngày 31/8/2025; trong đó hỗ trợ nhà ở cho thân nhân liệt sỹ, người có công với cách mạng hoàn thành trước ngày 27/7/2025.

Vì vậy, để đạt mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn nhà tạm, nhà dột nát trên toàn quốc trước ngày 31/8/2025, trong Công điện số 84/CĐ-TTg ngày 08/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đề nghị Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ đạo các đoàn thể chính trị xã hội, xã hội nghề nghiệp huy động lực lượng thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, công đoàn... tham gia góp công, góp sức trên tinh thần "ai có gì giúp nấy, ai có công giúp công, ai có của giúp của, ai có nhiều giúp nhiều, ai có ít giúp ít".

Đây là lời kêu gọi từ trái tim của Người đứng đầu Chính phủ, đồng thời cũng là mệnh hành chính đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong nỗ lực trao mái ấm cho đồng bào. Và trên thực tế, từ nghĩa đồng bào, tình dân tộc được phát huy cao độ, với tinh thần "ai có gì giúp nấy", ở nhiều địa phương đã có bước tiến có thể gọi là phi thường trong công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Bài 2: Thần tốc hơn nữa để ‘về đích’ trước hạn- Ảnh 5. — Bà Võ Thị Minh Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An - Ảnh: VGP/Dương Tuấn

Đơn cử ở Nghệ An, như chia sẻ của bà Võ Thị Minh Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội, Phó trưởng Ban Chỉ đạo về xóa nhà tạm, dột nát tỉnh Nghệ An tại Tọa đàm "Mái ấm cho đồng bào: Những nỗ lực phi thường" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 3/6/2025, giai đoạn từ năm 2019-2022, trong 3 năm, tỉnh Nghệ An đã kêu gọi vận động và hỗ trợ được khoảng 4.793 ngôi nhà. Nhưng giai đoạn từ năm 2022-2025, cũng trong vòng 3 năm, toàn tỉnh đã làm được 15.511 ngôi nhà.

Ông Phí Mạnh Thắng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Dân tộc và Tôn giáo cho rằng, mục tiêu hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trước ngày 31/8/2025 là hoàn toàn khả thi. Theo ông Thắng, một trong những khó khăn lớn nhất của các địa phương thời gian qua là vấn đề nguồn lực, nhưng đã được tháo gỡ sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 84/CĐ-TTg ngày 08/6/2025.

Bài 2: Thần tốc hơn nữa để ‘về đích’ trước hạn- Ảnh 6. — Các lực lượng tại chỗ giúp người dân xây dựng nhà ở trong chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tại Lục Ngạn, Bắc Giang.

Cụ thể, trước đây, nhiều địa phương gặp lúng túng trong việc huy động và cân đối nguồn lực, đặc biệt là phần chênh lệch kinh phí (để đạt mức hỗ trợ 60 triệu đồng cho xây mới và 30 triệu đồng cho sửa chữa) hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà ở trong hai Chương trình mục tiêu quốc gia, cũng như nhà ở cho người có công và thân nhân liệt sĩ. "Nút thắt" này đã được tháo gỡ trong Công điện số 84/CĐ-TTg, Thủ tướng đã cho phép sử dụng kinh phí từ Phong trào thi đua xóa nhà tạm, cùng với nguồn lực huy động từ các chương trình Trung ương phát động.

Cũng theo ông Thắng, đối với đối với nhóm người có công và thân nhân liệt sĩ (yêu cầu hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 27/7/2025), Thủ tướng đã chỉ đạo, trong thời gian chờ phương án hỗ trợ chính thức được phê duyệt, địa phương được tạm ứng từ ngân sách địa phương để triển khai ngay việc xây, sửa nhà ở.

"Trường hợp địa phương thực sự khó khăn, Bộ Tài chính sẽ tổng hợp và trình phương án hỗ trợ trước ngày 25/6/2025. Như vậy, nguồn lực cho hai nhóm đối tượng chính – người nghèo và người có công đã được mở thông. Đây là yếu tố then chốt để đẩy nhanh tiến độ", ông Thắng cho biết.

Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Thủ tướng, sự vào cuộc của các bộ, ngành và sự quyết tâm rất cao ở các địa phương, tin rằng cả nước sẽ "về đích" mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/8/2025. Đây là mốc thời gian đầy ý nghĩa, thiết thực chào mừng Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Bài 3: Sau 'an cư' là 'lạc nghiệp'

Sơn Hào

Nguồn: https://baochinhphu.vn/bai-2-than-toc-hon-nua-de-ve-dich-truoc-han-10225061616181059.htm