Cô gái Mông và giấc mơ thổ cẩm

Chiều cuối tuần, theo tuyến đường quanh co dẫn vào bản Púng Luông chúng tôi tìm đến gian hàng thổ cẩm của Hờ Thị Nhè. Tiếng máy dệt chạy hòa cùng tiếng nói cười rộn rã của khách khuấy động không gian bản nhỏ. Quanh chiếc máy dệt, du khách đứng kín, người quay phim, người chụp ảnh, có người còn xin thử chạm tay vào tấm vải vừa dệt xong để rồi ngỡ ngàng trước sự tinh xảo của sản phẩm. Bàn tay nhỏ của Hờ Thị Nhè thoăn thoắt điều chỉnh từng cuộn chỉ, ánh mắt dõi theo từng dải vải đang hiện dần hoa văn truyền thống. Hờ Thị Nhè nhẹ nhàng giải thích tường tận với khách cách phối chỉ, cách tạo hoa văn, ánh mắt ánh lên niềm tự hào.

Hờ Thị Nhè bảo: “Máy hỗ trợ nhanh hơn, nhưng hoa văn này vẫn do mình thiết kế, là họa tiết của người Mông Púng Luông”.

Một lát sau, khi đoàn khách dần tản đi, không gian cũng lắng xuống, chỉ còn mùi sợi mới thoang thoảng trong gian hàng nhỏ. Vừa tranh thủ sắp xếp lại hàng hóa cho gọn gàng, Nhè vừa bắt đầu câu chuyện của mình với chúng tôi bằng nụ cười hiền như nắng cuối chiều.

Nhè tâm sự: “Em gắn bó với thổ cẩm từ khi còn bé. Hình ảnh mẹ, bà ngồi bên khung cửi, xe sợi, nhuộm chàm, dệt vải đã quen thuộc. Họa tiết, hoa văn như ngấm vào máu thịt từ lúc nào không hay. Khi theo học tại Trường Trung cấp Dân tộc nội trú Nghĩa Lộ, em vừa học văn hóa vừa học nghề may, chỉ mong sau này được tự tay làm ra những bộ váy Mông mang hơi thở mới...”.

Ra trường, trở về quê, Hờ Thị Nhè mở tiệm may nhỏ tại nhà. Cửa hàng đơn sơ, chỉ có chiếc máy may, vài tấm vải và đôi bàn tay khéo léo. Từ góc nhỏ ấy, ước mơ dệt sắc màu dân tộc được cô gái trẻ nuôi dưỡng từng ngày. Kể lại quãng thời gian khởi đầu, Nhè kể: “Hồi đó, khách du lịch đến ít, chủ yếu người trong bản đặt may váy áo. Nhưng em nghĩ, nếu làm tốt, chắc chắn họ sẽ quay lại”.

Thế rồi không phụ công cần cù, chịu khó, những đường kim, mũi chỉ của Nhè dần mang về những vị khách mới, những đơn hàng xa hơn, để ước mơ thổ cẩm từ bản nhỏ lan tỏa.

Chính từ những năm tháng miệt mài bên máy may, từng tấm vải, từng đường kim đã gieo vào cô gái trẻ tình yêu sâu nặng với thổ cẩm. Niềm đam mê ấy càng được tiếp thêm sức mạnh khi Nhè lập gia đình, có người bạn đời cùng chung tay, động viên theo đuổi nghề truyền thống.

Đầu năm 2025, khi nhận thấy nhu cầu khách du lịch tăng cao, vợ chồng Nhè quyết định đầu tư mua máy dệt tự động. Nhớ lại lúc quyết tâm mua máy, Nhè bộc bạch: “Nếu không dám thử, mình mãi chỉ dừng ở chiếc máy may nhỏ, không thể phát triển được nghề”.

