Bước ngoặt chiến lược cho năng lượng Việt Nam - Bài 2: Doanh nghiệp sẵn sàng vào cuộc

Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Nghị quyết 70), đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong định hướng phát triển ngành năng lượng Việt Nam.

Dự án điện mặt trời tại tỉnh Khánh Hòa. Ảnh tư liệu: Công Thử/TTXVN

Nghị quyết không chỉ điều chỉnh chính sách mà còn mở ra cơ hội tái cấu trúc thị trường năng lượng, coi năng lượng tái tạo là động lực bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Phóng viên TTXVN đã trao đổi với các chuyên gia, doanh nghiệp về định hướng và các giải pháp triển khai Nghị quyết này.

Ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam: Tạo môi trường cạnh tranh minh bạch

Điểm nổi bật của Nghị quyết 70 là cơ chế thị trường bao trùm toàn bộ hoạt động năng lượng. Theo đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không còn giữ vai trò độc quyền trong mua – bán điện, thay vào đó, các hộ tiêu thụ điện công nghiệp được đàm phán trực tiếp với nhà cung cấp, mở rộng đối tượng tham gia thị trường và tăng tính cạnh tranh.

Nghị quyết 70 cũng chỉ rõ nút thắt truyền tải và mở cơ hội cho tư nhân, nhà đầu tư nước ngoài tham gia. Cước phí truyền tải điện sẽ được điều chỉnh linh hoạt để bảo đảm thu hồi vốn và lợi nhuận hợp lý, qua đó khơi thông dòng vốn xã hội hóa, giảm gánh nặng đầu tư cho Nhà nước.

Đối với các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi, Nghị quyết đã đưa ra định hướng tháo gỡ vướng mắc pháp lý, quy hoạch và cơ chế giá, yêu cầu hoàn thành trong năm 2025. Nếu được pháp lý hóa kịp thời, các định hướng này sẽ mở lối cho dự án, nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo theo đúng mục tiêu đề ra.

Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và Tăng trưởng xanh: Khẳng định vai trò năng lượng tái tạo

Nghị quyết 70 thể hiện rõ sự chuyển đổi sang cơ chế thị trường như việc thu hút đầu tư, ký hợp đồng mua bán điện, xác định giá điện đều tuân theo nguyên tắc thị trường, không còn cơ chế trợ giá như trước. Đây là bước ngoặt quan trọng, khẳng định năng lượng tái tạo không thể phát triển nếu thiếu nền tảng thị trường minh bạch và cạnh tranh.

Do điện gió và điện mặt trời có tính biến động, việc tăng tỷ trọng nguồn này đòi hỏi đầu tư mạnh vào hạ tầng truyền tải, dịch vụ phụ trợ và nguồn điện linh hoạt để đảm bảo cân bằng lưới. Nghị quyết cũng nhấn mạnh giảm phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu, yêu cầu xây dựng hệ thống kho dự trữ dầu, khí, than để chủ động nguồn cung trước biến động thị trường. Đặc biệt, việc bổ sung điện hạt nhân vào chiến lược năng lượng quốc gia được xem là giải pháp dài hạn cho an ninh năng lượng.

Với sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và khu vực tư nhân, cùng tinh thần cải cách mạnh mẽ theo Nghị quyết 70, tôi cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể đạt mục tiêu để năng lượng tái tạo chiếm 25–30% tổng cung điện vào năm 2030.

Dự án Nhà máy điện gió Chế biến Tây Nguyên do Công ty cổ phần Năng Lượng gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư đã hoàn thành công trình xây dựng nhưng vẫn chưa thể đưa vào vận hành thương mại. Ảnh tư liệu: TTXVN phát

Ông Vũ Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV): Đẩy nhanh các dự án trọng điểm

Trong bối cảnh nhu cầu than cho sản xuất điện và công nghiệp tiếp tục tăng, việc khai thác ngày càng khó do phải xuống sâu hơn, TKV xác định phát triển các dự án trọng điểm là nhiệm vụ then chốt nhằm ổn định sản lượng, hướng tới phát triển bền vững. Một trong những dự án tiêu biểu là khai thác xuống sâu dưới mức -220 mỏ Bình Minh do Công ty Than Hòn Gai làm chủ đầu tư, có công suất thiết kế 300.000 tấn/năm, tổng vốn đầu tư 1.100 tỷ đồng, thực hiện trong giai đoạn 2023-2027. Dự án nhằm mở rộng không gian khai thác, nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động.

Cùng với đó, TKV đang triển khai nhiều dự án trọng điểm khác như Khe Chàm II-IV, mở rộng mỏ Hà Ráng, cụm mỏ Đèo Nai – Cọc Sáu, các mỏ hầm lò Tân Yên, cùng nhiều dự án nhà ở công nhân và duy trì sản xuất.

Năm 2025, Tập đoàn sẽ hoàn thành thủ tục và triển khai 6 đề án thăm dò than, 7 đề án khoáng sản ngoài than, 4 đề án nghiên cứu trữ lượng. Giai đoạn 2026–2030, TKV dự kiến thực hiện 12 đề án thăm dò than, 6 đề án nâng cấp trữ lượng, riêng vùng Đông Bắc sẽ khoan thăm dò hơn 508.000 mét. Với khoáng sản ngoài than, sẽ có thêm 17 đề án thăm dò mới được cấp phép. Các dự án này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho chiến lược khai thác ổn định, lâu dài, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Ông Nguyễn Xuân Nam, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN): Chuẩn bị thí điểm giá điện hai thành phần

Việc thí điểm cơ chế giá điện hai thành phần từ ngày 1/1/2026 đối với nhóm khách hàng sử dụng điện lớn là bước đi cụ thể triển khai Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời phù hợp với Luật Điện lực sửa đổi.

Giá điện hai thành phần gồm giá công suất và giá điện năng, nhằm phản ánh đúng chi phí sản xuất – truyền tải – phân phối, tăng minh bạch, công bằng và khuyến khích tiết kiệm điện. Cơ chế này hiện đã được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia như Thái Lan, Singapore, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Pháp, Anh và Mỹ.

EVN đang chuẩn bị các điều kiện kỹ thuật, nhân sự và truyền thông để triển khai thí điểm tại 5 tổng công ty điện lực theo chỉ đạo của Bộ Công Thương. Trong giai đoạn đầu, hai hóa đơn sẽ được chạy song song – một theo cơ chế hiện hành để thanh toán, một theo cơ chế mới để khách hàng theo dõi, so sánh và điều chỉnh hành vi tiêu thụ điện.

Cải cách giá điện là bước đi chiến lược trong bối cảnh tỷ trọng năng lượng tái tạo chiếm gần 1/3 công suất hệ thống và nhu cầu điện tăng 12–15%/năm, nhằm ổn định hệ thống, thu hút đầu tư và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Bài 3: Kiến tạo thị trường điện cạnh tranh thực chất

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/buoc-ngoat-chien-luoc-cho-nang-luong-viet-nam-bai-2doanh-nghiep-san-sang-vao-cuoc-20251014072635483.htm