Chuyên gia nước ngoài nói gì về kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025?

(Dân trí) - Chuyên gia nước ngoài cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn là trọng tâm trong hệ thống giáo dục Việt Nam, nhưng cần phải chuyển đổi khi hướng tới tương lai.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT được tổ chức lần đầu tiên theo chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều về độ khó của đề thi và sự đồng đều trong xét tuyển vào đại học.

Nhiều câu hỏi đặt ra về việc kỳ thi này có phản ánh đúng năng lực thực sự của học sinh và giúp các em chuẩn bị tốt cho các thách thức sau này hay không.

Các chuyên gia giáo dục nước ngoài đã nêu ra quan điểm dưới góc nhìn cá nhân, thông qua những quan sát thực tế tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác trên thế giới.

Sự chuyển mình của kỳ thi tốt nghiệp THPT

Đánh giá về kỳ thi năm nay, TS Scott McDonald, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam, nhận định kỳ thi đã có sự thay đổi đáng kể, từ một mô hình cứng nhắc, đồng nhất trở nên linh hoạt hơn.

Việc cho phép học sinh chọn môn thi phù hợp với sở trường được xem là bước tiến tích cực, mở ra hướng tiếp cận cá nhân hóa trong một kỳ thi vốn hoàn toàn chuẩn hóa trước đây.

Ông chia sẻ: “Việc đưa vào các môn thi tự chọn là bước cải tiến đáng kể, cho phép học sinh phát huy thế mạnh và lựa chọn những lĩnh vực mà các em tự tin nhất”.

Từ trái qua: Ông Melvin Fernando, TS Scott McDonald, TS Jung Woo Han (Ảnh: RMIT).

Đồng quan điểm, ông Melvin Fernando, Trưởng phòng cấp cao phụ trách Hướng nghiệp và Quan hệ doanh nghiệp thuộc RMIT Việt Nam, nhận định rằng cải cách lần này đã chuyển trọng tâm từ học thuộc lòng sang kiến thức ứng dụng và tư duy phản biện.

Học sinh được kỳ vọng sẽ thể hiện khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn, với định dạng bài thi thay đổi đáng kể trong các môn như toán và ngữ văn.

“Dù những thay đổi này khiến kỳ thi phức tạp hơn, nhưng cũng giúp đánh giá năng lực học sinh một cách thực chất hơn”, ông Melvin Fernando nhận định.

Tiếp tục cải thiện để đánh giá toàn diện hơn

TS McDonald cho rằng mô hình kiểm tra truyền thống vốn nặng kiểu “được ăn cả ngã về không” và học thuộc lòng nên chưa đánh giá được việc học theo chiều sâu hay khả năng vận dụng thực tiễn.

Ông đặt vấn đề: “Phần lớn thí sinh học thuộc lòng kiến thức chỉ để đi thi, rồi vài tuần sau đó sẽ quên ngay. Vậy rốt cuộc, những bài kiểm tra đó đánh giá điều gì?".

Vị tiến sĩ đề xuất một cách tiếp cận cân bằng hơn, đó là giảm thiểu các câu hỏi trắc nghiệm và thay bằng những dạng đánh giá thông qua tình huống thực tế, bài tập phân tích và giải quyết vấn đề theo hoàn cảnh.

Theo ông, bậc phổ thông cần chú trọng hơn vào việc rèn luyện các kỹ năng nền tảng cho đại học và công việc, đặc biệt là tư duy phản biện và năng lực giải quyết vấn đề.

Ông khẳng định: “Những kỹ năng này thường bị bỏ qua trong các kỳ thi truyền thống, nhưng lại là yếu tố then chốt cho thành công ở bậc đại học và trong công việc. Nếu chúng ta chuyển trọng tâm từ học thuộc lòng sang tính ứng dụng, kỳ thi sẽ thực sự giúp học sinh chuẩn bị tốt hơn cho những thử thách phía trước”.

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025 (Ảnh: Mạnh Quân).

Dù đánh giá cao những cải cách gần đây, ông Fernando cho rằng vẫn còn dư địa để cải thiện.

Ông đề xuất mở rộng hình thức đánh giá, giảm áp lực bằng các đợt kiểm tra thường xuyên trong năm học, lồng ghép các môn học tập trung vào nghề nghiệp như kỹ năng sống, năng lực số hoặc khởi nghiệp, đồng thời đầu tư nhiều hơn vào sức khỏe tinh thần cho học sinh.

Theo ông Fernando, những thay đổi này không chỉ phản ánh đa dạng năng lực của học sinh mà còn giúp giảm bớt áp lực nặng nề từ một kỳ thi duy nhất mang tính quyết định.

Với góc nhìn của Hàn Quốc, TS Jung Woo Han, dẫn chứng mô hình tuyển sinh đang thay đổi tại đất nước này, nơi ngày càng nhiều trường đại học xem xét thành tích của học sinh một cách toàn diện.

Bên cạnh kết quả học tập truyền thống, các trường xét đến hoạt động tình nguyện, dự án, vai trò lãnh đạo đến bài luận phản ánh bản thân. Ngoài ra, Hàn Quốc còn có ngạch tuyển sinh riêng cho học sinh có thành tích nổi bật trong khoa học, thể thao hoặc nghệ thuật.

Sự đa dạng hóa này giúp tăng tính công bằng trong tuyển sinh, giảm áp lực từ một kỳ thi duy nhất và khuyến khích học sinh phát triển toàn diện, gắn kết với cộng đồng.

Chuyên gia nước ngoài cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn là trọng tâm trong hệ thống giáo dục Việt Nam, nhưng cần phải chuyển đổi khi hướng tới tương lai (Ảnh minh hoạ: Hải Long).

TS Han khuyến nghị Việt Nam nên từng bước áp dụng mô hình đánh giá toàn diện, đặc biệt trong tuyển sinh đại học. Theo ông, cần có chính sách công nhận thành tích ngoài học thuật và hỗ trợ các trường phổ thông xây dựng hồ sơ học sinh xuyên suốt cấp học.

Việc mở rộng tiếp cận với dịch vụ tư vấn tâm lý, nhất là ở các khu vực nông thôn hoặc thiếu điều kiện, cũng rất cần thiết để đảm bảo nhìn nhận học sinh một cách toàn diện, chứ không chỉ với tư cách thí sinh.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn là trọng tâm trong hệ thống giáo dục Việt Nam, nhưng cần phải chuyển đổi khi hướng tới tương lai. Một hệ thống đánh giá vừa ghi nhận thành tích, vừa khơi mở tiềm năng sẽ phản ánh đúng năng lực học sinh và quan trọng hơn, chuẩn bị cho các em thích nghi, phát triển trong một thế giới đang thay đổi không ngừng.

Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/chuyen-gia-nuoc-ngoai-noi-gi-ve-ky-thi-tot-nghiep-thpt-2025-20250701165628916.htm