Giờ đây, trong không gian của cửa hàng nhỏ tiếng máy dệt vang đều đặn, Nhè kiên nhẫn thay chỉ, theo dõi từng hoa văn hiện dần trên tấm vải. Mỗi đường dệt như nối liền quá khứ với hiện tại, gửi gắm trong đó niềm tự hào và tình yêu tha thiết với văn hóa Mông nơi mảnh đất vùng cao Púng Luông. Câu chuyện của chúng tôi ngắt quãng khi chiếc ô tô tải to dừng trước cửa. Nhè vội vàng kéo chúng tôi bước ra, ánh mắt sáng lên niềm vui. Nhè hồ hởi nói: “Máy trong nhà mới mua đầu năm giá 300 triệu trong đó 2/3 là tiền vợ chồng em vay mượn. Hiện tại, mỗi tháng doanh thu chỉ được hơn 20 triệu đồng nhưng nhu cầu của khách lớn, được chồng động viên, em tiếp tục vay thêm tiền mua máy này để dệt được nhiều hoa văn hơn, nhanh hơn”.

Máy mới vừa lắp xong, Nhè đứng nhìn từng chi tiết, từng bánh răng, sợi chỉ căng trên khung, như muốn ghi nhớ mọi nhịp chuyển động. Niềm say mê, quyết tâm hiện rõ trên gương mặt cô gái trẻ. Không chờ đợi lâu, Nhè thử vận hành để đường hoa văn xoắn tròn, uốn lượn hiện lên sống động trên tấm vải.

Giữa những nhịp máy đều đặn, từng sợi chỉ, nét hoa văn như nhắc nhở về câu chuyện truyền thống của người Mông đồng thời thắp lên trong Nhè niềm say mê, mong muốn đưa văn hóa quê hương hòa vào từng sản phẩm.

Chỉ tay lên tấm vải vừa hoàn thiện, Nhè mỉm cười nói: “Người Mông có hoa văn vòng xoắn, biểu trưng cho guồng quay của cuộc sống. Dù có đổi thay, văn hóa vẫn còn đó. Em muốn đưa họa tiết ấy lên sản phẩm hiện đại để ai dùng cũng thấy thân quen, cũng nhớ đến người Mông Púng Luông”.

Có lẽ, bởi giá trị mộc mạc nhưng sâu sắc ấy mà sản phẩm của cô gái Mông luôn toát lên vẻ đẹp mộc mạc của núi rừng, được nhiều người ưa chuộng. Nhè đang cung cấp sỉ sản phẩm các chi tiết váy, áo đã dệt sẵn cho các hộ kinh doanh khác trong và ngoài xã để may hoàn thiện.

Giờ đây, khi nhắc đến nghề dệt thổ cẩm ở Púng Luông, nhiều người nghĩ ngay đến Hờ Thị Nhè - cô gái Mông trẻ tuổi đã thổi hồn mới vào nghề cũ. Từ tình yêu với sợi vải, Nhè đang góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa của dân tộc, đồng thời mở hướng làm ăn cho phụ nữ trong bản.

Đồng chí Sùng Thị Cha - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Púng Luông cho biết: “Nhè là một trong những hội viên tiêu biểu của Hội, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, vừa giữ nghề truyền thống, vừa mạnh dạn áp dụng công nghệ mới vào sản xuất. Mô hình của Nhè đang được Hội Liên hiệp Phụ nữ xã khuyến khích nhân rộng để phụ nữ Mông có thể phát huy nghề của dân tộc mình gắn với phát triển du lịch địa phương”.

Rời Púng Luông khi sương chiều bắt đầu phủ nhẹ thung lũng, chúng tôi vẫn còn nghe văng vẳng tiếng máy dệt đều nhịp sau lưng. Trong làn khói bếp lảng bảng, sắc thổ cẩm rực lên dưới ánh nắng cuối ngày như những mảng màu của niềm tin và hi vọng. Giữa guồng quay hiện đại, có một cô gái Mông vẫn hằng ngày dệt tiếp sợi chỉ truyền thống, kết nối quá khứ với hiện tại để sắc màu văn hóa Mông được gìn giữ, bảo tồn trên dải đất Púng Luông.

Nguồn: https://baolaocai.vn/co-gai-mong-va-giac-mo-tho-cam-post884863.html