Bài cuối: Sau ‘an cư’ là ‘lạc nghiệp’

(Chinhphu.vn) - Phần lớn các hộ được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát sinh sống ở những vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn. Do đó, việc hỗ trợ nhà ở là bước đầu quan trọng, nhưng để người dân thoát nghèo bền vững cần có thêm chính sách sinh kế mang tính căn cơ và dài hạn.

Xóa nhà tạm, nhà dột nát - nghĩa đồng bào, tình dân tộc - Ảnh: VGP

Tạo lập nền tảng để thoát nghèo bền vững

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của các bộ, ngành và sự quyết tâm rất cao ở các địa phương, kết quả xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước đang được thống kê từng ngày, từng giờ. Đến ngày 18/6/2025, theo số liệu tổng hợp từ phần mềm quản lý nhà ở, cả nước đã có 31 tỉnh, thành phố hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát (ngày 14/6/2025 có 25 địa phương "về đích").

Tại thời điểm này, các địa phương đang triển khai vận hành thử nghiệm hoạt động cấp ủy Đảng, HĐND, UBND tại các xã, phường mới được sắp xếp, tổ chức lại theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp của tỉnh. Với tinh thần "vừa chạy, vừa xếp hàng", nhiều địa phương chưa hoàn thành mục tiêu trao mái ấm cho đồng bào đã thí điểm vận hành giao ban trực tuyến công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát. 

Điểm cầu các xã, phường mới trong tỉnh Thanh Hóa tham dự hội nghị trực tuyến giao ban tiến độ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ gia đình chính sách.

Gần đây nhất (chiều 17/6), tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức hội nghị vận hành thử nghiệm giao ban trực tuyến về tiến độ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở. Hội nghị được kết nối trực tuyến tới 166 điểm cầu cấp xã mới trên địa bàn toàn tỉnh.

Việc tổ chức vận hành giao ban trực tuyến là hết sức cần thiết bởi chỉ còn ít ngày nữa, mô hình chính quyền hai cấp sẽ chính thức hoạt động. Trong khi trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, số lượng nhà tạm, nhà dột nát cần xóa hiện còn khá lớn.

Theo báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Thanh Hóa, tính đến tháng 5/2025, tổng nhu cầu cần hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở trên địa bàn tỉnh là 15.326 căn. Đến đầu tháng 6/2025, trên địa bàn tỉnh có 12 địa phương đã hoàn thành việc khởi công xây dựng; tuy nhiên vẫn còn hơn 1.900 căn nhà thuộc 14 địa phương cần khởi công để hoàn thành mục tiêu hỗ trợ nhà ở cho các hộ gia đình chính sách trước ngày 31/8/2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 84/CĐ-TTg ngày 8/6/2025.

Giữa vùng đất nghèo khó của huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định, một ngôi nhà mới khang trang đã được dựng lên từ chương trình xóa nhà tạm, mang lại niềm vui và hy vọng cho đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.

Cũng như tỉnh Thanh Hóa, việc khẩn trương xóa nhà tạm, nhà dột nát đang là tinh thần chung của các địa phương khác để "về đích" trước ngày 31/8. Đặc biệt, không dừng lại ở việc trao mái ấm cho đồng bào, các địa phương cũng đã và đang chú trọng triển khai đồng bộ các chính sách giúp người dân vươn lên phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững.

Như huyện Vân Canh (Bình Định), từ đầu năm 2025 đến nay, toàn huyện có 419 hộ được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát. Một nỗ lực của huyện Vân Canh nói riêng, của tỉnh Bình Định nói chung trong xóa nhà tạm, nhà dột nát là, với những hộ không có khả năng đối ứng, ngoài định mức chung (60 triệu đồng/hộ xây mới và 30 triệu đồng/hộ sửa chữa) thì còn được được hỗ trợ thêm 20 triệu đồng đối với xây mới, 10 triệu đồng với hộ sửa chữa.

Đặc biệt, huyện Vân Canh có sự "đặc cách" trong việc xóa nhà tạm, nhà dột nát ở làng Canh Tiến – địa bàn được ví như "ốc đảo" của huyện. Theo đó, ngoài định mức hỗ trợ chung thì 18 hộ còn ở nhà tạm, nhà dột nát ở làng Canh Tiến được hỗ trợ thêm 34 triệu đồng/hộ để xây mới nhà ở.

