Các nhà máy không công nhân, không ánh đèn tại Trung Quốc

Trung Quốc từng được xem là công xưởng của thế giới, nơi có nguồn nhân công giá rẻ và dồi dào. Các nhà máy tại Trung Quốc có thể hoạt động suốt ngày để sản xuất lượng lớn hàng hóa xuất khẩu đi khắp toàn cầu.

Giờ đây, nhiều nhà máy tại Trung Quốc đã có cách thức hoạt động hoàn toàn khác. Vẫn là những dây chuyền hoạt động liên tục suốt ngày đêm, nhưng bên trong các nhà máy không còn có sự hiện diện của các công nhân cũng như không cần hệ thống đèn chiếu sáng vào ban đêm.

Những nhà máy như vậy được gọi là "nhà máy không ánh đèn" hoặc "nhà máy tối".

Những nhà máy không ánh đèn được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo, robot và các cảm biến hiện đại… đã xuất hiện ngày càng nhiều, đại diện cho sự tiến hóa trong công nghệ sản xuất tại Trung Quốc.

Tính đến đầu năm 2025, các nhà máy không ánh đèn tại Trung Quốc chủ yếu được sử dụng trong các lĩnh vực công nghệ cao như sản xuất xe điện, thiết bị điện tử…

Nhà máy không ánh đèn hoạt động như thế nào?

Nhà máy không ánh đèn là cơ sở sản xuất nơi robot, hệ thống máy móc vận hành hoàn toàn tự động trên mọi khía cạnh mà không cần sự can thiệp của con người. Những cơ sở này có thể hoạt động trong bóng tối do các robot và máy móc tự động không cần ánh sáng để làm việc.

Các hệ thống robot và máy móc tự động có thể hoạt động trong bóng tối mà không cần đèn chiếu sáng (Ảnh: TT).

Trong khi các nhà máy truyền thống đòi hỏi cơ sở hạ tầng đủ rộng để tạo sự thoải mái và môi trường làm việc an toàn cho các công nhân, nhà máy không ánh đèn có thể tối ưu hóa không gian để hệ thống máy móc có thể vận hành một cách hiệu quả nhất.

Nền tảng của các nhà máy không ánh đèn là hệ thống robot và máy móc hiện đại, có khả năng thực hiện quá trình lắp ráp, kiểm tra sản phẩm… là những công việc trước đây do con người đảm nhiệm.

Những hệ thống robot này được trang bị các cảm biến hiện đại để có thể vận hành không cần ánh sáng và một hệ thống trí tuệ nhân tạo đóng vai trò "bộ não" để giúp chúng có thể vận hành một cách chuẩn xác nhất, tự động điều chỉnh dây chuyền sản xuất sao cho phù hợp mà không cần con người can thiệp.

Hệ thống AI cũng có thể giúp phát hiện nhanh chóng các sản phẩm bị lỗi trong quá trình sản xuất để có phương án xử lý thích hợp. Theo báo cáo, một số nhà máy không ánh đèn có thể tạo ra 99,99% sản phẩm đạt tiêu chuẩn do hệ thống máy móc đã được tối ưu để loại bỏ các lỗi do con người gây ra.

Quá trình hoạt động trong đêm tối của một nhà máy không ánh đèn (Video: Weibo).

Lợi thế to lớn của những nhà máy không ánh đèn

Hãng công nghệ Xiaomi là một trong những công ty đầu tiên tại Trung Quốc xây dựng và phát triển nhà máy không ánh đèn. Công ty này đã đầu tư 2,4 tỷ nhân dân tệ (330 triệu USD) để xây dựng một nhà máy không ánh đèn rộng 81.000 mét vuông để sản xuất các mẫu điện thoại cao cấp của hãng, với công suất 10 triệu máy mỗi năm.

Ngoài Xiaomi, hãng xe điện Geely và nhiều công ty lớn tại Trung Quốc cũng đang xây dựng các nhà máy không ánh đèn của riêng mình.

Hệ thống tự động có thể giúp giảm thiểu tối đa những lỗi do con người gây ra trong quá trình sản xuất (Ảnh: Getty).

Ưu điểm lớn nhất của các nhà máy không ánh đèn là hệ thống robot tự động có thể loại bỏ những lỗi do con người gây ra và đảm bảo chất lượng sản xuất. Chúng cũng có thể vận hành liên tục mà không cần có thời gian nghỉ ngơi, tan ca hay đổi ca, ngày nghỉ lễ như lao động con người.

Việc không cần trang bị hệ thống chiếu sáng, thông gió hay sưởi ấm cũng giúp các nhà máy này tiết kiệm năng lượng từ 15 đến 20% so với các nhà máy truyền thống.

Không gian làm việc được kiểm soát và khép kín do không có con người vào ra cũng sẽ giúp tạo nên môi trường siêu sạch, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất các loại thiết bị điện tử.

Trung Quốc thể hiện sự vượt trội về công nghệ robot và tự động

Trong khi các hãng công nghệ Mỹ tập trung xây dựng các hệ thống phần mềm AI tiên tiến, các công ty Trung Quốc lại tập trung phát triển robot và những hệ thống máy móc với mức độ tự động hóa cao.

Tính riêng trong năm 2022, Trung Quốc đã ứng dụng hơn 290.000 robot vào sản xuất công nghiệp, chiếm 52% tổng số robot sản xuất công nghiệp trên toàn cầu, vượt qua cả Mỹ và Nhật Bản.

