Ngay từ mùa xuân 1993, Nhà nước ta đã nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp đổi mới đất nước trước những thách thức và thời cơ mà dân tộc đang phải đương đầu, nhằm làm cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước được thành công.
Văn hóa trong tiếng Hán Việt có nghĩa là trở nên đẹp đẽ hơn. Văn hóa là toàn bộ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo để làm cho cuộc sống mỗi ngày một tốt đẹp hơn.
Theo G.Festistete, văn hóa đó chính là cách mà người ta sống và cách người ta suy nghĩ (What we do and what we think).
Ảnh tư liệu
Vấn đề xây dựng các thế hệ công dân lành mạnh, có bản lĩnh, trí tuệ, đạo đức nhằm duy trì và phát triển nền văn hóa mang bản sắc dân tộc luôn được các quốc gia xem trọng như một động lực thúc đẩy xã hội đứng vững và phát triển.
Trong tác phẩm nổi tiếng “Văn hóa nguyên thủy” 1871, E.B. Tylor (1832-1917): Văn hóa là tổ hợp các tri thức, niềm tin, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục,… Khái niệm này cho thấy văn hóa bao gồm tất cả các năng lực và thói quen mà từng người học được, tích lũy được.
Văn hóa là những tinh hoa giá trị vật chất và tinh thần được con người đúc kết qua quá trình tương tác với tự nhiên và xã hội; trong quá trình sống, suy nghĩ, hoạt động đó con người vừa là chủ thể sáng tạo, vừa là sản phẩm của nền văn hóa.
Văn hóa của dân tộc Việt Nam là tiếng nói và chữ viết; là sự hiểu biết và trình độ học thức; là lối sống trong đó có đạo đức, phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lễ hội; là nghề nghiệp lao động truyền thống do cộng đồng người Việt xây dựng và tạo nên trong diễn trình lịch sử văn hóa dân tộc Việt Nam. Và những giá trị văn hóa nào là tinh hoa thì được lưu truyền từ đời này sang đời khác trở thành di sản văn hóa Việt Nam, góp phần tạo thành bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Bản sắc văn hóa dân tộc là những đặc tính bên trong, những sắc thái riêng có tính nguồn gốc, gắn với những đặc tính của chủ thể trở thành cội nguồn; là khuôn mặt, nền tảng, bản thể của một nền văn hóa bất kỳ; giúp phân biệt nền văn hóa giữa dân tộc này với dân tộc khác.
Bản sắc văn hóa dân tộc không chỉ có tính cội nguồn mà còn có tính tiên tiến; tính cội nguồn là lớp văn hóa bản địa; tính tiên tiến là lớp văn hóa ngoại sinh do giao lưu văn háo trong suốt diễn trình lịch sử văn hóa Việt Nam. Trong quá trình giao lưu văn hóa có quá trình tiếp nhận văn hóa và sẽ có nét văn hóa tốt; đồng thời, có nét văn hóa chưa tốt.
Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là tài sản vô giá của dân tộc Việt Nam, làm nên nét đặc trưng khác biệt sâu sắc giữa dân tộc Việt Nam với các dân tộc khác trong khu vực và trên thế giới.
Ảnh tư liệu
Chúng ta cần phải biết giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam, bởi vì bản sắc văn hóa dân tộc là cái tinh túy sâu lắng bên trong tạo nên nét đặc trưng riêng của mỗi dân tộc, làm nên tên tuổi của đất nước, làm cho nền văn hóa ở mỗi quốc gia khác nhau, tạo nên sự khác biệt giữa quốc gia này với quốc gia khác.
Không có bản sắc văn hóa dân tộc hoặc đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc sẽ là một dân tộc bị mất gốc, lai căng; chính vì vậy cần phải nâng niu, giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là làm cho các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc ngày càng sáng tỏ trên trường văn hóa quốc tế trong thời đại giao lưu văn hóa quốc tế và hội nhập.
Vậy làm thế nào để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam?
Trong lịch sử phát triển văn hóa ở mỗi quốc gia, chúng ta nhận thức rằng bản sắc văn hóa dân tộc vừa có những giá trị truyền thống, là nền văn hóa nội sinh, có lớp văn hóa bản địa, vừa có những giá trị văn hóa ngoại lai, là nền văn hóa ngoại sinh, lớp văn hóa có được qua giao lưu với khu vực và thế giới.
Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc truyền thống là phải biết kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, phải biết chọn lọc và làm cho những yếu tố văn hóa ngoại lai mang được “chất” văn hóa nước mình, trở thành những giá trị văn hóa của nước mình, mục tiêu là để làm phong phú hơn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới là một quá trình tiếp xúc và thu nhận những giá trị tốt đẹp của văn hóa các dân tộc khác trên thế giới, làm cho những giá trị tốt đẹp của các dân tộc khác phù hợp với tư tưởng, tình cảm, quan niệm, phong tục tập quán của dân tộc mình nhằm làm giàu nền văn hóa dân tộc.
