Báo chí thời AI: Thách thức và cơ hội

Trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một phần không thể thiếu trong hầu hết các lĩnh vực và báo chí không phải là ngoại lệ. Sự phát triển mạnh mẽ của AI mở ra nhiều cơ hội để báo chí chuyển mình, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, AI cũng đặt ra những thách thức đối với từng cơ quan báo chí và nhà báo khi xác định dựa vào công nghệ để phát triển hay bị lệ thuộc, mất dần vai trò sáng tạo, định hướng…

Các lớp học về ứng dựng AI đã, đang được triển khai rộng khắp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, trong đó có các cơ quan báo chí.

Báo chí cần AI

Trước hết, trong bối cảnh thông tin bùng nổ, tốc độ lan truyền ngày càng nhanh, báo chí cần AI như một công cụ để xử lý, sàng lọc và phân tích dữ liệu hiệu quả. Những thuật toán AI có khả năng thu thập thông tin từ nhiều nguồn, phát hiện xu hướng dư luận, từ đó giúp phóng viên, biên tập viên định hướng nội dung phù hợp, chính xác và nhanh chóng hơn.

AI còn hỗ trợ báo chí trong việc tự động hóa một số khâu sản xuất tin bài, như: Biên soạn bản tin ngắn, dịch thuật, kiểm tra lỗi chính tả và ngữ pháp, phân tích hành vi độc giả... Điều này giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu suất công việc, để đội ngũ làm báo tập trung vào các nội dung chuyên sâu, điều tra, phân tích.

Thạc sĩ Dương Vĩnh Thiện chia sẻ với các nhà báo về AI.

Thạc sĩ Dương Vĩnh Thiện, Trưởng phòng Công nghệ thông tin (Trung tâm Số - Đại học Thái Nguyên): Đối với báo chí địa phương như tỉnh Thái Nguyên, AI là trợ thủ đắc lực trong việc tăng cường năng lực sản xuất nội dung, đặc biệt là nội dung số. AI giúp các cơ quan báo chí địa phương cạnh tranh thông tin tốt hơn với mạng xã hội bằng cách tối ưu hóa nội dung, cá nhân hóa trải nghiệm người đọc và phân phối thông tin hiệu quả.

Những cơ hội AI mang lại cho báo chí

Một trong những cơ hội lớn nhất AI mang lại là khả năng nâng cao chất lượng nội dung. Với các công cụ AI, nhà báo có thể tiếp cận và phân tích lượng lớn dữ liệu để tìm ra các vấn đề quan trọng, xác minh thông tin nhanh chóng và phát hiện câu chuyện có giá trị. Điều này góp phần tạo nên những tác phẩm báo chí chất lượng, hấp dẫn và mang tính phát hiện cao.

AI cũng mở ra cơ hội đổi mới mô hình kinh tế báo chí khi các công cụ như chatbot hỗ trợ khách hàng, hệ thống gợi ý nội dung dựa trên thói quen người đọc, hay công nghệ đề xuất quảng cáo cá nhân hóa... giúp tăng doanh thu từ quảng cáo, thuê bao, và các dịch vụ giá trị gia tăng khác.

Ngoài ra, AI thúc đẩy sáng tạo hình thức thể hiện, từ báo in, báo điện tử đến báo chí đa phương tiện như video, đồ họa tương tác, podcast. Tại Thái Nguyên, nơi có lượng độc giả đa dạng và nhu cầu thông tin địa phương cao, việc ứng dụng AI để xây dựng các sản phẩm truyền thông hấp dẫn, phù hợp với xu hướng thị hiếu là rất cần thiết.

AI không phải là "chìa khóa vạn năng"

Là một tỉnh trung du, miền núi với nhiều đặc thù về kinh tế - xã hội và văn hóa, Thái Nguyên có tiềm năng lớn trong việc phát triển báo chí số, đặc biệt là các loại hình phục vụ tuyên truyền chính sách, phát triển du lịch, giáo dục và nông nghiệp công nghệ cao.

100% cán bộ, phóng viên, biên tập viên của Báo Thái Nguyên tham gia lớp học ứng dụng AI vào sản xuất báo chí.

Theo đó, các cơ quan báo chí của tỉnh nên chủ động từ sớm để cập nhật công nghệ, đào tạo đội ngũ về kỹ năng sử dụng AI, đồng thời hợp tác với các đơn vị công nghệ trong và ngoài tỉnh để phát triển các giải pháp số hóa nội dung, khai thác dữ liệu địa phương hiệu quả hơn. Việc “ngần ngại” hay đứng từ xa quan sát mà không dùng AI ngay trong công tác chuyên môn sẽ mất cơ hội để các nhà báo của tỉnh Thái Nguyên làm việc thông minh hơn, sáng tạo hơn và gần gũi hơn với độc giả. Cùng với đó là giải phóng sức lao động của nhà báo, người lao động trong cơ quan báo chí khi cắt bỏ được nhiều công đoạn của quy trình sản xuất báo chí truyền thống.

Nhưng các học giả, chuyên gia về AI cũng khẳng định công nghệ này không phải là "chìa khóa vạn năng" để thay thế toàn bộ quy trình sản xuất báo chí, nhất là yêu cầu việc định hướng dư luận hay xác định tính ưu tiên trong tuyên truyền và các yêu cầu cao khác của báo chí. Việc kiểm chứng thông tin, dữ liệu của AI cũng chưa thể đảm bảo tính chính xác tuyệt đối vì được tổng hợp từ nguồn thông tin trên các kho, nền tảng. Do vậy, khi lãnh đạo các cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên, biên tập viên sử dụng AI vẫn cần kiểm soát kỹ thông tin, dữ liệu trước khi đăng tải.

Bằng cách tận dụng hiệu quả AI, báo chí Thái Nguyên có thể vươn lên, không chỉ là cơ quan ngôn luận của cấp ủy, chính quyền, diễn đàn của nhân dân địa phương mà còn là cầu nối thông tin mạnh mẽ giữa địa phương với cả nước và thế giới.

Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, Giảng viên kiêm chức của Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Cá nhân tôi vẫn chủ động, tự sáng tạo trong thực hiện tác phẩm báo chí, nhất là đối với thể loại phóng sự, điều tra. Tuy nhiên, AI là xu thế tất yếu của thời đại. Do vậy, với báo chí Việt Nam, đây vừa là cơ hội để đổi mới, nâng cao chất lượng, vừa là thách thức buộc phải thích ứng để tồn tại và phát triển. Với báo chí Thái Nguyên, AI không chỉ là lời giải cho bài toán nguồn lực, mà còn là đòn bẩy để khẳng định vị thế, lan tỏa bản sắc và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/tin-moi/202506/bao-chi-thoi-ai-thach-thuc-va-co-hoi-f762865/