Đến năm 2023, tỷ lệ robot sản xuất công nghiệp tại Trung Quốc là 392/10.000 công nhân, vượt xa mức trung bình toàn cầu là 141/10.000 công nhân.

Trung Quốc đang vượt trội so với phần còn lại của thế giới trong cuộc đua phát triển các loại robot (Ảnh: Chinadaily).

Sáng kiến "Made in China 2025" được khởi động vào năm 2015 đã đóng vai trò quan trọng trong quá trình đẩy nhanh tự động hóa tại Trung Quốc.

Chính phủ Trung Quốc đã đầu tư khoảng 1,4 tỷ USD trong năm 2023 để nghiên cứu và phát triển robot, máy móc tự động. Chiến lược này giúp biến Trung Quốc từ một "công xưởng toàn cầu" nhờ mức nhân công giá rẻ trở thành cường quốc sản xuất công nghệ cao.

Sở dĩ có chiến lược này vì chi phí lao động tại Trung Quốc đang ngày càng tăng và lực lượng lao động đang bị già hóa. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh của những thị trường lao động giá rẻ khác.

Ngoài ra, việc ứng dụng máy móc và các hệ thống tự động cũng phù hợp với mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2026 của Trung Quốc, vì các nhà máy không ánh đèn sẽ giúp tiết kiệm năng lượng tiêu thụ và giảm lượng khí thải trong quá trình sản xuất.

Nhà máy không ánh đèn làm tăng cao mối lo ngại thất nghiệp

Trong khi những nhà máy được ứng dụng robot và hệ thống máy móc tự động mang lại nhiều lợi ích về năng suất và tính hiệu quả, cuộc cách mạng tự động hóa này cũng gây ra nhiều lo ngại về tình trạng thất nghiệp tăng cao tại Trung Quốc.

Theo Báo cáo Tương lai Việc làm tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2024, các chuyên gia dự đoán 23% người lao động sẽ bị ảnh hưởng bởi trí tuệ nhân tạo trong những năm tới. Báo cáo cũng cho biết những tiến bộ trong công nghệ và số hóa đang dần dẫn đến sự suy thoái của thị trường lao động tại Trung Quốc.

Cuộc đua phát triển AI được ví như cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân

Phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh về Trí tuệ nhân tạo diễn ra tại Seoul, Hàn Quốc, vào năm 2024, nhà khoa học máy tính Max Tegmark nhấn mạnh nhu cầu cấp bách về quy định nghiêm ngặt trong việc kiểm soát các hệ thống AI trước khi quá muộn.

Cuộc đua phát triển AI của các cường quốc gây lo ngại dẫn đến tình trạng AI vượt qua tầm kiểm soát của nhân loại (Ảnh: AI).

Max Tegmark cho rằng một khi con người tạo ra các hệ thống AI có thể vượt qua "bài kiểm tra Turing", nghĩa là AI đã có hành vi thông minh tương đương hoặc không thể phân biệt với con người, lúc đó nhân loại sẽ có nguy cơ mất kiểm soát các hệ thống AI.

"Năm 1942, Enrico Fermi đã xây dựng lò phản ứng hạt nhân đầu tiên với phản ứng dây chuyền hạt nhân tự duy trì. Các nhà vật lý hàng đầu vào thời điểm đó đã rất hoảng sợ, vì họ nhận ra rằng rào cản lớn nhất để phát triển một quả bom hạt nhân đã bị vượt qua. Quả nhiên, 3 năm sau bom nguyên tử đã xuất hiện", Max Tegmark chia sẻ.

"Các mô hình AI có thể vượt qua bài kiểm tra Turing là một cảnh báo cho nhân loại về khả năng AI vượt qua tầm kiểm soát", Max Tegmark bình luận thêm, đồng thời so sánh cuộc đua phát triển AI giống cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân trước đây.

Trước Max Tegmark, nhiều chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực AI cũng đã bày tỏ sự lo ngại về khả năng con người không thể kiểm soát được AI có thể dẫn đến sự đe dọa cho sự tồn tại của nhân loại.

Bài kiểm tra Turing là một phương pháp được nhà khoa học máy tính người Anh Alan Turing đề xuất vào năm 1950 nhằm đánh giá khả năng của một máy tính trong việc thể hiện hành vi thông minh tương đương hoặc không thể phân biệt được với con người.

Bài kiểm tra được Turing nêu ra và tập trung vào câu hỏi: "Liệu máy móc có thể suy nghĩ?"

Nói một cách đơn giản, để thực hiện bài kiểm tra, một người đánh giá sẽ giao tiếp với máy tính và con người thông qua văn bản, đưa ra những câu hỏi hoặc những cuộc trò chuyện, nhưng họ không biết mình đang giao tiếp với ai.

Một người ẩn mặt sẽ đưa ra các câu trả lời và giao tiếp với người đánh giá. Máy tính cũng sẽ thực hiện điều tương tự và cố gắng đưa ra câu trả lời sao cho tự nhiên nhất có thể.

Đến thời điểm người đánh giá không thể phân biệt được đâu là câu trả lời của máy tính, đâu là câu trả lời do con người đưa ra, nghĩa là hệ thống máy tính đã vượt qua được bài kiểm tra.

Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/cac-nha-may-khong-cong-nhan-khong-anh-den-tai-trung-quoc-20250416161914536.htm