Chờ quy hoạch xứng tầm di sản Mỹ Sơn

Quy hoạch Di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050 sắp được xác lập để thay thế quy hoạch cũ, kỳ vọng giúp di tích này được bảo tồn và phát triển đúng tầm vóc một di sản văn hóa thế giới.

Một góc Khu đền tháp Mỹ Sơn. Ảnh: QUỐC TUẤN

Tầm vóc một di tích

Di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn hiện là một trong 2 Di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.

Mỹ Sơn là di tích được công nhận Di sản văn hóa thế giới tại Việt Nam ở 2 tiêu chí. Tiêu chí đầu tiên là điển hình nổi bật về sự giao lưu văn hóa với sự hội nhập vào văn hóa bản địa. Những ảnh hưởng văn hóa bên ngoài, đặc biệt là nghệ thuật kiến trúc Ấn Độ giáo từ tiểu lục địa Ấn Độ.

Cạnh đó là tiêu chí Phản ảnh sinh động tiến trình phát triển của lịch sử văn hóa Champa trong lịch sử văn hóa Đông Nam Á.

Khu đền tháp Mỹ Sơn cũng được xác định chứa đựng nhiều giá trị tiêu biểu gồm: Giá trị lịch sử, văn hóa, khảo cổ học và kiến trúc nghệ thuật; giá trị về cảnh quan đa dạng sinh học; giá trị khai thác sử dụng và phát triển du lịch, dịch vụ; giá trị, vai trò hạt nhân kết nối, tạo động lực phát triển.

Trong đó, ở vai trò hạt nhân kết nối, Khu đền tháp Mỹ Sơn nằm trong hệ thống giá trị văn hóa của thành phố Đà Nẵng và trong hệ thống các di tích Champa ở các tỉnh miền Trung cũng như hệ thống các di sản khác trong khu vực.

Năm 2024, khu di tích đón hơn 450 nghìn lượt khách, tổng doanh thu du lịch đạt hơn 70 tỷ đồng. Theo đánh giá chung, con số này vẫn ở mức khá khiêm tốn và chưa phát huy hết tiềm năng, giá trị của di sản Mỹ Sơn.

Theo ông Nguyễn Công Khiết, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, lượng khách đến Mỹ Sơn hiện thấp hơn đô thị cổ Hội An khá nhiều; tuy nhiên so với một số di sản văn hóa thế giới khác trên cả nước có tính chất tương đồng như Hoàng thành Thăng Long hay Thành nhà Hồ thì doanh thu của Mỹ Sơn hiện cao hơn.

Trong bối cảnh quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích Mỹ Sơn giai đoạn 2008 - 2020 đã hết thời hạn, một bản quy hoạch toàn diện di tích quốc gia đặc biệt này là yêu cầu bức thiết để bảo tồn, phát huy tương xứng giá trị di sản Mỹ Sơn trong bối cảnh mới.

Quy hoạch nhằm bảo quản, tu bổ, phục hồi các giá trị của di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn; tiếp tục là điểm du lịch văn hóa hấp dẫn; bảo vệ tài nguyên rừng, đa dạng sinh học và di sản văn hóa cộng đồng trong khu vực nghiên cứu quy hoạch trên cơ sở kế thừa các mục tiêu của đồ án quy hoạch cũ.

Xác định lộ trình

Theo quyết định vào cuối tháng 6/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn (gọi tắt là nhiệm vụ lập quy hoạch), quy mô lập quy hoạch là toàn bộ diện tích 1.158ha, gồm khu vực khoanh vùng bảo vệ I và II của di tích này.

Quy mô lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn là toàn bộ diện tích 1.158ha, gồm khu vực khoanh vùng bảo vệ I và II của di tích này. Ảnh: QUỐC TUẤN

Một số vướng mắc từ đồ án quy hoạch cũ đã được nhận diện, kỳ vọng sẽ điều chỉnh, xác lập trong đồ án mới. Trong đó, đáng chú ý, đến nay khu di sản vẫn chưa có được hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất được lưu trữ tập trung, làm nền tảng khoa học cho công tác tu bổ bảo tồn và phát huy giá trị khu di sản.

Ông Nguyễn Công Khiết thông tin, quy hoạch Mỹ Sơn giai đoạn 2008 - 2020 chủ yếu áp dụng cho vùng lõi di tích, không có phân khu dịch vụ ở khu vực Khe Thẻ.

Nhà văn nghệ được xây dựng vào năm 2002 trước khi có quy hoạch, sau khi lập quy hoạch thì lại không xây dựng được do khu vực thăm dò có công trình kiến trúc Chăm nên cần chọn lại vị trí khác phù hợp để tích hợp vào quy hoạch mới.

Ngoài ra, thời gian qua cũng có ý tưởng xây dựng công viên vườn tượng tri ân tiền nhân tại Mỹ Sơn nhưng chưa có trong quy hoạch.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) thành phố Đà Nẵng, do Quyết định số 1404 ngày 27/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, thời gian lập Quy hoạch tối đa là 24 tháng kể từ ngày nhiệm vụ lập quy hoạch được phê duyệt.

Nên kế hoạch triển khai các bước khảo sát đo đạc, khảo cổ sơ bộ, lập quy hoạch; lấy ý kiến góp ý, hoàn thiện hồ sơ quy hoạch; báo cáo UBND thành phố và lãnh đạo thành phố về quy hoạch; hoàn thiện hồ sơ sau báo cáo, trình thẩm định và phê duyệt dự kiến thực hiện trong vòng 17 tháng.

Theo đó, dự kiến đến cuối năm 2027 sẽ hoàn thiện hồ sơ sau thẩm định, báo cáo Bộ VH-TT&DL để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tại buổi làm việc về công tác quy hoạch Mỹ Sơn vừa diễn ra, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi đã giao Sở VH-TT&DL làm chủ đầu tư lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn.

Đồng thời đề nghị Sở VH-TT&DL chủ trì, phối hợp các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu UBND thành phố thực hiện các giải pháp để Di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn tiếp tục là điểm du lịch văn hóa hấp dẫn; kết nối với Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh khác trên địa bàn thành phố.

Qua đó hình thành chuỗi sản phẩm du lịch kết hợp phòng hộ, bảo vệ môi trường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng nói chung và xã Thu Bồn nói riêng.

Nguồn: https://baodanang.vn/cho-quy-hoach-xung-tam-di-san-my-son-3300322.html