Trong bối cảnh giao lưu văn hóa quốc tế ngày càng mạnh mẽ thì vấn đề tiếp thu có chọn lọc những giá trị tinh hoa văn hóa thế giới ngày càng có vai trò quan trọng bởi vì nó sẽ giúp nền văn hóa của các dân tộc dung hòa vào nhau, làm cho thế giới trở thành chung một cộng đồng, thông cảm nhau hơn và giúp đỡ lẫn nhau khi tiếp xúc với nhau, ứng xử nhau tốt đẹp hơn,…
Ảnh tư liệu
Chúng ta cần nâng cao hơn nữa nhận thức quá trình giao lưu văn hóa là quá trình diễn ra theo hai chiều giữa cho và nhận, kết quả của quá trình đó là nền văn hóa của dân tộc giàu có hơn. Cho là tặng, là quảng bá những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình trong quá trình giao lưu và hội nhập. Nhận là tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới để làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của dân tộc mình và chỉ nên tiếp thu có chọn lọc, rất thận trọng để có được những giá trị văn hóa tốt đẹp nhất của các quốc gia khác mà thôi. Mục đích là mở cửa dân tộc đón những điều hay nhất, những điều tốt đẹp nhất về cả giá trị văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần của các nước bạn trên thế giới với tinh thần đầy thiện chí và cầu tiến, với thái độ văn minh thân thiện để hội nhập và tiến tới hòa nhập cùng cộng đồng quốc tế.
Thế hệ trẻ tỉnh Long An làm gì để bảo tồn văn hóa địa phương?
Là vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa, đang đứng trước những thách thức và cơ hội trong quá trình hội nhập và phát triển. Trong bối cảnh đó, vai trò của thế hệ trẻ càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, đặc biệt là trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa địa phương.
Với tinh thần phóng khoáng, tính tình rộng lượng, óc thực tiễn cao, sự năng động, sáng tạo và ý thức trách nhiệm, thế hệ trẻ cần nhận thức rõ sứ mệnh của mình trong việc:
- Nghiên cứu và trân trọng: Tìm hiểu sâu sắc về lịch sử, văn hóa, phong tục, tập quán, lễ hội truyền thống, các loại hình nghệ thuật dân gian,… Sự hiểu biết là nền tảng vững chắc để xây dựng lòng tự hào và tình yêu quê hương.
- Bảo tồn và phát huy: Tham gia tích cực vào các hoạt động văn hóa, lễ hội, các câu lạc bộ nghệ thuật dân gian, các dự án bảo tồn di tích lịch sử,… để giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống. Các trường học cần phải đi đầu trong việc hiểu biết về các di tích lịch sử văn hóa quốc gia và tỉnh nhà.
- Sáng tạo và lan tỏa: Ứng dụng công nghệ hiện đại, mạng xã hội để quảng bá văn hóa đến bạn bè trong nước và quốc tế. Những sản phẩm sáng tạo mang đậm bản sắc văn hóa sẽ góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp của quê hương.
- Kế thừa và trao truyền: Học hỏi, kế thừa những tinh hoa văn hóa từ thế hệ trước và trao truyền lại cho thế hệ mai sau. Việc tham gia vào các lớp học nghề truyền thống, các buổi nói chuyện về văn hóa địa phương,… sẽ giúp bảo tồn những giá trị văn hóa quý báu.
Bên cạnh đó, thế hệ trẻ cần phải thể hiện bằng hành động cụ thể: Xây dựng tài liệu về nền văn hóa dân tộc địa phương; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử, văn hóa trong các trường học, đoàn thể; thành lập các câu lạc bộ, đội nhóm về nghệ thuật dân gian (đờn ca tài tử, hò vè,…), các nghề thủ công truyền thống (dệt chiếu, làm trống,…); xây dựng các trang web, mạng xã hội giới thiệu về những nét văn hóa độc đáo cả tinh thần lẫn vật chất; tổ chức các sự kiện văn hóa, du lịch gắn với lễ hội truyền thống (Lễ hội Làm chay ở thị trấn Tầm Vu, đờn ca tài tử Nam Bộ ở khắp các xóm làng,…); tham gia vào các dự án bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa của địa phương.
Văn hóa là tài sản vô giá của mỗi dân tộc, là bản sắc của mỗi vùng đất. Thế hệ trẻ với vai trò là chủ nhân tương lai của đất nước, hãy cùng nhau chung tay bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, góp phần xây dựng phương Nam giàu đẹp, văn minh và đậm đà bản sắc dân tộc: Trọng nghĩa khí, bao dung, siêng năng, thích tìm tòi, khám phá và luôn ghi nhớ giữ gìn kho báu văn hóa độc nhất vô nhị của chúng ta./.
PGS. TS Đặng Thị Phương Phi
Nguồn: https://baolongan.vn/ban-sac-van-hoa-dan-toc-viet-nam-a196522.html
Bình luận (0)