Cùng với hỗ trợ về nhà ở, huyện Vân Canh đã tập trung giúp người dân, nhất là là đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn có "cần câu" để thoát nghèo bền vững. Theo đó, ngoài việc trao sinh kế, cấp đất sản xuất, cho vay vốn ưu đãi từ nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội thì huyện còn phối hợp với các doanh nghiệp trong Khu công nghiệp trên địa bàn để đào tạo nghề gắn với tuyển dụng lao động phù hợp.

Tính sinh kế lâu dài

Cách làm của huyện Vân Canh cũng được các địa phương khác của tỉnh Bình Định triển khai hiệu quả, qua đó đưa Bình Định trở thành một trong những địa phương đầu tiên của cả nước hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát (chính thức công bố ngày 16/5); đồng thời đưa tỉnh trở thành điểm sáng trong việc vừa trao mái ấm, vừa tạo sinh kế cho đồng bào.

Những điểm sáng trong xóa nhà tạm, nhà dột nát gắn với tạo sinh kế cho người dân, nhất là với đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa rất cần được nhân rộng. Bởi đây là vấn đề được Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước đặc biệt quan tâm, đồng thời cũng là trăn trở của chính quyền các địa phương.

Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà: "Quyết sách xóa toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát trên toàn quốc là một quyết sách đúng đắn và hiệu quả trong thời gian vừa qua" - Ảnh: VGP/Dương Tuấn

Tại Tọa đàm "Mái ấm cho đồng bào: Những nỗ lực phi thường" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 3/6 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo - Ủy viên Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước, cho rằng, phần lớn các hộ được hỗ trợ nhà ở sinh sống tại những vùng có điều kiện kinh tế, xã hội đặc biệt khó khăn.

"Việc hỗ trợ nhà ở là bước đầu quan trọng, nhưng để người dân thoát nghèo bền vững cần có thêm chính sách sinh kế mang tính căn cơ và dài hạn", Thứ trưởng Nông Thị Hà khẳng định.

Đồng quan điểm, bà Võ Thị Minh Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội - Phó trưởng Ban Chỉ đạo về xóa nhà tạm, nhà dột nát tỉnh Nghệ An, chia sẻ: Việc hoàn thành một ngôi nhà chỉ là bước đầu, là điểm xuất phát cho một quá trình hỗ trợ lâu dài hơn để người dân có thể ổn định cuộc sống. Theo bà Sinh, sau khi có chỗ ở ổn định, người dân rất cần các chính sách hỗ trợ sinh kế như cấp cây giống, con giống, đào tạo nghề, giới thiệu việc làm… nhằm giúp họ tự vươn lên thoát nghèo.

Để tính sinh kế lâu dài cho các hộ khó khăn vươn lên thoát nghèo bền vững, theo Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà, thời gian tới cần tiếp tục đầu tư đồng bộ, đặc biệt vào hạ tầng giao thông, viễn thông và điện lưới, nhằm giúp người dân tiếp cận tốt hơn với dịch vụ xã hội và nâng cao khả năng ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu. Các địa phương cũng cần xây dựng kế hoạch đào tạo nghề, tạo việc làm tại chỗ hoặc đưa lao động đến các khu công nghiệp, trung tâm kinh tế; đồng thời quan tâm hỗ trợ học nghề cho con em hộ nghèo để có việc làm ổn định trong tương lai.

Những nội dung mà Thứ trưởng Hà đề cập hiện đã và đang được tiếp tục triển khai trong các chương trình, dự án từ nguồn ngân sách Nhà nước, nhất là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 (Chương trình MTQG 1719) và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Hiện cả hai chương trình này đang được các bộ ngành, địa phương tích cực triệt khai trong bối cảnh vừa quyết liệt sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính, vừa bảo đảm mục tiêu tăng trưởng của năm 2025 và của cả nhiệm kỳ 2021-2025.

Sơn Hào

Nguồn: https://baochinhphu.vn/bai-cuoi-sau-an-cu-la-lac-nghiep-102250618130711325.htm